1946-1949 : ΕΜΦΥΛΙΟΣ η ΣΥΜΜΟΡΙΤΟΠΟΛΕΜΟΣ;

Πηγή ΕλληνικάΧρονικά
      
      Αν και πέρασαν 65 σχεδόν χρόνια από τη λήξη του Εμφύλιου, τα πάθη δεν έχουν σιγήσει ακόμα. Αυτό ίσως να οφείλεται σε πολιτικές σκοπιμότητες. Πέρα όμως από αυτές θα πρέπει να απαντήσουμε στο ερώτημα: υπήρξε Εμφύλιος ή Συμμοριτοπόλεμος; Το μετεμφυλιακό κράτος ήταν κατηγορηματικό, έκανε λόγο για συμμοριτοπόλεμο. Μετά την μεταπολίτευση ο όρος εμφύλιος χρησιμοποιήθηκε περισσότερο. Δεν τίθεται θέμα ότι πράγματι υπήρξε εμφύλιος πόλεμος, όπου οικογένειες διαιρέθηκαν, συντοπίτες αλληλοασφαγιάσθηκαν, όπου αδερφός πολέμησε αδερφό. Δεν αμφισβητούνται όλα αυτά, ούτε αναιρούνται. Άλλωστε όλα αυτά ξεκίνησαν από το 1943, όπου τότε ξεκίνησε ο εμφύλιος, ενώ οι Γερμανοί παρέμεναν κατακτητές. Το ερώτημα που θέτω έχει να κάνει με τα στάδια του πολέμου και την πολιτική που ακολούθησαν οι εμπλεκόμενοι, από τη μία το επίσημο κράτος και από την άλλη οι κομμουνιστές στασιαστές.        Η πρώτη κοινή πολιτική των δύο αντιπάλων έχει να κάνει με τη βοήθεια που ζήτησαν και πήραν από ξένες δυνάμεις που τις θεωρούσαν συμμαχικές. Επί χρόνια στρατευμένοι ιστορικοί ερευνούσαν την σχέση Ελλάδας - Αμερικής και την επίσημη βοήθεια που έδωσε η τελευταία στη πρώτη. Δεν γινόταν καν αναφορά στη σημαντικότατη βοήθεια που δέχθηκαν οι στασιαστές από τη Σοβιετική Ένωση μέσω των δορυφόρων της. Για να αντιληφθεί κάποιος τον Ελληνικό εμφύλιο πόλεμο θα πρέπει να τον ερμηνεύσει μέσα από το πρίσμα του Ψυχρού πολέμου. Πολύ σωστά ο Νίκος Μαραντζίδης έγραψε πως για να γίνει κατανοητός ο εμφύλιος "πρέπει να γίνει αντιληπτός ως το αποτέλεσμα της σύζευξης εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων" [1]. Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να ερμηνεύσουμε τον εμφύλιο. Έτσι τίθεται το ερώτημα: Εφόσον Αμερικοί και Σοβιετικοί, άμεσα ή έμμεσα, ενίσχυσαν τις δύο αντίπαλες πλευρές μέσα στα πλαίσια του Ψυχρού Πολέμου, με χρήματα, στρατιωτικό υλικό, ιατροφαρμακευτικό υλικό κλπ, είναι δυνατόν να γίνεται λόγος για εμφύλιο πόλεμο; Η βοήθεια που έδωσε στην Ελλάδα η Αμερικανική Αποστολή Βοήθειας (AMAG) έφτανε την παροχή 74.000 τόνων στρατιωτικού υλικού, επιπλέον αποστολές 100.000.000 δολαρίων για το στρατό, 13.000.000 δολ. για το ναυτικό ενώ στάλθηκαν επίσης κονδύλια για ανοικοδόμηση κτηρίων, ανέγερση εργοστασίων κ.α. Πρόσθετα στο πλαίσιο του Σχεδίου Μάρσαλ την περίοδο 1948-1949 στάλθηκαν μεταξύ άλλων, σύμφωνα με τον Κρις Γουντχάουζ, 140 αεροπλάνα, 3.900 περίπου πυροβόλα, 97.000 τυφέκια και 10.000 οχήματα [2].
        Αξιοσημείωτη είναι ωστόσο, η βοήθεια που δόθηκε στον ΔΣΕ. Η μεγάλη διαφορά, σε σχέση με την βοήθεια των ΗΠΑ προς το επίσημο κράτος, ήταν πως η βοήθεια που παρείχε το διεθνές κομμουνιστικό σύστημα στους Έλληνες συντρόφους δεν είχε "επίσημο διακρατικό χαρακτήρα". Ήδη από το 1946 το ΚΚ Τσεχοσλοβακίας αποστέλλει οικονομική και όχι μόνο βοήθεια προς τον Δημοκρατικό στρατό. Ο Νίκος Μαραντζίδης αναφερόμενος στη βοήθεια αυτή έγραψε: "Σύμφωνα με τα τσεχοσλοβάκικα αρχεία, το Υπουργείο Άμυνας της χώρας προϋπολόγισε ένα δισεκατομμύριο κορόνες (15 εκατομμύρια δολάρια) για υλική βοήθεια προς το ΔΣΕ. Αξιοποιήθηκε