ΑΠΟ ΤΟ ΖΑΪΜΗ ΣΤΗ «ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ»

Γράφει ο Ηλίας Τσιάκος

1. Ο διοικητής του Δ΄ Σώματος Στρατού συνταγματάρχης Χατζόπουλος είχε εντολή από την Αθήνα να μην προβάλει αντίσταση στους Βουλγάρους. Ούτε και διέθετε, άλλωστε, επαρκείς δυνάμεις. Σημαντικό τμήμα της 6^ης μεραρχίας υπό το συνταγματάρχη Χριστοδούλου ετοιμαζόταν να προσχωρήσει στο κίνημα της Θεσ/νίκης. Ο Χατζόπουλος το απαγόρευσε. Μόνο 3.500 κατόρθωσαν να φθάσουν στη Θεσσαλονίκη. Ο υπόλοιποι, 400 αξιωματικοί και 6.000 οπλίτες, παραδόθηκαν στους Βουλγάρους, για να καταλήξουν τελικά στο Γκαίρλιτζ της Γερμανίας μέχρι τη λήξη του πολέμου. Αυτά τα γεγονότα συγκλόνισαν την Αθήνα. Επέρριψαν τις ευθύνες στο Χατζόπουλο. Στην ουσία ήταν το τίμημα της πολιτικής του Κων/νου. Ενέργειες της κυβέρνησης προς το Βερολίνο για την επιστροφή των αιχμαλώτων έπεσαν στο κενό.

   2. Στις 3/9/1916 σχηματίστηκε κυβέρνηση υπό το Νικ. Καλογερόπουλο. Αυτή η κυβέρνηση αναζήτησε ειλικρινή συνεννόηση με τους Συμμάχους. Ο Κων/νος, όμως, δεν εννοούσε ν’ αλλάξει πολιτική. Γκρέμιζε κάθε γέφυρα προσέγγισης. Η τύχη της κυβέρνησης ήταν προδιαγεγραμμένη. Στις 27/9 παραιτήθηκε.

     3. Αυθημερόν σχηματίστηκε κυβέρνηση υπό τον καθηγητή της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Σπυρίδωνα Λάμπρο. Υπουργός Εξωτερικών ορίστηκε ο Ευγένιος Ζαλοκώστας. Ο Κων/νος επέμενε να βλέπει ως τελικό νικητή τη Γερμανία και συνεπώς ν’ αρνείται την έξοδο στον πόλεμο.

      4. Ο Βενιζέλος, αφού εξάντλησε κάθε προσπάθεια κι ελπίδα για συμφιλίωση/μετάπειση με/του Κων/νο/ὄυ, προχώρησε στην εφαρμογή του σχεδίου του για επανάσταση, μέσω της οποίας έλπιζε να εξαναγκάσει τον Κων/νο ν’ αλλάξει πολιτική. Στις 26/9 με 100 περίπου πολιτικούς φίλους του (πολιτικούς και στρατιωτικούς) αναχώρησε από την Αθήνα για την Κρήτη. Όταν έφθασε εκεί ανακοίνωσε το σχηματισμό προσωρινής κυβέρνησης από τον ίδιο και τους ναύαρχο Π. Κουντουριώτη και στρατηγό Παν. Δαγκλή (σε πρώτη φάση). Σκοπός του: να πολεμήσει κατά των Βουλγάρων στα πλαίσια των Συμμάχων. Απέφυγε να κατηγορήσει τον Κων/νο.

     Αμέσως μετά ο Βενιζέλος αναχώρησε για τη Θεσσαλονίκη, έδρα της προσωρινής κυβέρνησης. Στις 9/10 έφθασε στη Θεσ/νίκη και ανέλαβε τη διοίκηση των δυνάμεων της Εθνικής Άμυνας. Σταδιακά εγκατέλειπε τη μετριοπάθεια απέναντι στον Κων/νο.

    Οι εθελοντικές δυνάμεις της Εθνικής Άμυνας αύξαναν σταδιακά: από 2.000 στα τέλη Σεπτ. έφθασαν τις 20.000 στα τέλη Οκτ., και έβαιναν αυξανόμενες και με στρατολογία στην περιοχή της Μακεδονίας. Ελλείψει, όμως, χρημάτων απέτυχε να συγκροτήσει έναν αξιόμαχο στρατό. Ούτε οι Σύμμαχοι δέχθηκαν να παράσχουν τις αναγκαίες πιστώσεις.

     Οι Σύμμαχοι βρέθηκαν σε δίλημμα απέναντι στην προσωρινή κυβέρνηση: Θα την αναγνώριζαν ως μόνη εκπρόσωπο του ελληνικού λαού; Θα αναγνώριζαν δυο ελληνικές κυβερνήσεις; Η Ρωσία διαφωνούσε με την de jure αναγνώριση. Τελικά συμφωνήθηκε να μείνουν σε μια de facto αναγνώριση του Βενιζέλου και τον κάλεσαν να μείνει με αυτό ευχαριστημένος, ωσότου διαπιστωθεί ότι εκπροσωπεί ένα αντιπροσωπευτικό μέγεθος του λαού. Η Ιταλία τάχθηκε εναντίον του Βενιζέλου. Αντίθετα, οι Γαλλία και Αγγλία αποφάσισαν να τον στηρίξουν ηθικά και οικονομικά. Η θέση της προσωρινής κυβέρνησης σταδιακά εδραιωνόταν στη Μακεδονία και στα νησιά του Αιγαίου.

     5. Οι προσπάθειες των Συμμάχων για κάποια συμφωνία με τον Κων/νο δε σταμάτησαν. Και ενώ οι διαπραγματεύσεις με τον απεσταλμένο Γάλλο βουλευτή Πωλ Μπεναζέ είχαν σχεδόν ολοκληρωθεί και είχε επιτευχθεί ένας συμβιβασμός, ξαφνικά όλα κατέρρευσαν και μαζί τους κάθε ελπίδα συμβιβασμού. Δυο ήταν τα βασικά αίτια: α) Οι διαφαινόμενοι σχεδιασμοί του Βενιζέλου να προωθηθεί και νότια. β) Η αντίδραση κύκλων του Κων/νου στον αφοπλισμό που υποσχέθηκε αυτός στον Μπεναζέ και οι σχετικές πιέσεις στρατιωτικών της Αθήνας. Έτσι ο βασιλιάς αθέτησε τις συμφωνίες του.

     Με τη συγκατάθεση του Sarrail οι δυνάμεις του Βενιζέλου κατέλαβαν την Κατερίνη. Στα μέσα Νοεμ. οι Μεταξάς και Δούσμανης ηγήθηκαν κίνησης κατώτερων αξιωματικών κατά του αφοπλισμού.

      Στις 16/11 ο ναύαρχος Dartige du Fournet απαίτησε από την κυβέρνηση Λάμπρου την παράδοση μεγάλης ποσότητας πολεμικού υλικού, βάσει της συμφωνίας Κων/νου – Μπεναζέ. Στις 19/11 η κυβέρνηση απέρριψε το αίτημα.

Κατόπιν αυτού, συμμαχική δύναμη 3.000 αντρών την 1/12 αποβιβάστηκε στο Φάληρο και στον Πειραιά μ’ εντολή να καταλάβουν επίκαιρες θέσεις. Αρχικά προχώρησαν χωρίς εμπλοκή. Περί το μεσημέρι, όμως, ξέσπασε μάχη. Η ναυτική μοίρα του Φαλήρου βομβάρδισε τμήματα της πόλης, κυρίως κοντά στο Παναθηναϊκό Στάδιο προς την περιοχή του παλατιού. Αργά το απόγευμα επιτεύχθηκε συμβιβασμός: ο βασιλιάς δέχθηκε να παραδώσει μέρος του πολεμικού υλικού. Αποτελέσματα της εφήμερης μάχης: 192 νεκροί και τραυματίες μεταξύ των Συμμάχων και 82 Έλληνες, εκτός φυσικά των αμάχων.

      Στις 2/12 ξέσπασε στην Αθήνα θύελλα τρομοκρατίας κατά των βενιζελικών. Στο πρακτικό της Επιτροπής διερεύνησης των καταγγελιών/μηνύσεων αποτυπώνεται η βιαιότητα και η έκταση των εκδηλώσεων και τ’ αποτελέσματά τους με πρωταγωνιστές τους επιστράτους.

http://grhistoria.blogspot.gr/search?updated-min=2015-01-01T00:00:00-08:00&updated-max=2016-01-01T00:00:00-08:00&max-results=50