Όπως στα χωριά και της πόλης στην Ελλάδα έτσι και στο Προκόπι της Καππαδοκίας οι Προκοπιείς γιόρταζαν τις απόκριες, δύο εβδομάδες προ της Σαρακοστής ήσαν οι απόκριες. Η πρώτη εβδομάδα ήτο κρεατοαποκριά (Έτ χαφτασή). Όλη την εβδομάδα έτρωγαν κρέας και κρεατινά χωρίς εξαίρεση της Τετάρτης και της Παρασκευής. Η δεύτερη εβδομάδα ήταν της Τυρινής (Πεΐνίρ χαφτασή).Την εβδομάδα αυτή δεν τρώγανε κρέας αλλά μόνο αυγά, γαλακτοκομικά και τυροκομικά. Τα πιο εκλεκτά φαγητά ήταν το μαντί (ζυμαρικό είδος χυλοπίτας που όταν έβραζε και το στράγγιζαν από το νερό του το περιέβρεχαν με μπόλικο τσιγαρισμένο βούτυρο και κατόπιν το ανακάτευαν με γιαούρτι που μέσα είχε σκόρδο ψιλοκομμένο, όταν έτρωγαν κρέας έβαζαν και κιμά). Από την Κυριακή που άρχιζε η αποκριά άρχιζαν και οι διασκεδάσεις. Σ’ αυτές λάμβαναν μέρος όλοι οι κάτοικοι και έδιναν πανηγυρικό χαρακτήρα. Αυτές γίνονταν όχι μόνο μέσα στα σπίτια μεταξύ συγγενών, αλλά και στους δρόμους, στις αυλές και στις πλατείες. Τις ημέρες των Αποκριών τις θεωρούσαν μέρες ψυχαγωγίας με εκδήλωση ευθυμίας και χαράς όλων των κατοίκων σαν μία οικογένεια χωρίς παρεξηγήσεις μεταξύ των. Τα χαρακτηριστικά των διασκεδάσεων ήσαν οι χαριτολογίες, οι εύθυμοι σατυρισμοί, οι αστεϊσμοί, τα καλαμπούρια, οι ομαδικοί χοροί, τα τραγούδια, διάφορες κωμικές παραστάσεις και πολλά διασκεδαστικά παιγνίδια όπως οι:
Μεταμφιέσεις, η καμήλα, η αρκούδα, κρέμασμα μουσταλευριάς ή χαλβά.
ΜΕΤΑΜΦΙΕΣΕΙΣ
Άντρες και γυναίκες φορούσαν τα πιο παλιά τους ρούχα ή τα φορούσαν και ανάποδα. Συνήθως οι άντρες φορούσαν γυναικεία και οι γυναίκες αντρικά. Ένα μικρόσωμο άντρα τον έντυναν με νυφικά και μία ψηλόσωμη γυναίκα με αντρικά ρούχα σαν γαμπρό με στριμμένο ψεύτικο μουστάκι. Τα πρόσωπά τους ήσαν βαμμένα λογιών-λογιών χρώματα, ακόμη και με μαύρη καπνιά. Κάποιος φορούσε μαύρο αντερί σαν ράσο και στο κεφάλι μαύρο ψηλό καπέλο με μαύρο βέλο σαν καλυμμαύκι και στεφάνωνε τη νύφη και το γαμπρό.
Άλλοι μεταμφιέζονταν σε διάφορες μορφές ζώων, που προκαλούσαν τα γέλια στους υπόλοιπους. Οι μεταμφιεσμένοι σχημάτιζαν ομάδες από 5-10 άτομα και είχαν μαζί τους αν όχι κλαρίνο ή βιολί, οπωσδήποτε ένα ντέφι και όπως ήταν αγνώριστοι έμπαιναν σε όποιο σπίτι ήθελαν απρόσκλητοι, γιατί όλες οι πόρτες τις ημέρες αυτές ήσαν ανοιχτές σε όλες τις παρέες και τις υποδέχονταν μετά χαράς. Εκεί με εύθυμα καλαμπούρια, ευχάριστα και τολμηρά ανέκδοτα ξεκαρδιστικά γέλια και ανάμεσα στα κεράσματα έβγαζαν από τις ζώνες τους ανά δύο ζευγάρια, τα ξύλινα κουτάλια (χουλιάρια) και αφού πέρναγαν ένα κουτάλι ανάμεσα (στο μεγάλο δάκτυλο και στο δείκτη και ανάμεσα στο μεσαίο δάκτυλο και το παράμεσο) δύο στο κάθε χέρι και με τους ρυθμικούς ήχους από το ντέφι άρχιζαν το χορό, του καρσιλαμά, το τσιφτετέλι και το κόνιαλη (το οποίο κόνιαλη εμείς οι απόγονοι χορεύουμε μέχρις σήμερα). Οι μεταμφιεσμένοι πέρναγαν σχεδόν από όλα τα σπίτια, σε όλα υπήρχε στρωμένο τραπέζι με ποτά και μεζέδες.
Η ΚΑΜΗΛΑ
Δύο ή τρείς μαζί λίγο μεγαλόσωμοι άντρες όρθιοι σκεπασμένοι με παλιές κουβέρτες ή κιλίμια και με μαξιλάρια έκαμαν ένα αριστοτεχνικό σχήμα καμήλας. Την καμήλα έσερνε κάποιος μεταμφιεσμένος σε καμηλιέρη και καθισμένος πάνω σ’ έναν γάιδαρο. Η καμήλα, ο καμηλιέρης και ο γάιδαρος είχαν κρεμασμένα κουδουνάκια που κουδούνιζαν συνέχεια.
Εάν η παρέα αποτελείτο από περισσότερα άτομα έκαμαν δεύτερη και τρίτη καμήλα που δεμένες η μία με την άλλη, σχημάτιζαν καραβάνι. Η πομπή με τα κουδουνίσματα και τα γέλια περνούσε απ’ όλες τις συνοικίες και ξεσήκωνε όλο τον κόσμο, ο οποίος έβγαινε στους δρόμους. Στην ευθυμία αυτή συμμετείχαν και οι Τούρκοι κάτοικοι και διασκέδαζαν μαζί με τους Έλληνες, γιατί αυτοί δεν είχαν τέτοια ψυχαγωγικά έθιμα.
Η ΑΡΚΟΥΔΑ
Κάποιος φορούσε ρούχα ραμμένα από προβιά. Όλο το σώμα, τα άκρα καθώς και το κεφάλι και το πρόσωπο ήταν φτιαγμένα από προβιά στο σχήμα της αρκούδας και περπατούσε στα τέσσερα. Την αρκούδα πολλές φορές και δύο έσερνε ο μεταμφιεσμένος αρκουδιάρης με το ραβδί και το ντέφι. Σε κάθε σπίτι και πλατεία ο αρκουδιάρης διέταζε την αρκούδα να σηκωθεί στα δύο πισινά πόδια και να χορέψει με τους ήχους του ντεφιού και εάν ήσαν δύο να χορέψουν καρσιλαμά και άλλους χορούς. Έλληνες και Τούρκοι παρακολουθούσαν με κέφι και ενθουσιασμό τους χορούς της αρκούδας.
ΚΡΕΜΑΣΜΑ μουσταλευριάς ή χαλβάς.
Για τα παιδιά ηλικίας μέχρι 12 ετών, το βράδυ της τελευταίας Κυριακής της αποκριάς γινόταν το εξής παιγνίδι:
Σ’ ένα δωμάτιο σε κάποια σπίτια μαζεύονταν παρέες παιδιών μαζί με τους γονείς, τ’ αδέλφια, συγγενείς, φίλους. Από τον κρίκο της οροφής του δωματίου διαπερνούσαν ένα σπάγκο του οποίου την μία άκρη κρατούσε ο νοικοκύρης και στην άλλη άκρη ήτο δεμένο ένα κομμάτι σκληρής μουσταλευριάς ή σκληρού χαλβά, στο ύψος του αναστήματος των παιδιών. Έδεναν τα δύο χέρια των παιδιών πισθάγκωνα και ξεκινούσε το παιγνίδι. Μόλις ορμούσαν τα παιδιά να δαγκώσουν το γλυκό, ο νοικοκύρης τραβώντας το σπάγκο το ανέβαζε πιο ψηλά. Έτσι με το ανεβοκατέβασμα του γλυκίσματος και την προσπάθεια που έκαμαν τα παιδιά να το δαγκάσουν, πασαλείβονταν τα πρόσωπά τους και δημιουργείτο μία ξεκαρδιστική ατμόσφαιρα χαράς και γέλιου.
