«Κύριος στόχος της έκδοσης ήταν η ανάδειξη των προκηρύξεων ως του κατ’ εξοχήν μέσου επικοινωνίας, άσκησης πολιτικής πίεσης και διαφώτισης, σε μια περίοδο κατά την οποία ο Τύπος τελούσε υπό λογοκρισία και οι πολιτικοί εκπρόσωποι των Ελλήνων του νησιού βρίσκονταν στην εξορία», δήλωσε ο ερευνητής Μιχάλης Σταυρή
Μια διαφορετική προσέγγιση του εθνικοαπελευθερωτικού-ενωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959 είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν όσοι παρευρέθηκαν την περασμένη βδομάδα 29/10/2015, στη βιβλιοπαρουσίαση της Β' έκδοσης του βιβλίου «Προκηρύξεις του Αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α», στο βιβλιοπωλείο «Γιαλούσα» της Λευκωσίας. Το βιβλίο επιμελήθηκαν οι φοιτητές Ιστορίας Μιχάλης Σταυρή και ο Αλέκος Μιχαηλίδης, ενώ η παρουσίαση έγινε από τον υποψ. δρα Ιστορίας Χαράλαμπο Αλεξάνδρου. Μέσα από την παράθεση και ανάλυση σημαντικού αριθμού προκηρύξεων, το βιβλίο πραγματεύεται ουσιαστικά τρεις βασικές πτυχές γύρω από τις οποίες περιστρέφεται ο σημερινός διάλογος για την ΕΟΚΑ, δηλαδή α) τις σχέσεις ΕΟΚΑ-Αριστεράς, β) ΕΟΚΑ-Τούρκων της Κύπρου, γ) Τη δράση της ΕΟΚΑ μέσα στο διεθνές σκηνικό της εποχής.
Ανάδειξη υποβαθμισμένης πτυχής
Σύμφωνα με δηλώσεις του κ. Σταυρή στη «Σημερινή», οι «Προκηρύξεις του αγώνα της ΕΟΚΑ» κυκλοφόρησαν μετά από πρωτοβουλία των εκδόσεων «Αιγαίον», προκειμένου να φέρουν τον αναγνώστη σε μια πρώτη επαφή με τη σημαντική αυτή αλλά, εν πολλοίς, υποβαθμισμένη πτυχή του αγώνα της ΕΟΚΑ. «Έγινε επιλογή και συμβατική κατηγοριοποίηση ενδεικτικού αριθμού προκηρύξεων, προκειμένου να καταλάβει ο αναγνώστης τον ρόλο και τη σημασία τους, αλλά και να αντιληφθεί μέσα από τις προκηρύξεις τις συνθήκες και την ατμόσφαιρα της εποχής», δήλωσε προσθέτοντας: «Την επιμέλεια αναλάβαμε με τον Αλέκο Μιχαηλίδη. Πρόσφατα έχει κυκλοφορήσει η δεύτερη έκδοση των «Προκηρύξεων», με ειδοποιό διαφορά από την πρώτη, την εισαγωγή του βιβλίου. Έγινε προσπάθεια να καταθέσουμε στην εισαγωγή του βιβλίου, με νηφάλιο τρόπο, τις απόψεις μας για συγκεκριμένα ζητήματα».
Στόχος της έκδοσης
Κύριος στόχος όμως της έκδοσης, σύμφωνα με τον κ. Σταυρή, ήταν η ανάδειξη των προκηρύξεων ως του κατ’ εξοχήν μέσου επικοινωνίας, άσκησης πολιτικής πίεσης και διαφώτισης, σε μια περίοδο κατά την οποία ο Τύπος τελούσε υπό λογοκρισία και οι πολιτικοί εκπρόσωποι των Ελλήνων του νησιού βρίσκονταν στην εξορία. «Σημειώνουμε ότι για τη δουλειά πρέπει να πιστωθεί ο Σπύρος Παπαγεωργίου, ο οποίος έσωσε και δημοσίευσε πολύτιμο υλικό για τον μελετητή της νεότερης κυπριακής ιστορίας», υπογράμμισε.
Η διάσταση «προπαγάνδα»
Κατά τη διάρκεια της βιβλιοπαρουσίασης, ο υπ. διδάκτορας Ιστορίας Χαράλαμπος Αλεξάνδρου, αναφερόμενος στη σημασία του εν λόγω βιβλίου, σημείωσε πως αυτό αποτελεί κλειδί για την κατανόηση, σε μεγάλο βαθμό, του πνεύματος, της ιδεολογίας και των στόχων της θρυλικής ΕΟΚΑ. «Η δεύτερη έκδοση περιλαμβάνει τις ίδιες με την πρώτη έκδοση, 53 προκηρύξεις. Την πρώτη γνωστή προκήρυξη του Διγενή ακολουθούν 11 προκηρύξεις, υπό τη γενική ενότητα «Προπαγάνδα» και έπονται 9 προκηρύξεις στην ενότητα «Συντονισμός με πολιτικές εξελίξεις - πολιτικές προεκτάσεις του αγώνα». Δίνεται συνέχεια με 9 προκηρύξεις στην ενότητα «ΕΟΚΑ και Τούρκοι», και τις 9 «Επετειακές» διαδέχονται 11 προκηρύξεις υπό τον τίτλο «Παθητική αντίσταση». Η έκδοση κλείνει με το παράρτημα στο οποίο παρατίθενται 2 προκηρύξεις της «Οργάνωσης Αριστερών Εθνικοφρόνων».
Το στίγμα του «αντικομμουνισμού»
Με αφορμή το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια καταβάλλεται μια προσπάθεια «να χρεωθεί η ΕΟΚΑ το στίγμα του «αντικομμουνισμού», η ενότητα που εξετάζει την σχέση ΕΟΚΑ-Αριστεράς είναι άκρως ενδιαφέρουσα. Όπως σημείωσε ο κ. Αλεξάνδρου, το κείμενο δεν είναι απολογητικό, αλλά αντιθέτως επιστημονικό και ισχυρά τεκμηριωμένο, και οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο απελευθερωτικός αγώνας του 1955-1959 διεξήχθη σε μια περίοδο κατά την οποία ο αντικομμουνισμός δεν ήταν κάτι παράλογο, ούτε εκτός πραγματικότητας. «Από την ιστορική έρευνα δεν προκύπτει ότι ο αγώνας τον οποίο διεξήγαγε η ΕΟΚΑ περιστράφηκε γύρω από το πλέγμα του αντικομμουνισμού αλλά, αντιθέτως, έγινε προσπάθεια να κρατηθεί ο αγώνας ως παλλαϊκός, ακομμάτιστος και αταξικός», αναφέρεται χαρακτηριστικά στη σελίδα 13 του βιβλίου.
Σε αυτό το πλαίσιο, σημαντική είναι η αναφορά σχετικά με τις δολοφονίες μελών της Αριστεράς από την ΕΟΚΑ. Στη σελίδα 18, επισημαίνεται ότι αν και αποτελεί γεγονός ότι συνέβησαν, εντούτοις, αυτό που χρήζει μελέτης είναι το κατά πόσο αυτές διαπράχθηκαν επειδή οι δολοφονηθέντες ήταν στελέχη της Αριστεράς ή διότι υπήρχαν πράγματι υπόνοιες ότι ήταν προδότες. «Ο συνολικός αριθμός των Ελλήνων Κυπρίων εκτελεσθέντων από την ΕΟΚΑ ανέρχεται γύρω στους εκατόν.
Τα στελέχη της Αριστεράς, δηλαδή που εκτελέσθηκαν, αποτελούν περίπου το 1/6 (16 σύμφωνα με την ιστοσελίδα της Νεολαίας ΑΚΕΛ - ΕΔΟΝ) του συνόλου των εκτελεσθέντων ως «προδοτών» ή για «προδοτική συμπεριφορά», αναφέρουν οι δυο ερευνητές, προσθέτοντας ότι «Ένας τέτοιος αριθμός δεν επιτρέπει στον αντικειμενικό μελετητή να προσδώσει στις εκτελέσεις και εν γένει στον αγώνα τον χαρακτήρα του αντικομμονισμού […]».
ΕΟΚΑ και Τούρκοι της Κύπρου
Στο δεύτερο επίπεδο ανάλυσης παρουσιάζονται τα συμπεράσματα για τις σχέσεις της ΕΟΚΑ και των Τούρκων της Κύπρου. Στη συγκεκριμένη ενότητα καταρρίπτεται η ασαφής θεωρεία, που χρεώνει τη σύγκρουση Ελλήνων και Τούρκων του νησιού στην ΕΟΚΑ, γεγονός που παραδέχονται τόσο τουρκολόγοι όσο και Τούρκοι ιστορικοί. Μέσα από την ανάλυση επεξηγείται και αναλύεται πώς η μουσουλμανική ελίτ της Κύπρου ήδη από το 1878 είχε αναπτύξει «σύνδρομα» και έναν «αντιδραστικό εθνικισμό», ενώ σταδιακά, με τη βοήθεια ομάδων που δρούσαν στην Τουρκία, το σύνθημα «η Κύπρος είναι τουρκική» κέρδιζε έδαφος, με την ιδέα της διχοτόμησης να μπαίνει «για πρώτη φορά στον δημόσιο διάλογο» το 1948.
Καθοριστικός ιστορικός σταθμός στην πορεία έκβασης των γεγονότων, προς εξυπηρέτηση ασφαλώς και των βρετανικών στόχων προς διαιώνιση της παρουσίας τους στο νησί, αποτελεί, σύμφωνα με τους αναλυτές, η υιοθέτηση της διχοτόμησης από την Άγκυρα και η επακόλουθη ως εκ τούτου ίδρυση της ΤΜΤ. Όπως επεσήμανε κατά τη βιβλιοπαρουσίαση ο υπ. διδάκτορας κ. Αλεξάνδρου, οι Αλέκος και Μιχάλης, με αναφορές σε συγκεκριμένες προκηρύξεις της ΕΟΚΑ, αποδεικνύουν πως η ένοπλη οργάνωση των Ελλήνων της Κύπρου διακήρυσσε λόγοις και έργοις ότι σε καμιά περίπτωση δεν στρεφόταν κατά των Τούρκων του νησιού. Όπως τεκμαίρεται μέσα από τις προκηρύξεις, η τουρκική εμπλοκή στην Κύπρο ούτε υποκινήθηκε, αλλά ούτε και εξαρτιόταν από τη δράση της ΕΟΚΑ, αλλά τη χρησιμοποιούσε μόνο ως πρόσχημα.
Η διεθνής διάσταση
Όσον αφορά την κατανόηση της φύσης της επανάστασης στην Κύπρο, οι δυο συγγραφείς αναφέρουν χαρακτηριστικά πως μελετώντας κανείς τον αγώνα της ΕΟΚΑ, πρέπει να έχει υπ’ όψιν ότι διεξήχθη μέσα σ’ ένα ιδιάζον διεθνές σκηνικό, στο οποίο ξεχώριζαν δύο συνισταμένες: η ραγδαία απο-αποικιοποίηση και ο Ψυχρός Πόλεμος. «Είναι γι’ αυτό που ο αγώνας της ΕΟΚΑ όχι μόνο δεν ήταν λάθος τη δεδομένη στιγμή, αλλά κατά την άποψή μας ήταν επιβεβλημένος», αναφέρουν. Η χρονική αναγκαιότητα του αγώνα αποσκοπούσε παράλληλα στη διεθνοποίηση του κυπριακού ζητήματος. Αξιοσημείωτη αναφορά ως προς αυτό το σημείο είναι δήλωση του ίδιου του αρχηγού του Αγώνα Γεώργιου Γρίβα Διγενή, ο οποίος τόνιζε πως η ΕΟΚΑ δεν επεδίωξε την ολοκληρωτική ήττα των Βρετανών, αλλά πρωτίστως την ηθική, με σκοπό την προσέλκυση του διεθνούς ενδιαφέροντος για δικαίωση των πόθων του κυπριακού Ελληνισμού.
Ενάντια στην ηττοπάθεια
Τέλος, όπως σωστά επεσήμανε ο κ. Αλεξάνδρου, οι φρέσκιες ιδέες του Αλέκου και του Μιχάλη και τα πορίσματά τους, που εδράζονται στη μελέτη των πιο σύγχρονων ιστορικών εργασιών, διευρύνουν τη συζήτηση για την περίοδο της ΕΟΚΑ και καταρρίπτουν με τον πλέον αδιαμφισβήτητο τρόπο αίολα επιχειρήματα.
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/281814/i-eoka-mesa-apo-tis-prokirykseis
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου