Η ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΗΤΤΟΠΑΘΗΣ ΝΟΟΤΡΟΠΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΝ ΣΤΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ

Του Ιωάννη Κολοβού

Επικοινωνιολόγου

Ηττοπάθεια και «Υπατία»

Η συνδιαλλαγή της κυβέρνησης με τους απεργούς πείνας παράνομους μετανάστες που φιλοξενούνταν στο μέγαρο «Υπατία» αποτέλεσε την πιο πρόσφατη απτή απόδειξη της ηττοπάθειας με την οποία αντιμετωπίζεται το πρόβλημα της παράνομης μετανάστευσης προς την χώρα μας. Βεβαίως, η κυβέρνηση δεν ενέδωσε στο μαξιμαλιστικό αίτημα των απεργών πείνας για νομιμοποίηση όλων των εν Ελλάδι ευρισκομένων παρανόμων μεταναστών. Αν ευθέως ενέδιδε θα επρόκειτο περί καταστροφικής κινήσεως καθώς θα έστελνε σε όλες τις χώρες του κόσμου το μήνυμα ότι αν κάποιος καταφέρει να εισέλθει στην Ελλάδα (νομίμως ή παρανόμως) και να παραμείνει παρανόμως σε αυτήν για κάποιο χρονικό διάστημα, τότε αργά ή γρήγορα θα νομιμοποιηθεί. Επιπλέον, η κυβέρνηση επαίρεται ότι δεν νομιμοποίησε απ’ ευθείας ούτε τους ίδιους τους απεργούς πείνας. Παρ’ όλ’ αυτά, η κυβέρνηση εξέπεμψε μία αναντίρρητη εικόνα ηττοπάθειας και αδυναμίας.

Με τους υπουργούς να βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις επί διαπραγματεύσεων με ανθρώπους που παρανόμως βρίσκονταν στην χώρα και με τον υπουργό Εσωτερικών να δηλώνει ανακουφισμένος που «αποσοβήθηκε κοινωνική αναταραχή» (Καθημερινή, 11/3/2011) δόθηκε το μήνυμα ότι η κυβέρνηση είναι εκβιάσιμη. Επιπλέον, οι παράνομοι μετανάστες και οι καθοδηγητές τους, παρ’ όλο που δεν πέτυχαν την απ’ ευθείας νομιμοποίηση των πρώτων, απέσπασαν από την κυβέρνηση δύο υποσχέσεις για παραχωρήσεις: η πρώτη αφορούσε στην μείωση του αριθμού των ενσήμων που θα απαιτούνται από τους μετανάστες για την ανανέωση της άδειας παραμονής και η δεύτερη αφορούσε στην μείωση (από τα 12 προς τα οκτώ) των ετών για τα οποία θα πρέπει ο παράνομος μετανάστης να αποδείξει παραμονή στην χώρα μας προκειμένου να μπορεί να υποβάλλει αίτηση νομιμοποίησης (Ελευθεροτυπία, 10/3/2011). Δηλαδή, η κυβέρνηση εκβιαζόμενη υποχώρησε και υπεσχέθη παραχωρήσεις που αφορούν στο σύνολο των παρανόμων μεταναστών που ζουν στην χώρα μας. Ενδεικτικό της σύγχυσης στην οποία τελούσε η κυβέρνηση είναι και το γεγονός ότι, αναφορικά με την δεύτερη παραχώρηση, η υφυπουργός Εργασίας κ. Άννα Νταλάρα έκανε λόγο για οκτώ χρόνια παραμονής ενώ ο υπουργός Εσωτερικών κ. Γιάννης Ραγκούσης έκανε λόγο για λιγότερα από 12 και μέχρι οκτώ (Ελευθεροτυπία, 11/3/2011).

Όπως χαρακτηριστικά τονίζουν παράγοντες του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη «Δεν είναι πολλοί, αλλά ούτε και λίγοι» οι παράνομοι μετανάστες που θα επωφεληθούν από την πραγματοποίηση αυτών των υποσχέσεων. Μάλιστα εκτιμάται ότι ο αριθμός αυτός θα ανέλθει «σε επίπεδο χιλιάδων και όχι εκατοντάδων» ατόμων (Ελευθεροτυπία, 10/3/2011). Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι από τους 237 απεργούς πείνας που βρίσκονταν στο μέγαρο «Υπατία» μία πολύ μικρή μειονότητα (περίπου 15) ήταν εκ των υστέρων νομιμοποιημένοι μετανάστες που δεν μπόρεσαν να ανανεώσουν την άδεια παραμονής τους λόγω αδυναμίας συγκέντρωσης των απαιτούμενων ενσήμων ή λόγω έλλειψης σύμβασης εργασίας. Η συντριπτική πλειονότητά τους αποτελούνταν από παράνομους μετανάστες οι οποίοι ήλθαν στην χώρα μετά το 2005 (Καθημερινή, 13/2/2011).

Ένα διαφωτιστικό άρθρο περί του τι μέλλει γενέσθαι

Δυστυχώς, η ηττοπαθής αυτή νοοτροπία της κυβέρνησης απέναντι στο μεταναστευτικό πρόβλημα της χώρας αναμένεται να κυριαρχήσει και στο μέλλον, όπως προκύπτει από σχετικό άρθρο του γενικού γραμματέα Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής κ. Ανδρέα Τάκη το οποίο δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Μεταρρύθμιση» (1). Στο άρθρο αυτό ο κ. Τάκης παραδέχεται ότι «ακόμη και αν η αποτελεσματικότητα των διαδικασιών επιστροφής αυξηθεί» ίσως για τους περισσότερους παράνομους μετανάστες «η επιστροφή είναι, επί του παρόντος τουλάχιστον, ουσιαστικά αδύνατη». Επιπλέον, υποστηρίζει ότι «η αποτελεσματική φύλαξη των δαντελωτών συνόρων μας, είναι…εξ’ ορισμού και για λόγους αρχής ανίκανη να ανακόψει τις ροές ανθρώπων που ζητούν συνδρομή και καταφύγιο».

Καθώς, λοιπόν, ίσως οι περισσότεροι παράνομοι μετανάστες δεν θα μπορέσουν να επαναπατρισθούν αλλά και, παρά τις προσπάθειες για καλύτερη φύλαξη των συνόρων, η εισροή παρανόμων μεταναστών θα συνεχισθεί, μοιραία έρχεται η επόμενη παραδοχή του κ. Τάκη ότι «ο αριθμός των ανθρώπων με τους οποίους καλούμαστε να συμβιώσουμε, αναγκαστικά θα αυξάνει…[και επομένως]...θέλοντας και μη πρέπει να συμβιώσουμε [με τους παράνομους μετανάστες], είτε προσωρινά, είτε με ορισμένους από αυτούς για πάντα».

Τέλος, ο κ. Τάκης αποκαλύπτει ότι ο ν. 3907/2011, ο οποίος δίδει την δυνατότητα παροχής προσωρινής (αλλά ανανεώσιμης) άδειας διαμονής εξάμηνης διάρκειας στους παράνομους μετανάστες των οποίων ο επαναπατρισμός δεν είναι άμεσα εφικτός, θα μπορούσε εν τέλει να οδηγήσει στην απόκτηση κανονικής άδειας παραμονής από παράνομους μετανάστες καθώς μπορεί «με το πέρασμα των χρόνων η εξακολούθηση του ανέφικτου της επιστροφής τους [να] επιβάλλει ενδεχομένως να αποκτήσουν τελικά κατ’ εξαίρεση κανονική άδεια παραμονής».

Με βάση τα προαναφερθέντα η εξέλιξη της κατάστασης της παράνομης εισροής και παράνομης παραμονής αλλοδαπών στην Ελλάδα προμηνύεται, από επίσημα χείλη, ως εξής:

• η εισροή παρανόμων μεταναστών θα συνεχισθεί
• η πλειονότητα των παρανόμων μεταναστών πιθανότατα δεν θα μπορέσει να επαναπατρισθεί άμεσα και επομένως θα λάβει την προσωρινή αλλά ανανεώσιμη άδεια διαμονής εξάμηνης διάρκειας
• μετά από την παρέλευση κάποιου αριθμού διαδοχικών ανανεώσεων της (προσωρινής) άδειας διαμονής ενδέχεται οι παράνομοι μετανάστες να αποκτήσουν κανονική άδεια παραμονής

Η εξέλιξη αυτή θα σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν θα μπορέσει ποτέ να σχεδιάσει και να εφαρμόσει μεταναστευτική πολιτική. Ο καθηγητής Δημόσιας Πολιτικής στην Σχολή Διακυβέρνησης John F. Kennedy του Πανεπιστημίου του Harvard George J. Borjas (2), ο οποίος θεωρείται από τους κορυφαίους καθηγητές στον κόσμο σε θέματα οικονομικής της μεταναστεύσεως, έχει από ετών προειδοποιήσει ότι αν δεν αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά η παράνομη μετανάστευση τότε η οποιαδήποτε προσπάθεια άσκησης μεταναστευτικής πολιτικής είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.