Οι Προκοπιείς σοφίζοντο και άλλα πολλά διασκεδαστικά παιγνίδια της ημέρες της Αποκριάς. Σαν π.χ. επισκέψεις με αμάξια ντυμένοι με καρναβαλίστικα ρούχα και προσωπίδες φτιαγμένες από του ίδιους, περπάτημα με ψηλά ξυλένια πόδια, (ξυλοπόδαρα)και άλλα. Εκτός από τα παιγνίδια αυτά που στα περισσότερα έπαιρναν μέρος μόνο άντρες, τα κορίτσια και οι γυναίκες τις ημέρες τις Αποκριάς μαζευόντουσαν, στις πλατείες ή σε σπίτια της γειτονιάς με μεγάλη αυλή και εκεί με κλαρίνο, βιολί και ντέφι ή εν ανάγκη μόνο με ντέφι που ήξεραν να παίζουν σχεδόν όλες οι γυναίκες, στήνανε το χορό. Συρτό (είδος καλαματιανού).Καρσιλαμά (αντικριστό).Τσιφτετέλι ή το χορό της νύφης.(Κελήν ογιουνού)κ.τ.λ. Την τελευταία μέρα αφού τελείωναν τα γλέντια ο καθένας έτρωγε σαν τελευταίο φαγητό ένα αυγό, για να έχουν το στόμα τους σφραγισμένο και να μη φάνε αρτυμένα έως το Πάσχα. Τα έθιμα της Αποκριάς γινόντουσαν σε όλες τις ελληνικές περιοχές, της Καππαδοκίας με σχεδόν ομοιόμορφες εκδηλώσεις.
Πριν από μερικά χρόνια αυτά τα όμορφα έθιμα υπήρχαν και στην Ελλάδα , όπως: το γαϊτανάκι (κάποιος κρατούσε ένα ψηλό κοντάρι και γύρω του υπήρχαν κορδέλες δεμένες χρωματιστές, οι μασκαρεμένοι άντρες και γυναίκες που το συνόδευαν κρατούσαν καθ’ ένας την άκρη από μία κορδέλα και με τραγούδια και γέλια περνούσαν ο ένας ανάμεσα στον άλλο και γινόταν μία πλεξίδα επάνω στο κοντάρι ,κατόπιν περνούσαν αντίθετα και λυνόταν η πλεξούδα και πάλι από την αρχή).Επίσης ήταν η καμήλα, οι ξυλοπόδαροι, ο γύφτος με την μαϊμού ή την αρκούδα τις οποίες είχε ντύσει μπαλαρίνα και χτυπώντας το ντέφι τις διέταζε να κάμουν διάφορες αστείες κινήσεις. Σίγουρα οι άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας αυτά τα θυμούνται και ίσως θυμούνται ακόμη περισσότερα.
Πιο παλιά έβλεπες μασκαράδες κάθε ηλικίας στους δρόμους, στα σπίτια να χαίρονται και να γλεντάνε όλοι μαζί, δυστυχώς, σήμερα δεν το βλέπουμε πια, όλοι έχουμε απομονωθεί ο καθ’ ένας στα δικά του προβλήματα, τόσα που είναι!
Οι Έλληνες όμως ξέρουν τις ημέρες των εορτών να βάζουν στην άκρη τα προβλήματα και να περνάνε καλά με τις οικογένειές τους.
ΚΑΛΕΣ ΑΠΟΚΡΙΕΣ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ πάντα με υγεία.
Καπετανίδου Βάσω Προκοπιανή.
http://mikrasiatis.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου