ΚΡΗΤΕΣ ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΙ...

Δικόνυμος-Μακρῆς, Καραβίτης, Βολάνης

Ὁ Μητροπολίτης Καστοριᾶς Γερμανὸς Καραβαγγέλης τὸ 1902 σὲ ἐπιστολή του πρὸς τὸν τότε πρωθυπουργὸ τῆς Ἑλλάδος Ἀλέξανδρο Ζαΐμη, μεταξὺ τῶν ἄλλων ἔγραφε:

«...Στεῖλε μου πενῆντα παλικάρια, πενῆντα Κρητικοὺς νὰ τοὺς ἐνώσῳ μὲ τοὺς δικούς μου. Θὰ καταρτίσῳ ἔτσι εἴκοσι Σώματα καὶ θὰ τὰ μοιράσῳ ἀπὸ τὸν Ἀλιάκμονα ὡς τὸ Μαρίχοβο καὶ τὸ Μοναστήρι, τὴ Φλώρινα, τὸ Ὄστροβο (Ἄρνισσα), Σέτινα, Βλάδοβο (΄Ἄγρας), Βοδενὰ (Ἔδεσσα) καὶ Καρατζόβα. Ὁ καιρὸς εἶναι κατάλληλος γιὰ δράση. Ἕνα σωρὸ πρόκριτοι, ἱερεῖς, καὶ διδάσκαλοι εἶναι μυημένοι καὶ οἱ ὁπλαρχηγοὶ περιμένουν ἐνίσχυση ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα. Ὁ ἐρχομὸς τῶν παλικαριῶν ἀπὸ κάτω (Κρήτη) θὰ δώσῃ κουράγιο στοὺς δικούς μου, θὰ εμποδίσῃ τὴν ἀποσκίρτησή τους καὶ θὰ φοβίσῃ τοὺς Βουλγάρους...»

 

Ἡ πρώτη ἀντίδραση τοῦ ἑλληνισμοῦ ἀπέναντι στὶς θηριωδίες κατὰ τῶν Ἑλλήνων καὶ τοῦ βουλγαρικοῦ ἐπεκτατισμοῦ, ἦλθε ἀπὸ τὴν ἐκκλησία μὲ τὸν διορισμὸ τοῦ δραστήριου καὶ ἰκανοῦ μητροπολίτη Γερμανοῦ Καραβαγγέλη στὴν περιφέρεια τῆς Καστοριᾶς τὸ 1900. Τὸ ἐπίσημο ἑλληνικὸ κράτος ἀδυνατοῦσε νὰ ενισχύσῃ τὸν μακεδονικὸ ἑλληνισμὸ λόγω τῶν σοβαρῶν προβλημάτων ποὺ ἦταν ἀπόρροια τοῦ πολέμου τοῦ 1897, καὶ ἔτσι υἱοθέτησε μία μετριοπαθὴ στάση ἀπέναντι στὰ ὅμορα βαλκανικὰ κράτη καὶ τὶς Μεγάλες Δυνάμεις.

Ἡ ἐξέγερση ὅμως τοῦ Ἥλι-ντεν καὶ οἱ θηριωδίες τῶν βουλγαρικῶν καὶ τουρκικῶν στρατιωτικῶν τμημάτων προκάλεσαν τὴν ἔντονη ἀντίδραση τοῦ ἐλεύθερου ἑλληνισμοῦ ποὺ ἄσκησε πίεση στὴν ἑλληνικὴ κυβέρνηση γιὰ τὴ λήψη δραστικῶν καὶ ἀποτελεσματικῶν μέτρων μὲ σκοπὸ τὴν προστασία τῶν Ἑλλήνων τῆς Μακεδονίας. Ἡ ἀναδιοργάνωση τῶν ἑλληνικῶν προξενείων τῆς Μακεδονίας καὶ ἡ ἐπάνδρωσή τους μὲ ἰκανὰ στελέχη τοῦ στρατοῦ ἀποσκοποῦσε στὴν ἀρτιότερη ὀργάνωση καὶ προετοιμασία τοῦ ἔνοπλου ἀγώνα. Παράλληλα ἄρχισαν νὰ συγκροτοῦνται ἀντάρτικα σώματα ἀπὸ τὴν ἐλεύθερη Ἑλλάδα μὲ ἐπικεφαλῆς ἀξιωματικούς, στελεχωμένα ἀπὸ γηγενεῖς Μακεδόνες καὶ ἐθελοντές.