Επιπλέον, η συνεχής εισροή, η παραμονή στην χώρα μας και η εν τέλει κατ’ ουσίαν νομιμοποίηση παρανόμων μεταναστών θα οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη αποδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής και σε συγκρούσεις με έντονο εθνοτικό και θρησκευτικό χαρακτήρα. Η κοινωνική ενσωμάτωση σημαντικών τμημάτων των μεταναστευτικών πληθυσμών δεν θα επιτευχθεί λόγω του ότι ο αριθμός τους είναι ήδη μεγάλος και αυξανόμενος ενώ, επιπλέον, υπάρχει και το θέμα της έλλειψης πολιτισμικής εγγύτητας με τον γηγενή πληθυσμό καθώς και το γεγονός ότι ο γηγενής πληθυσμός εμφορείται από πολύ αρνητικές στάσεις απέναντι στους μετανάστες.

Η διαχρονική ηττοπάθεια

Βεβαίως, η ηττοπαθής νοοτροπία η οποία διαφαίνεται από το άρθρο του κ. Τάκη αποτελεί μόνιμο χαρακτηριστικό της οπτικής με την οποία η πολιτική elite της χώρας αντιμετωπίζει το θέμα της παράνομης μετανάστευσης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Έκθεση της Διακομματικής Επιτροπής της Βουλής για την παρακολούθηση της πολιτικής της μετανάστευσης (3). Η έκθεση δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2007 και στην επιτροπή συμμετείχαν τα κόμματα που αποτελούσαν την Βουλή της περιόδου από τον Μάρτιο του 2004 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2007 (Νέα Δημοκρατία, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ).

Στην έκθεση αυτή υπογραμμιζόταν ότι «το φαινόμενο της λαθραίας εισόδου μεταναστών…εξακολουθεί και υπάρχει…Καθημερινά στους αδήλωτους και ανομιμοποίητους αλλοδαπούς προστίθενται και άλλοι» (σελ. 109) και δεν ασκούνταν καμμία κριτική στις εκ των υστέρων νομιμοποιήσεις των παρανόμων μεταναστών στις οποίες προχώρησαν οι κυβερνήσεις τόσο του ΠΑΣΟΚ όσο και της ΝΔ αλλά αντιθέτως αυτές χαρακτηρίζονταν ως «θετικές» και «χρήσιμες» (σελ. 107). Επιπλέον, στην Έκθεση θεωρούνταν ως «αρνητικό το γεγονός ότι…εκατοντάδες χιλιάδες αλλοδαπών, που ζουν στην Ελλάδα δεν νομιμοποιήθηκαν» (σελ. 109). Η επιτροπή υποστήριζε ότι η μεταναστευτική πολιτική της χώρας θα έπρεπε να λάβει υπ’ όψιν ότι «το φαινόμενο [της παράνομης μετανάστευσης] δεν θα ανακοπεί…και οι αναπόγραφοι [μετανάστες] θα παραμείνουν αορίστως δίπλα μας» (σελ. 111). Γι’ αυτό και πρότεινε ότι «όσοι αλλοδαποί βρέθηκαν ή βρίσκονται εδώ πρέπει να διευκολυνθούν στη νομιμοποίησή τους» (σελ. 111). Το πώς αντιλαμβανόταν η επιτροπή την διευκόλυνση φαίνεται από τις παρακάτω προτάσεις της (σελ. 112):

• η χορήγηση άδειας παραμονής και εργασίας στη δεύτερη γενιά μεταναστών χωρίς όρους
• η χωρίς όρους διευκόλυνση της οικογενειακής επανένωσης
• οι μειωμένες απαιτήσεις για παιδιά που γεννιούνται και μεγαλώνουν εδώ

Από μία αντίστοιχη νοοτροπία εμφορούνταν και το (καταργηθέν πλέον) Ινστιτούτο Μεταναστευτικής Πολιτικής (ΙΜΕΠΟ). Όπως αναφέρεται σε μελέτη που διενεργήθηκε για λογαριασμό του ΙΜΕΠΟ «Η άποψη ότι η παράνομη μετανάστευση έχει αποκτήσει μόνιμο χαρακτήρα υποστηρίζεται και από άλλους αναλυτές, όπως π.χ. ο Papademetriou (2006) που τονίζει ότι είναι καλλίτερα να εξετάσουμε πώς θα αντιμετωπίσουμε την παράνομη μετανάστευση προς όφελος όλων παρά πώς θα την αποτρέψουμε» (4, σελ. 3). Ο Papademetriou που αναφέρεται είναι ο Demetrios Papademetriou, πρόεδρος του Αμερικανικού Migration Policy Institute το οποίο ήταν επίσημος συνεργάτης και «μέντορας» του εγχώριου Ινστιτούτου Μεταναστευτικής Πολιτικής. Και επειδή, όπως λέει και ο λαός μας, «με όποιον δάσκαλο καθίσεις, τέτοια γράμματα θα μάθεις», αυτή ήταν και η νοοτροπία η οποία επικρατούσε στο ΙΜΕΠΟ. Η οπτική του Papademetriou βασίζεται στην λανθασμένη άποψη ότι οι παράνομοι μετανάστες και ο γηγενής πληθυσμός μίας χώρας μπορούν να έχουν κάποια κοινά συμφέροντα τα οποία έχουν μεγαλύτερη βαρύτητα από τα αντικρουόμενα συμφέροντά τους.

Συμπερασματικά…

H άποψη περί μεταναστευτικής πολιτικής την οποία προωθεί διαχρονικά η πολιτική, πανεπιστημιακή και δημοσιογραφική elite θεωρεί ότι η παράνομη μετανάστευση είναι δύσκολο να αντιμετωπισθεί λόγω των εκτεταμένων συνόρων της χώρας μας αλλά και λόγω εξωτερικών παραγόντων, οι επαναπροωθήσεις είναι δύσκολο να πραγματοποιηθούν λόγω της άρνησης της Τουρκίας αλλά και άλλων χωρών να δεχθούν πίσω τους πολίτες τους και, επομένως, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε ως χώρα είναι να αποδεχθούμε ότι ο παρανόμως εισερχόμενος πληθυσμός θα αυξάνεται και θα πρέπει να τον «ενσωματώσουμε» μέσω εκ των υστέρων νομιμοποιήσεων (με διάφορες παραλλαγές) αλλά και παροχής δικαιωμάτων.

Βεβαίως, τα προαναφερθέντα δεν αποτελούν μεταναστευτική πολιτική με την ορθή έννοια του όρου, καθώς συνεπάγονται ότι η χώρα μας δεν έχει καμμία δυνατότητα επιλογής ούτε του αριθμού των μεταναστών που θα δέχεται αλλά ούτε των δεξιοτήτων και της χώρας καταγωγής των παρανόμων μεταναστών τους οποίους θα νομιμοποιεί εκ των υστέρων. Πρόκειται απλά για μία πολιτική υποτιθέμενης «επίλυσης» προβλημάτων που προκαλούνται λόγω της αυξημένης παράνομης μετανάστευσης, και η οποία πολιτική βασίζεται στην ηττοπαθή νοοτροπία της αδυναμίας αντιμετώπισης της παράνομης μετανάστευσης και της αδυναμίας βελτίωσης του ποσοστού των επαναπροωθήσεων καθώς και στον ευσεβή πόθο περί της «απεριόριστης» δυνατότητας της (αρνητικώς διακείμενης) ελληνικής κοινωνίας να «ενσωματώσει» έναν συνεχώς αυξανόμενο πληθυσμό αλλοδαπών, ο οποίος δεν είναι αποτέλεσμα κάποιου συστήματος επιλογής και ο οποίος σε σημαντικό βαθμό δεν είναι πολιτισμικώς συγγενής με τον γηγενή πληθυσμό.

Μάλιστα, η πολιτική, πανεπιστημιακή και δημοσιογραφική elite θεωρεί ότι η άποψη την οποία προωθεί είναι η μόνη «ρεαλιστική» ενώ οποιεσδήποτε άλλες απόψεις απορρίπτονται ασυζητητί ως «εκτός πραγματικότητας». Με τον τρόπο αυτό η πολιτική, πανεπιστημιακή και δημοσιογραφική elite οδηγεί ουσιαστικά σε αδιέξοδο την οποιαδήποτε προσπάθεια διαλόγου και διαφορετικής προσέγγισης του θέματος, αδιαφορώντας για τον έντονο προβληματισμό και την αντίθετη στάση που εκφράζει σε συντριπτικά ποσοστά η Κοινή Γνώμη.
                                            

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1)     Τάκης Ανδρέας «Πέρα από το Δουβλίνο ΙΙ», http://www.metarithmisi.gr/el/readText.asp?textID=1452  [Πρόσβαση στις 6/3/2011]

2)     Borjas George J. “Heaven’s Door: Immigration policy and the American economy”, Princeton University Press, Princeton, New Jersey 1999

3)     Βουλή των Ελλήνων «Έκθεση της Διακομματικής Επιτροπής για την παρακολούθηση της πολιτικής της μετανάστευσης», Αθήνα: Ιούλιος 2007

4)     Λιανός Θεόδωρος, Κανελλόπουλος Κώστας, Γρέγου Μαρία, Γκέμι Έντα και Παπακωνσταντίνου Παναγιώτα «Εκτίμηση του όγκου των αλλοδαπών που διαμένουν παράνομα στην Ελλάδα», Ινστιτούτο Μεταναστευτικής Πολιτικής – Υπουργείο Εσωτερικών, Απρίλιος 2008

 
http://antibaro.gr/node/3325