περίπου το 75% του ποσού. Τα χρήματα κάλυψαν το κόστος αποστολής στρατιωτικού, ιατροφαρμακευτικού υλικού και τροφίμων. Επιπλέον, οι Τσεχοσλοβάκοι κατέθεταν κάθε μήνα ένα ποσό σε αλβανική τράπεζα για λογαριασμό του ΔΣΕ" [3]. Είχε προηγηθεί έκκληση του Γιάννη Ιωαννίδη (Ντενίσοβ) προς τον πρόεδρο του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας Κλέμεντ Γκότβαλντ στις 19 Σεπτεμβρίου 1946 όπου ανέφερε: " [...] Γνωρίζουμε ότι κι εσείς αντιμετωπίζετε μεγάλες ανάγκες, ελπίζουμε ωστόσο ότι η σημασία του αγώνα μας θα αξιολογηθεί σωστά και ότι θα βρεθεί τρόπος για το ξεπέρασμα των πραγματικών και τυπικών δυσκολιών και ότι θα κατορθώσετε να μας χορηγήσετε μια ισχυρή οικονομική βοήθεια..." [4]. Πέντε χρόνια αργότερα, τον Σεπτέμβρη του 1951, το ΚΚ Τσεχοσλοβακίας αποστέλλει επίσημη έκθεση για την υλική και οικονομική βοήθεια που έδωσε στο ΚΚΕ, στην Κεντρική Επιτροπή του Πανρωσικού Κομουνιστικού Κόμματος στη Μόσχα: " Αγαπητοί σύντροφοι, 
  Το Πολιτικό Γραφείο της ΚΕ του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας σας αποστέλλει πληροφορίες για τη βοήθεια μας προς το ΚΚΕ σε ό,τι αφορά αποστολές στρατιωτικού υλικού. Κατά την απογραφή του στρατιωτικού υλικού που παραδόθηκε από το τέλος του 1947 μέχρι το τέλος του 1948 διαπιστώθηκε ότι η συνολική του αξία ανέρχεται σε 750 εκατ. κορόνες (δηλαδή 15 εκατ. δολάρια). 
   Κατά την διάρκεια της καμπανίας παραδόθηκαν :  1. Όπλα για το πεζικό: 600 πιστόλια, 2.500 οπλοπολυβόλα, 670 πολυβόλα, 275 πιστόλια φωτοβολίδων, 3.300 τυφέκια, 100 φλογοβόλα, 20 ανιχτευτές ναρκών.  2. Οπλισμός για το πυροβολικό: 115 όλμοι διαφόρων διαμετρημάτων, 50 πολυβόλα PL, 28 πυροβόλα διαφόρων διαμετρημάτων.  3. Πυρομαχικά για το πεζικό: 35.040 τροχιοδεικτικές σφαίρες, 48,5 εκατ. σφαίρες για ελαφρύ οπλισμό, 74.500 χειροβομβίδες, 10.000 αντιαρματικά βλήματα.  4. Πυρομαχικά για το πυροβολικό: 123.000 βλήματα όλμων διαφόρων διαμετρημάτων, 120.000 αντιαεροπορικά βλήματα, 123.000 βλήματα πυροβόλων διάφορων διαμετρημάτων. 5. Εκρηκτικά και υλικά μηχανικού: 13.300 μηχανισμοί ανάφλεξης, 10.000 σωλήνες εκρηκτικών, 500.000 πυροκροτητές, 1.400 κιλά δυναμίτη, 56 κιβώτια με υλικά μηχανικού. 6. Υγειονομικό υλικό: 1 ακτινοσκοπικό, 2 εξοπλισμοί νοσοκομειακών μονάδων, 200 κλίνες, διάφορα φάρμακα και υλικό επίδεσης. 7. Επικοινωνιακό υλικό: 10 κατασκοπευτικοί ασύρματοι, 1.000 τηλεγραφικοί μηχανισμοί, 10.000 ηλεκτρικά (γαλβανισμένα) στοιχεία, 500 χλμ. τηλεφωνικό καλώδιο, 2 ασύρματοι, 1 τηλεφωνικό κέντρο, 50 διασυνδέσεις και άλλα υλικά επικοινωνιών. 8. Τρόφιμα: 100 τόνοι αλεύρι, 105 τόνοι ζυμαρικά, 40 τόνοι ζάχαρη, 10 εκατ. τσιγάρα, 22 τόνοι βρόμη, 114 τόνοι κριθάρι, 1.000 τόνοι καθαρού οινοπνεύματος.  9. Στολές: 10.000 πουκάμισα, 10.000 παντελόνια, 20.000 καραβάνες φαγητού, 20.000 μαχαιροπίρουνα, 5.000 κουβέρτες, 2.000 σκηνές, 2.000 μάλλινα προϊόντα, 70.000 ζευγάρια υποδημάτων, 10.000 τακούνια, 30.000 ενισχυτές τακουνιών, 500 σαμάρια, 62.000 σήματα. 10. Μέσα μεταφοράς: 100 φορτηγά τριών τόνων, 32 οκτώ τόνων, 5 Ι.Χ., 4 νοσοκομειακά, 300 μοτοσικλέτες, 50 μπαταρίες αυτοκινήτων, 25 κιβώτια ανταλλακτικών, 12 τρακτέρ. 11. Οπτικό υλικό: 55 κιάλια, 28 διόπτρες με τρίποδα, 50 πυξίδες τσέπης. 12. Άλλο υλικό, εργαλεία: 1 εκτυπωτικό μηχάνημα, 50 χειροκίνητα τρυπάνια, 150 κασμάδες, 300 τσεκούρια, 10 σετ ξυλουργικών εργασιών, 10 σετ επιπλοποιού, 100 σετ κουρείων, 2 ξύλινες προπαρασκευασμένες κατοικίες, 82 μεταφερόμενα ντεπόζιτα, 3.000 κιλά σίδερα οικοδομών, 2.000 κιλά καρφιά, 200 πριόνια, 10.000 τμ υλικό κάλυψης, 2.000 φακοί τσέπης, 5.000 ηλεκρικά (γαλβανικά) στοιχεία, 10 σετ βουλκανιζατέρ, υλικά γραφείου, φωτογραφικό υλικό.
 Σας ενημερώνουμε, τέλος, ότι στο έδαφός μας βρίσκονται περί τις 12.000 Έλληνες πολιτικοί πρόσφυγες, εκ των οποίων 4.000 ανήλικοι. [...]" [5]. Και αυτή ήταν η βοήθεια από τους Τσεχοσλοβάκους συντρόφους μόνο. Απεριόριστη βοήθεια προσέφεραν και άλλες κομουνιστικές χώρες όπως η Γιουγκοσλαβία του Τίτο, η Βουλγαρία, η Αλβανία, η Ρουμανία και η Ουγγαρία. Η βοήθεια των Γιουγκοσλάβων υπολογίζεται σήμερα σε 35.000 τουφέκια, 3.500 οπλοπολυβόλα, 2.000 βαριά γερμανικά οπλοπολυβόλα, 7.000 αντιαρματικά όπλα, 10.000 νάρκες καθώς και ρούχα για 12.000 άτομα [6]. Χαρακτηριστικό είναι το ευχαριστήριο μήνυμα της ΚΕ του ΚΚΕ προς τον Τίτο, για την υλική βοήθεια που τους παρείχε, στις 10/2/1947: "Αγαπητέ Τίτο, θεωρούμε επιταχτικό μας καθήκον να σας ευχαριστήσουμε εγκάρδια, και σάς και όλη την Κεντρική Επιτροπή για τη σοβαρή βοήθεια που μας δώσατε σ' απάντηση στην τελευταία έκκληση της Κεντρικής μας Επιτροπής, όπως και για όλη τη βοήθεια που μας δίνει το αδελφό γιουγκοσλαβικό κόμμα. Η βοήθεια αυτή έρχεται σε στιγμή νέας εντατικής πάλης του ελληνικού λαού για την ανεξαρτησία και τη δημοκρατία και στερεώνει ακόμα πιο πολύ τους δεσμούς ανάμεσα στους λαούς της Γιουγκοσλαβίας και της Ελλάδας" [7]. Επιπλέον, οι Ούγγροι κομουνιστές προσέφεραν κάθε μήνα 2 εκατ. φιορίνια από τον κρατικό τους προϋπολογισμό στο αντάρτικο του ΔΣΕ, ενώ οι Ρουμάνοι μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1947 παρέδωσαν στους Έλληνες συντρόφους τους 16 εκατ. λέι [8]. Επομένως βάσει όλων αυτών των στοιχείων, δεν θα ήταν υπερβολή να τονίσουμε ότι ο ΔΣΕ στηρίχθηκε απόλυτα στη συνδρομή των εξωτερικών συντρόφων του για την οργάνωση του αντάρτικού του. Η εξάρτηση αυτή θα είχε σαν αντάλλαγμα την παραχώρηση εκ μέρους του ΚΚΕ ελληνικών εδαφών στους βαλκάνιους συντρόφους.
          Άλλωστε, το πόρισμα της Ειδικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών στον ΟΗΕ (23/5/1947) ανέφερε: "Επί τη βάσει των γεγονότων, τα οποία διεπίστωσεν η ιδία η Επιτροπή, κατέληξεν εις το συμπέρασμα, ότι η Γιουγκοσλαβία και εις μικροτέραν έκτασιν αι Αλβανία και Βουλγαρία υποστηρίζουν τον συμμοριακόν πόλεμον εν Ελλάδι. Οι βόρειοι γείτονες της Ελλάδος επιχειρούν να δημιουργήσουν και να υποδαυλίσουν αυτονομιστικήν κίνησιν εν Μακεδονία με σκοπόν την τελικήν απόσπασιν της Μακεδονίας από την Ελλάδα...". Τον Απρίλιο του 1947, ο Ζαχαριάδης συναντάται με τον Τίτο, στο Βελιγράδι, και συμφωνούν στη δημιουργία χωριστού κράτους στη Βόρεια Ελλάδα. Αυτός ήταν ουσιαστικά και ο σκοπός της εξέγερσης του ΔΣΕ. Η "Αυγή" τον Δεκέμβρη του 1979 παρέθεσε και το μνημόνιο μεταξύ Ζαχαριάδη-Τίτο που αποτελεί ιστορικό ντοκουμέντο:
   "Σεβαστέ σύντροφε,

Σχετικά με τη χτεσινή συνομιλία μας θέλω να συνοψίσω τα παρακάτω:

1. Τον τελευταίο χρόνο, από το Μάρτη του 1946 και δω, η κατάσταση στην Ελλάδα οξύνθηκε και πήρε τη μορφή του ένοπλου αγώνα. Ο αγώνας αυτός, που βρίσκεται κάτω από την άμεση καθοδήγηση του Κ.Κ.Ε. και πολιτικά τοποθετείται μέσα στα πλαίσια της πάλης του ΕAM για την Εθνική ανεξαρτησία και τη Λαϊκή δημοκρατία (πρόγραμμα του ΕΑΜ), διαθέτει σήμερα περί τους 20.000 αγωνιστές κάτω από τη συγκεντρωτική διοίκηση του Γενικού Αρχηγείου και αγκαλιάζει όλη τη χώρα. Ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας ξεπερνά σήμερα το στάδιο του σκόρπιου παρτιζάνικου αγώνα και τείνει να διαμορφωθεί σε ταχτικό στρατό. Από την οργανωτική πλευρά αυτού συγκεντρώνονται σήμερα οι κύριες προσπάθειές μας.

2. Παρά την ολόπλευρη υποστήριξη που ο μοναρχοφασισμός έχει από τον αγγλοαμερικάνικο ιμπεριαλισμό δε μπόρεσε και δεν μπορεί – αυτό το δείχνουν τα γεγονότα – να καθυποτάξει και να εξουδετερώσει το λαϊκό δημοκρατικό κίνημα και το δημοκρατικό στρατό και όλες οι ενδείξεις δείχνουν ότι η βασική σκέψη του εχθρού συγκεντρώνεται σε αυτό εδώ: να κρατήσει τις πόλεις και τις βασικές συγκοινωνιακές αρτηρίες να απομονώσει το Δ.Σ.Ε. στις ορεινές περιοχές, να τον απομονώσει και από το εξωτερικό και να τον υπονομεύσει και φθείρει με το χρόνο.

3. Παρά το γεγονός ότι στις πόλεις καθυστερεί ακόμα – σε σχέση με την ύπαιθρο – η μαχητική ένοπλη λαϊκή αντίσταση, με βάση την ως τα τώρα εξέλιξη της κατάστασης και το συσχετισμό δυνάμεων που υπάρχει μέσα στη χώρα και παρά την ανοιχτή τώρα παρέμβαση και του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού, οι δυνατότητες για ν” ανατρέψουμε τα πιο πάνω σχέδια του μοναρχοφασισμού και των ξένων υποστηριχτών του υπάρχουν. Ο ΔΣΕ έχει όλες τις δυνατότητες απ” την πλευρά του ανθρώπινου υλικού και μέσα σε σύντομα χρονικά όρια να φτάσει τις 50.000. Η τακτική του είναι και στο άμεσο μέλλον πρέπει να είναι με αδιάκοπα χτυπήματα που προοδευτικά πρέπει να δυναμώνουν, να φθείρει και να ξεχαρβαλώνει τις μοναρχοφασιστικές δυνάμεις. Αυτό όμως δε φτάνει. Υπάρχουν σήμερα στη χώρα όλες οι προϋποθέσεις και εφόσον η αγγλοσαξονική ιμπεριαλιστική επέμβαση θα μείνει βασικά μέσα στα σημερινά πλαίσια, ο ΔΣΕ ν” αναλάβει γενικότερα την πρωτοβουλία και να επιφέρει μια σοβαρότερη αλλαγή στην εσωτερική μας κατάσταση και εξέλιξη χτυπώντας αποφασιστικά το μοναρχοφασισμό, αποσπώντας του ζωτικές περιοχές και αστικά κέντρα και δημιουργώντας μια στέρεη και βιώσιμη λεύτερη Ελλάδα.

4. Το πιο νευραλγικό και ασθενικό για το μοναρχοφασισμό σημείο από κοινωνική, οικονομική, πολιτική, εθνική, στρατιωτική και γεωγραφική άποψη είναι η Βόρεια Ελλάδα, δηλαδή, κυρίως η ελληνική Μακεδονία και Θράκη. Αντίθετα για το ΔΣΕ εδώ συγκεντρώνονται οι πιο ευνοϊκές προϋποθέσεις. Ουσιαστική σημασία έχει εδώ το γεγονός ότι ο ΔΣΕ διαθέτει πρωτοβουλία στο διάλεγμα του σημείου όπου θα χτυπήσει. Εδώ, λοιπόν πρέπει ο ΔΣΕ να καταφέρει αποφασιστικό χτύπημα ενάντια στο μοναρχοφασισμό συγκεντρώνοντας την κύρια προσπάθειά του ενάντια στο κέντρο της περιοχής αυτής.

5. Για να πετύχει ένα τέτοιο χτύπημα χρειάζεται:

α) Αδιάκοπα να συνεχίσει ο ΔΣΕ την επιθετική του δράση σε όλη τη χώρα, έτσι που να φθείρει και να κρατά πάντα σε συναγερμό και σκόρπισμα τις μοναρχοφασιστικές δυνάμεις.

β) Επιτελικά πρέπει το σχέδιο να δουλευτεί καλά και να εξασφαλιστεί το στοιχείο του αιφνιδιασμού.

γ) Πρέπει από εμπειροπόλεμα και δοκιμασμένα στελέχη και άντρες του ΔΣΕ να καταρτιστεί η εφεδρική δύναμη από 5-7 χιλ. άντρες που θα πραγματοποιήσει το κύριο χτύπημα ενάντια στο κέντρο της περιοχής όπου θα επιτεθεί.

δ) Η ταυτόχρονη ένοπλη εκδήλωση και μέσα από τις πόλεις στην περιοχή αυτή είναι δυνατή και πρέπει να εξασφαλιστεί.

ε) Πρέπει να χρησιμοποιηθούν εξαντλητικά οι σοβαρές δυνάμεις και δυνατότητες που διαθέτουμε μέσα στον κυβερνητικό στρατό και ναυτικό.

6. Η μεγαλύτερη αδυναμία που παρουσιάζει σήμερα ο ΔΣΕ και που είναι κι' όλας σοβαρό εμπόδιο στην ανάπτυξή του είναι η ανεπάρκεια στον οπλισμό του και στον ανεφοδιασμό του με όπλα και πολεμοφόδια. Παρά την τόσο σημαντική ενίσχυση που έχουμε στο σημείο αυτό από σας, τα τελευταία τηλεγραφήματα από το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ μιλάν ότι υπάρχει κιόλας τώρα με τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις που διεξάγει ο μοναρχοφασισμός έλλειψη σε πολεμοφόδια. Πρέπει ακόμα να τονιστεί ότι ο οπλισμός που διαθέτει ο ΔΣΕ δε φτάνει για να χτυπά αποτελεσματικά τον εχθρό στις πόλεις και κέντρα του που τάχει μετατρέψει σε περιχαρακωμένα στρατόπεδα. Για να πετύχει λοιπόν το χτύπημα που αναφέρεται πιο πάνω πρέπει η ειδική δύναμη του ΔΣΕ που θα το καταφέρει να είναι κατάλληλα εξοπλισμένη, να εξοπλισθούν ανάλογα και οι μαχητικές δυνάμεις μας μέσα στις πόλεις της περιοχής αυτής και, πράγμα επίσης σοβαρό τα στρατιωτικά στελέχη και οι καθοδηγητές στην επιχείρηση αυτή πρέπει να καταρτισθούν και ετοιμαστούν ειδικά.

7. Όταν εξασφαλίσουμε ένα απαραίτητο μίνιμουμ απ' τις πιο πάνω προϋποθέσεις μπορούμε να δώσουμε το χτύπημά μας και με την κατάσταση που υπάρχει σήμερα στην Ελλάδα μπορούμε μόνο σαν προσωρινή εκδήλωση και επιτυχία μα σαν αφετηρία για την πιο ουσιαστική αλλαγή στην Ελλάδα, εκτός αν έχουμε μια ένοπλη αμερικανική επέμβαση για να περισώσει το μοναρχοφασισμό, οπότε όμως δημιουργείται και κάπως πιο γενική διεθνής περιπλοκή.

8. Νομίζω πως αν εξασφαλιστούν οι υλικές δυνατότητες μπορεί, μερικά τουλάχιστο, ο εφοδιασμός του ΔΣΕ με πολεμικό υλικό να εξασφαλιστεί απ” τη Γαλλία, Ιταλία, Αγγλία κλπ.

9. Είναι απαραίτητο σήμερα το ζήτημα για την ολόπλευρη εν ισχύσει στο λαϊκό δημοκρατικό κίνημα στην Ελλάδα και στο ΔΣΕ να μπει σε ευρωπαϊκή και παγκόσμια κλίμακα πιο αποφασιστικά.

10. Για μένα προσωπικά νομίζω τα εξής:

α) Επειδή η ελληνική και αγγλοσαξονική αντίδραση θα κάνει όλο φασαρία γύρω στην «εξαφάνισή» μου απ” την Ελλάδα μπορεί με μια ανοιχτή εμφάνισή μου στο Παρίσι να εξηγηθεί γιατί αναγκάσθηκα να φύγω στην Ελλάδα.

β) Να μου εξασφαλιστεί εδώ η δυνατότητα να μείνω τηρώντας τους όρους της συνωμοτικότητας κυρίως κόπτοντας τις επαφές μου εχτός από μια με το σ. Ντενίσωφ (Γιάννη Ιωαννίδη), με τους εδώ Έλληνες συντρόφους έγινε γνωστό ότι είμαι εδώ. Στον αριθμό αυτό δε συμπεριλαμβάνονται αυτοί που με πέρασαν εδώ. Ο ανταποκριτής του Reuter εδώ έκανε νύξη σε εδώ Έλληνες για ταξίδι μου στη Μόσχα.

γ) Να εξασφαλιστεί μια σίγουρη ταχτική (δύο φορές το μήνα) επικοινωνία μου με την Αθήνα.

δ) Αν είναι δυνατό να πάω για πιο πάνω.

ε) Νομίζω ότι η θέση μου τελικά είναι να βρίσκομαι, ανεπίσημα φυσικά, κοντά στο Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ.

Σ' αυτά συνοψίζω, σεβαστέ σύντροφε, τη χτεσινή συνομιλία μας. Η εξέλιξη της κατάστασης στην Ελλάδα μας επιτρέπει κάθε αισιοδοξία με την πρωταρχική προϋπόθεση ότι το ΚΚΕ θα κάνει το καθήκον του διορθώνοντας τα λάθη που έκανε στο παρελθόν.

Επιτρέψτε να σας εκφράσω την ευγνωμοσύνη του ΚΚΕ για όσα κάνατε για μας. Αυτό το διαισθάνεται και ο λαός μας που νοιώθει ενστιχτώδικα και κατάκαρδα τη Νέα Γιουγκοσλαβία, το Λαό της και το Στρατάρχη της, γιατί νοιώθει ότι το κύριο στήριγμά του απόξω είναι αυτοί.

Το ελληνικό κείμενο απ' το σημείωμά μου αυτό το κρατώ εγώ. Ένα αντίγραφό του δίνω για ενημέρωση στο σ. Μάρκο (ο Ράνκοβιτς). Τη μετάφρασή του στα ρούσικα την έκανε ο σ. Πετρής. (Ρούσσος). Αν νομίζετε σκόπιμο γνωρίζετε το περιεχόμενο αυτού του σημειώματός μου και πιο πάνω. Γνώση του σημειώματός μου αυτού θα πάρει και ο σ. Ντενίσωφ (Ιωαννίδης).

Διατελώ με σεβασμό και αγάπη. 22.4.47

Ν. ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ"

        Απόρροια της συμφωνίας αυτής ήταν το σχέδιο Λίμνες, που εγκρίθηκε τον Σεπτέμβρη του 1947 και στόχευε στη κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τις δυνάμεις του ΔΣΕ, ώστε να δημιουργηθεί το αυτόνομο κράτος υπό την αιγίδα του Τίτο. Το καλοκαίρι του '47, το ΚΚΕ δεν έκρυβε τις προθέσεις του. Ήδη τον Ιούνιο στο Στρασβούργο, ο Μιλτιάδης Πορφυρογένης έκανε λόγο για "[...] τη δημιουργία μιας λεύτερης δημοκρατικής Ελλάδας με δική της κυβέρνηση και με δική της κρατική υπόσταση...". Όλα αυτά έγιναν ακόμη ξεκάθαρα με τη συμφωνία του Μπλέντ, τον Αύγουστο του ίδιου έτους. Οι Έλληνες κομουνιστές συναντήθηκαν στη γιουγκοσλαβική πόλη μαζί με στελέχη των Γενικών Επιτελείων Γιουγκοσλαβίας, Βουλγαρίας, Αλβανίας και με Σοβιετικούς αξιωματικούς και αποφάσισαν την παροχή βοήθειας προς τις δυνάμεις του ΔΣΕ, με διακύβευμα την Ελληνική Μακεδονία. Ο Στάλιν επικύρωσε λίγο μετά τη συμφωνία [9]. Το συμφωνητικό του Μπλέντ όριζε: "Εμείς οι σύντροφοι 1) Στρατιωτικός Σύμβουλος και εκπρόσωπος του Γενικού Επιτελείου της Αλβανίας, 2) Στρατιωτικός Σύμβουλος και εκπρόσωπος του Γενικού Επιτελείου της Βουλγαρίας, 3) Στρατιωτικός Σύμβουλος και εκπρόσωπος του Γενικού Επιτελείου της Γιουγκοσλαβίας και 4) Στρατιωτικός Σύμβουλος και εκπρόσωπος του Γενικού Στρατηγείου του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Έχοντας υπόψη την πολιτικήν και στρατιωτική βάση των συνεννοήσεων, που πραγματοποιήθηκαν στις 2-8-1947 στο Μπλέντ και που αφορούσαν στην τύχη των Βαλκανικών Λαϊκών Δημοκρατιών και στην εξέλιξη του αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, καθώς στη δημιοργημένη κατάσταση της ανοιχτής επέμβασης του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στην Ελλάδα υπέρ οργάνωσης βάσης κατά των χωρών των Βαλκανικών Λαϊκών Δημοκρατιών, οι οποίες συνορεύουν με την Ελλάδα, συμφωνήσαμε ομόφωνα και αποφασίσαμε:

1) Τα Επιτελεία των Λαϊκών Δημοκρατικών των Κυβερνήσεων Αλβανίας, Βουλγαρίας, Γιουγκοσλαβίας αναλαμβάνουν να εφοδιάσουν με είδη (τεχνιτές προμήθειες) στρατιωτικής βοήθειας το μαχόμενο Ελληνικό Δημοκρατικό Στρατό, καθώς και με πρακτικά μέσα για την εκπαίδευση, τον εφοδιασμό και την υποστήριξη του ελληνικού λαού αγωνιζομένου υπέρ της τιμής του και της ακεραιότητας της χώρας του.

2) Τα πιο πάνω Επιτελεία αναλαμβάνουν να οργανώσουν την άμυνα των μετόπισθεν του Ελληνικού Δημοκρατικού Στρατού με πυροβολικό, αεροπορία και πεζικό. Οι δυνάμεις αυτές πρέπει να είναι σε θέση, σε πολλές περιπτώσεις, να επέμβουν αποφασιστικά και να βοηθήσουν την προώθηση του Ελληνικού Δημοκρατικού Στρατού.

3) Οι υπογράφοντες θα μεριμνήσουν ιδιαίτερα για την εκπαίδευση και τον εφοδιασμό των στρατιωτών του Ελληνικού Δημοκρατικού Στρατού, που αγωνίζονται για τη Δημοκρατία και τον ελληνικό λαό. Για το σκοπό αυτό θα οργανώσουν στο έδαφός τους ειδικά Σχολεία, Νοσοκομεία και άλλες διευκολύνσεις, για να βοηθήσουν γενικά την ελληνική αντιφασιστική αντίσταση.

4) Οι Λαϊκές Δημοκρατίες Ρουμανίας και Ουγγαρίας, λόγω του περιεκτικού χαρακτήρα των όσων μπορεί να προκύψουν από τις συνεννοήσεις αυτές, θα κληθούν να λάβουν ενεργό μέρος στην παροχή βοήθειας προς τον αγωνιζόμενο ΔΣΕ και να προβούν στη λήψη πρακτικών μέτρων για αποτελεσματική επέμβαση στην υπόθεση τούτη, ανεξάρτητα από το γεγονός εάν συνορεύουν ή όχι με την Ελλάδα.

5) Η Κυβέρνηση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Αλβανίας παίρνει την υποχρέωση να δώσει στη διάθεση των πλοίων υπό σημαία του Ελληνικού Δημοκρατικού Ναυτικού ναυτική βάση. Οι Κυβερνήσεις των υπογραφόντων τη συμφωνία αυτή θα χορηγούν ουσιώδη βοήθεια κάθε λογής για το σχηματισμό Ελληνικού Δημοκρατικού Ναυτικού.

6) Για την επακριβή τήρηση και εκπλήρωση των όρων του παρόντος πρωτοκόλλου τα υποφαινόμενα επιτελεία θα αποστείλουν εκπροσώπους στο Γενικό Αρχηγείο του Ελληνικού Δημοκρατικού Στρατού, εφ' όσον δε συσταθεί Ελεύθερη Δημοκρατική Κυβέρνηση θα κληθεί αυτή να υπογράψει το πρωτόκολλο αυτό.

7) Για κάθε επιχείρηση ο Ελληνικός Δημοκρατικός Στρατός πρέπει να αναφέρει στο Ενωμένο Στρατιωτικό Συμβούλιο, για να μπορούν να λαμβάνονται συντονιστικά μέτρα απ' αυτό στη μετόπισθεν περιοχή, μέτρα που θα αντιμετωπίσουν τις προκύπτουσες εκ των επιχειρήσεων απαιτήσεις.

8) Η συμμετοχή των Συμμαχικών Κυβερνήσεων στο Κέντρο Πληροφοριών του Ελληνικού Δημοκρατικού Στρατού με στρατιωτική αποστολή ή με εκπροσώπους και ανταλλαγή σχετικών πληροφοριών είναι υποχρεωτική για όλους τους υποφαινόμενους.

9) Ανώτερα στελέχη του Ελληνικού Δημοκρατικού Στρατού δεν μπορεί να αντικατασταθούν χωρίς την συγκατάθεση του Στρατιωτικού Γραφείου Συντονισμού του Ελληνικού Δημοκρατικού Στρατού, που είναι υπεύθυνο για τις επιχειρήσεις επί εχθρικού εδάφους.

10) Η παρούσα Συμφωνία επιτεύχθηκε κατόπιν της σχετικής Πολιτικής και Στρατιωτικής Σύμβασης για ίδρυση ενιαίας Ομοσπονδίας Σοβιετικών Βαλκανικών Λαϊκών Δημοκρατιών και που θα προκύψει ύστερα από το δυναμικό απελευθερωτικό κίνημα ενάντια του αγγλο-αμερικανικού ιμπεριαλισμού και των φασιστών στην Ελλάδα" [10]. Από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει απόλυτη εξάρτηση του Δημοκρατικού Στρατού από τους Βαλκάνιους συντρόφους, σε σημείο να μη μπορούν να αντικατασταθούν στελέχη του ΔΣΕ χωρίς την έγκριση των Γιουγκοσλάβων, των Αλβανών και των Βουλγάρων κομουνιστών. Αργότερα ο Τίτο έγραψε για τη συμφωνία του Μπλέντ: "Καταλήξαμε στη Συμφωνία του Μπλέντ, για να εξοφλήσουμε κάθε σχέση με το παρελθόν και να λύσουμε το Μακεδονικό ζήτημα με τρόπο ορθόδοξα μαρξιστικό. Διακηρύξαμε ότι οι λαοί της Μακεδονίας του Βαρδάρη, του Πιρίν και του Αιγαίου έπρεπε να αποκτήσουν το δικαίωμα της αυτοδιάθεσής τους". Επομένως, ο αγώνας του ΔΣΕ δεν ήταν "μοναχικός" ούτε βεβαίως και εμφύλιος. Άλλωστε, από τα τέλη του 1948 ο αριθμός των Σλαβομακεδόνων που εντάχθηκαν στο ΔΣΕ έφτανε το 30% και το 1949 ήταν πλειοψηφία [11], σε σημείο να δηλώσει ο Μάρκος Βαφειάδης πως "ο Δημοκρατικός Στρατός ήτο ένα τσούρμο αλλοεθνών αυτονομιστών και το 45% των μαχητών του απετελείτο από Σλαβομακεδόνες..."[12]. 

       Όλα αυτά επιβεβαιώθηκαν δυστυχώς, στην 5η Ολομέλεια του ΚΚΕ που αποφασίσθηκε η οριστική παραχώρηση της Μακεδονίας. Στη Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση του ΚΚΕ, συμμετείχε τότε και ο Σλάβος Πασκάλ Μητρόφσκυ. Κατά τον Ν. Μέρτζο "η παρουσία του Μητρόφσκυ αποτελούσε εγγύηση ότι η ελληνική Μακεδονία θα ακρωτηριαζόταν" [13]. Πράγματι στις εργασίες της 5ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ (30 Ιανοαυρίου 1949) αποφασίσθηκε ότι: "Στη Βόρεια Ελλάδα ο μακεδονικός (σλαβομακεδονικός) λαός τά δωσε όλα για τον αγώνα και πολεμά με ολοκλήρωση ηρωισμού και αυτοθυσίας που προκαλούν το θαυμασμό. Δεν πρέπει να υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι σαν αποτέλεσμα της νίκης του ΔΣΕ, και της λαϊκής επανάστασης, ο μακεδονικός λαός θα βρει την πλήρη εθνική αποκατάστασή του έτσι όπως την θέλει ο ίδιος, προσφέροντας σήμερα το αίμα του για να την αποχτήσει". Βάσει όλων αυτών, είναι πραγματικά δύσκολο να ειπωθεί ότι υπήρξε εμφύλιος πόλεμος μεταξύ Ελλήνων στο σύνολό του. Την περίοδο 1946-1949 οι δύο αντίπαλες παρατάξεις στην Ελλάδα ουσιαστικά ελέγχονταν σε απόλυτο βαθμό από την Αμερική και τη Σοβιετική Ένωση. Όπως ανέφερα και στην εισαγωγή, υπήρχαν περιπτώσεις που συγγενείς, φίλοι, συγχωριανοί πολεμούσαν απέναντι σε οικεία πρόσωπα, στιγμές τραγικές. Αλλά η εμπλοκή σλαβομακεδόνων και η απόλυτη εξάρτηση του ΔΣΕ από αυτούς, σε συνδυασμό με τις εδαφικές παραχωρήσεις που ξεκάθαρα συμφώνησε το ΚΚΕ δεν μπορούν να θεωρηθούν σαν εμφύλιος πόλεμος...       

Σημειώσεις:

1] Ν. Μαραντζίδης - Κ. Τσίβος, Ο ελληνικός εμφύλιος και το διεθνές κομμουνιστικό σύστημα, το ΚΚΕ μέσα από τα τσεχικά αρχεία 1946-1948, σ. 47.

2] Κρις Γουντχάουζ, Ο Αγώνας για την Ελλάδα 1941-1949, σ. 346,396.

3] Ν. Μαραντζίδης, Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας 1946-1949, σ. 36-37.

4] Ν. Μαραντζίδης - Κ. Τσίβος, Ο ελληνικός εμφύλιος και το διεθνές κομμουνιστικό σύστημα, το ΚΚΕ μέσα από τα τσεχικά αρχεία 1946-1948,σ. 172.

5] Ν. Μαραντζίδης - Κ. Τσίβος, ό.π., σ. 190-191.

6] Ν. Μαραντζίδης, Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας 1946-1949, σ. 34.

7] Ν. Μέρτζος, Σβαρνούτ-το προδομένο αντάρτικο, σ. 264.

8] Ν. Μαραντζίδης, Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας 1946-1949, σ. 39.

9] Ν. Μαραντζίδης - Κ. Τσίβος, Ο ελληνικός εμφύλιος και το διεθνές κομμουνιστικό σύστημα, το ΚΚΕ μέσα από τα τσεχικά αρχεία 1946-1948, σ. 89-90.

10] Κ. Μπαρμπής, Η Τραγωδία της Ελλάδος εις πράξεις τρείς, σ. 442-444.

11] Ν. Μαραντζίδης, Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας 1946-1949, σ. 57-58.

12] Κ. Μπαρμπής, ό.π., σ. 640.

13] Ν. Μέρτζος, ό.π., σ. 425.

http://ellhnikaxronika.blogspot.gr/2014/06/1946-1949.html