Ἀπό διάφορα μέρη τῆς Ἑλλάδος, ὅπως ἡ Ἤπειρος, ἡ Θεσσαλία, καὶ κυρίως ἡ Κρήτη, κατέφθαναν στὴ Μακεδονία ἐθελοντές, πρόθυμοι νὰ θυσιαστοῦν γι’ αὐτό τὸ κομμάτι ἑλληνικῆς γῆς. Ἡ παρουσία τους ἀνύψωσε τὸ Μακεδονικὸ Ζήτημα σὲ ἐθνικὴ ὑπόθεση, ξεπερνῶντας τὰ χωροταξικὰ ὅρια τῆς Μακεδονίας. Οἱ ἐθελοντὲς αὐτοὶ ὀνομάστηκαν Μακεδονομάχοι καὶ πρωτοστάτες αὐτοῦ τοῦ κύματος ἐθελοντῶν ἦταν οἱ Κρῆτες Μακεδονομάχοι, οἱ ὁποῖοι, μαζὶ μὲ τοὺς ντόπιους κατοίκους, σήκωσαν τὸ βάρος τοῦ ἔνοπλου ἀγῶνα. Δὲν ἐπρόκειτο μόνο γιὰ τοὺς ντόπιους Κρητικούς, ἀλλὰ καὶ γιὰ ἐκείνους ποὺ ζοῦσαν στὴν Ἀμερική, οἱ ὁποῖοι ἄφησαν τὶς οἰκογένειες καὶ τὶς περιουσίες τους γιὰ νὰ πολεμήσουν στὸ πλευρὸ τῶν συμπατριωτῶν τους. Οἱ ἀδελφοὶ Σπυριδογιάννη διοικοῦσαν τὸ Σῶμα Ἐθελοντῶν τῆς Ὁμογένειας καὶ πούλησαν τὴ μεγάλη περιουσία τους γιὰ νὰ χρηματοδοτήσουν τὸν Μακεδονικὸ καὶ Βορειοηπειρωτικὸ Ἀγῶνα.

Ἡ Κρήτη, λίγο πρὶν τὴν ἔκρηξη τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγῶνα, βρισκόταν ὑπὸ καθεστῶς αὐτονομίας καὶ στὴν ἐσωτερικὴ ζωὴ τῆς Μεγαλονήσου ἐπικρατοῦσε εἰρήνευση καὶ εὐημερία μετὰ ἀπὸ μία μακρὰ περίοδο συνεχῶν καὶ αἱματηρῶν ἐπαναστάσεων (1869, 1895 καὶ 1897). Τὸ γεγονὸς αὐτὸ ὅμως δὲν ἐμπόδισε τοὺς ἐμπειροπόλεμους Κρητικοὺς νὰ ἀπαρνηθοῦν τὶς ἐκκλήσεις τοῦ μακεδονικοῦ ἑλληνισμοῦ γιὰ νὰ συνδράμουν στὸν ἀγῶνα τους. Οἱ ἰδιομορφίες τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγῶνα ταίριαζαν ἀπόλυτα στὸν χαρακτῆρα τοῦ Κρητικοῦ πολεμιστή, ἀφοῦ ἐπρόκειτο γιὰ μία μορφὴ ἀντάρτικου ἀγῶνα χωρὶς τὴ συμμετοχὴ τακτικῶν στρατευμάτων. Οἱ συνεχεῖς ἐπαναστάσεις καὶ ἐξεγέρσεις κατὰ τοῦ Τούρκου δυνάστη δίδαξαν πολλὰ στὸν κρητικὸ λαό, ὅσον ἀφορᾶ τὴν τακτικὴ τῶν ἀνταρτῶν.

 Ὁμάς Καραβίτη

Οἱ δεσμοὶ τῆς Κρήτης καὶ τῆς Μακεδονίας ἔχουν τὶς ρίζες τους στὴν ἐποχὴ τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου, ὅταν ἐνσωματώθηκαν στὸν μακεδονικὸ στρατὸ οἱ περίφημοι γιὰ τὴν ἐπιδεξιότητα καὶ τεχνική τους Κρῆτες τοξότες. Καὶ τώρα ὁ πολύπαθος μακεδονικὸς ἑλληνισμός, πάνω στὸν ὁποῖο ἔχουν στραφεῖ τὰ βλέμματα ἑνὸς ὁλόκληρου ἔθνους, ζητάει τὶς ὑπηρεσίες, ὄχι μόνο τῶν Κρητικῶν, ἀλλὰ κάθε Ἕλληνα ποὺ μέσα του καίει ὁ πόθος γιὰ τὴν ἐλευθερία. Σὲ αὐτή τὴν πρόσκληση πρῶτοι ἀπάντησαν οἱ Κρητικοί, καὶ παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ Κρήτη δὲν εἶχε ἐνωθεῖ ἀκόμη μὲ τὴ μητέρα Ἑλλάδα, ἔτρεξαν νὰ προσφέρουν ἀκόμα καὶ τὴ ζωή τους γιὰ νὰ σωθῇ ἕνα κομμάτι τοῦ ἑλληνισμοῦ ποὺ κινδύνευε νὰ ἀφελληνιστῇ καὶ νὰ χαθῇ. Γνώριζαν οἱ Κρητικοὶ τί σημαίνει νὰ εἶσαι ὑπόδουλος καὶ νὰ ἀγωνίζεσαι γιὰ νὰ πιῇς ἀπὸ τὸ γλυκὸ νέκταρ τῆς ἐλευθερίας. Ὁ Κρητικὸς λαὸς εἶναι ἐραστὴς τῆς ἐλευθερίας, καὶ αὐτὸ ποὺ ὤθησε τὸν ἁπλοϊκὸ Κρητικὸ νὰ ἐγκαταλείψῃ τὴν οἰκογένεια καὶ τὸ σπίτι του γιὰ νὰ πολεμήσῃ στὴ Μακεδονία ἦταν ἡ ἄσβεστη φλόγα καὶ τὸ πάθος ποὺ καίει στὴν ψυχή του γιὰ τὴν ὑπέρτατη ἀνθρώπινη ἀξία, τὴν ἐλευθερία.

