Η ΜΟΝΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΤΟΥ ΕΝ ΜΥΡΟΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΔΡΟ ΕΞΕΛΙΧΘΗΚΕ ΤΟ 21΄΄ ΣΕ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΦΙΛΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ!!!

Σε αντίθεση με πολλά μοναστήρια, αυτό του Αγίου Νικολάου μοιάζει να κρύβεται κάτω από την κεντρική οδό από την Άνδρο προς το χωριό Αποίκια. Κατεβαίνοντας σε έναν αδιέξοδο χωμάτινο δρόμο, βρίσκεσαι μπροστά σε ένα μοναδικό συγκρότημα, όπου κυριαρχούν οι αρμολογημένες ξηρολιθιές και οι σκούροι σχιστόλιθοι. Μόλις πέντε χιλιόμετρα από τα Αποίκια, πέντε μοναχοί, με ηγούμενο τον πατέρα Δωρόθεο, δέχονται χιλιάδες επισκέπτες όλο τον χρόνο από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Η Ιερά Μονή, αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο Μύρων της Λυκίας, ιδρύθηκε το 1540. Υπάρχουν όμως και ιστορικοί που εκτιμούν ότι χτίστηκε τον 11ο αιώνα. Η θέση στην οποία έχει ανεγερθεί ονομάζεται «Εις τας ώρας» και αυτό γιατί κάθε χρόνο τη Μεγάλη Παρασκευή οι ναυτικοί της Άνδρου έφταναν έως εκεί για να παρακολουθούν την Ακολουθία των Μεγάλων Βασιλικών Ωρών.
Με πατριαρχικά σιγίλια (1703, 1743, 1782, 1790, 1793, 1798 και 1800) η μονή έγινε σταυροπηγιακή και απέκτησε πολλά προνόμια. Από δωρεές των πιστών και όχι μόνο απέκτησε μεγάλη περιουσία, με μετόχια στην Άνδρο, την Προποντίδα, την Κωνσταντινούπολη, τη Θεσσαλονίκη, τη Θεσσαλία, τη Σμύρνη και πολλά νησιά του Αιγαίου. Σήμερα της έχουν απομείνει ελάχιστα στην Άνδρο. Χαρακτηριστικό της σπουδαιότητας του μοναστηριού είναι ότι στην περιοχή γύρω από αυτό υπάρχουν τουλάχιστον 20 παρεκκλήσια!
Πολλά είναι τα κειμήλια που υπάρχουν εκεί και της προσδίδουν διαχρονικά αίγλη και αρχοντιά. Για παράδειγμα, στο καθολικό της μονής φυλάσσεται η εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου «της Ρίζης του Ιεσσαί», της Μυροβλύτισσας, η οποία προέρχεται από τον Ναό των Βλαχερνών της Κωνσταντινούπολης. Η εικόνα έφτασε εκεί από μοναχούς τον 16ο αιώνα από το μετόχι Βλαχ Σαράγι της Πόλης, που ανήκε στη μονή, και τιμάται στις 2 Ιουλίου.
Επίσης, στο καθολικό υπάρχει η αργυροκέντητη εικόνα του Αγίου Νικολάου (τιμάται στις 6 Δεκεμβρίου), η οποία φιλοτεχνήθηκε επί 11 χρόνια από τη μοναχή Λεοντία τη Σμυρναία, κατά τον 17ο αιώνα. Χαρακτηριστικό της εικόνας είναι ότι η δημιουργός της, αντί για νήμα, χρησιμοποίησε τρίχες από τα μαλλιά της κεφαλής της.
Στη μονή φυλάσσονται επίσης τα λείψανα του Αγίου Νικολάου, του εφόρου αυτής, η κάρα του Οσιομάρτυρα Αγίου Νικολάου του νέου, η γνάθος του Κοσμά του Αιτωλού, το χέρι της Αγίας Μακρίνας, αδελφής του Μεγάλου Βασιλείου, τμήμα της κάρας του Αγίου Ιωσήφ του Αριμαθαίας και πλήθος άλλων.
Σημαντική είναι η συνεισφορά της μονής κατά την Επανάσταση του 1821, αφού στην ουσία είχε εξελιχθεί σε παράρτημα της Φιλικής Εταιρείας. Εκεί λειτουργούσαν μικρό τυπογραφείο, βιβλιοδετείο και κρυφό σχολειό. Εκεί επίσης εκάρη μοναχός ο Σαμουήλ, ο οποίος πρωτοστάτησε στους αγώνες των Σουλιωτών κατά του Αλή πασά και έχασε τη ζωή του στο Κούγκι, όταν αυτό ανατινάχτηκε.
Από το μοναστήρι πέρασε και η Αγία Φιλοθέη η Αθηναία, την οποία οι μοναχοί ενίσχυσαν οικονομικά.


ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ
ΚΙΒΩΤΟΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