 Ὁμὰς Τσόντου

Οἱ Κρητικοὶ εἶδαν τὴν ὑπόθεση τῆς Μακεδονίας σὰν νὰ ἦταν δική τους καὶ ἔνοιωσαν τὰ δεσμὰ τῆς σκλαβιᾶς καὶ τῆς καταπίεσης νὰ ματώνουν τὴν ψυχὴ καὶ τὴν καρδιά τους, ὅπως τῶν ἀδελφῶν τους Μακεδόνων. Ἡ ἔνωση τῆς Μεγαλονήσου μὲ τὴν Ἑλλάδα κατεῖχε τὴν ἴδια θέση στὴν καρδιὰ τοῦ Κρητικοῦ λαοῦ μὲ τὴν ἀπελευθέρωση τοῦ ἑλληνισμοῦ τῆς Μακεδονίας. Ἡ ἐπίλυση αὐτῶν τῶν δύο μεγάλων ἐθνικῶν ὑποθέσεων ὁδήγησαν στὴν ἀναγέννηση τῆς Ἑλλάδος. Ἔτσι δικαιολογεῖται καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι ἀπὸ τοὺς 6.000 ἐθελοντὲς Μακεδονομάχους, οἱ 3.000 ἦταν Κρητικοὶ καὶ ἀπὸ τοὺς τρεῖς γενικοὺς ἀρχηγοὺς οἱ δύο ἦταν Κρητικοί...
Μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Παύλου Μελᾶ, Γενικὸς Ἀρχηγὸς ὀρίστηκε ὁ Ἀνθυπολοχαγὸς Γεώργιος Κατεχάκης (Καπετάν Ροῦβας ἤ Ἀποστόλου Γεώργιος ἀπὸ τὴν Πόμπια Ἠρακλείου), ὁ ὁποῖος παρέμεινε μέχρι τὴν ἄνοιξη τοῦ 1905, ὀπότε ὀρίστηκε ὁ Ἀνθυπολοχαγὸς Γεώργιος Τσόντος μέχρι τὸ τέλος τοῦ 1908.

Γεώργιος Τσόντος

Ἀπό τοὺς 82 Ἀρχηγούς Σωμάτων οἱ 19 ἦταν Κρητικοί. Καὶ ἀπὸ τοὺς 19 ἰδιῶτες ἀρχηγούς οἱ 14 ἦταν Κρητικοί:

Βολάνης Γεώργιος, Γύπαρης Παῦλος, Καλομενόπουλος Νικόστρατος (Μίδας), Καούδης Εὐθύμιος, Καραβίτης Ἰωάννης, Κατσίγαρης Ἐμμανουῆλ (Καραμανώλης), Κλειδῆς Στυλιανός, Μακρῆς- Δικώνυμος Γεώργιος, Νικολούδης Εὐάγγελος, Νικολούδης Ἐμμανουῆλ, Νταφώτης Ἰωάννης, Πούλακας Ἰωάννης, Σκαλίδης Γεώργιος, Σκουνδρῆς Ἐμμανουῆλ, Τσόντος Μιχαῆλ. 

Τὸ σύνολο τῶν Καπεταναίων Κρητικῶν ποὺ ἔλαβαν μέρος στὸν Μακεδονικὸ Ἀγῶνα ἦταν 39 μὲ 2.976 ἄνδρες...

Βιβλιογραφία
«Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΣΤΟΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΑΓΩΝΑ», Βασίλειος Ἀναστασόπουλος, Ἱστορικός  

«ΗΣΥΜΒΟΛΗ ΚΑΙ ΟΙ ΘΥΣΙΕΣ ΤΩΝ ΚΡΗΤΙΚΩΝ ΣΤΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΑΓΩΝΑ», Ἰωάννης Κακουδάκης, Ἀντιστράτηγοςἔ.ἀ., Ἐπίτιμος Α’ ὙπαρχηγόςΓΕΣ, τέως Διευθυντὴς τῆς ΔιεύθυνσηςἹστορίας Στρατοῦ

φωτογραφίες

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΕΛΛΗΝ ΜΑΚΕΔΩΝ 

http://anihneftes.blogspot.gr/2013/09/blog-post.html