20 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1912 - Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΑΔΕΝΔΡΟΥ

Όπως όλες οι πόλεις και τα χωριά της Βόρειας Ελλάδας που απελευθερώθηκαν το 1912-1913 από τους Τούρκους και έχουν την ιστορία τους και την επέτειό τους, έτσι και το Άδενδρο στις 20 Οκτωβρίου 1912 και στις 7 η ώρα το πρωί τα Ελληνικά στρατεύματα, προερχόμενα από τη δυτική πλευρά (από Πλατύ δηλαδή), πέρασαν τον ποταμό Λουδία και μετά από πολύωρη μάχη έξω από τον σιδηροδρομικό σταθμό, απελευθερώνουν στις 11 η ώρα το χωριό του Κίρτζιλαρ-Αδένδρου.

Διαβάζουμε από το βιβλίο του επιτελάρχη του Βασιλέα Κωνσταντίνου, Βίκτωρα Δουσμάνη...

Το απόγευμα της 19ης Οκτωβρίου 1912 άρχισε η μάχη των Γιαννιτσών με περήφανη νίκη των Ελληνικών δυνάμεων και στις 20 Οκτωβρίου η 7η μεραρχία επιτέθικε στην οδική και σιδηροδρομική γέφυρα του ποταμού Λουδία. Στην ορμή του ελληνικού στρατεύματος, τα τουρκικά στρατεύματα οπισθοχώρησαν και στον σιδηροδρομικό σταθμό του Κίρτζιλαρ η μάχη κράτησε για πολύ ώρα, με νίκη του Ελληνικού Στρατού.

Με την απελευθέρωση του Αδένδρου και όλης της περιοχής κατά μήκος προς το νότο, απελευθερώθηκαν και οι οικισμοί Καϊλίκ (Βραχιά) και Γιουντζίδα (Κύμινα).

Πλέον ο δρόμος για τη Θεσσαλονίκη είχε μοναδικό εμπόδιο, τον ποταμό Αξιό!

Στις 20 Οκτωβρίου 1912 της ιδίας ημέρας το βράδυ, όλα τα στρατεύματα που έλαβαν μέρος στη μάχη, βρεγμένοι και νηστικοί, προμηθεύτηκαν ξύλα από το σιδηροδρομικό σταθμό του Αδένδρου και άναψαν μεγάλη φωτιά για να στεγνώσουν όλη τη νύχχτα. Στο σταθμό υπήρχε αρκετή ποσότητα ψωμιών και ρύζι, που άφησαν οι τουρκικές δυνάμεις φεύγοντας.

Το ίδιο βράδυ 20 Οκτωβρίου, οι Τούρκοι εγκατέλειψαν τη δυτική πλευρά του ποταμού Βαρτάρ (Αξιού), γράφει και πάλι ο Βίκτωρας Δουσμάνης και το μόνο εμπόδιο πλέον που μένει προς τη Θεσσαλονίκη είναι η μεγάλη γέφυρα του Αξιού η οποία καταστράφηκε από τους υποχωρούντες Τούρκους και σκεπάστηκε με νερό όπως επίσης και τα άλλα περάσματα (γνωστά ως "Βαρδάρια"), από τις μεγάλες βροχοπτώσεις, μιας και το ποτάμι φούσκωσε.
Η γέφυρα του Αξιού αναφέρει ο χαρτογράφος της Μακεδονίας Σχινάς Νικόλαος, είναι ξύλινη και στερεά, μήκους 600 μέτρων και πλάτους έξι μέτρων, στηριζόμενη σε 10 ξύλινους πασσάλους.

Στις 22 Οκτωβρίου η 3η μεραρχία στρατοπεύδευσε στο απελευθερωμένο πλέον Άδενδρο-Κίρτζιλαρ, στο οποίο εγκαταστάθηκε ο Βασιλέας Κωνσταντίνος και τα επιτελεία των αξιωματικών πραγματοποιήσαν συσκέψεις για αναζήτηση λύσης του μεγάλου προβλήματος της διέλευσης του Αξιού ποταμού.

Την επόμενη ημέρα 23 Οκτωβρίου, ο Κωνσταντίνος καλούσε στο Άδενδρο στις 8 το πρωί σε σύσκεψη τους διοικητές 4 μεραρχιών, προκειμένου να λάβουν οδηγίες.

Στις 24 Οκτωβρίου 1912 οι ελληνικές μεραρχίες, δημιούργησαν περάσματα στρώνοντας σανίδες κατά μήκος του ποταμού, (συγκινητική ήταν η συνεισφορά των εντόπιων των γύρω χωριών, οι οποίοι ως γνώστες της περιοχής, πρόσφεραν & εθελοντική εργασία για την επισκευή των περάσματων, αλλά και λόγω ελλείψεως ξυλείας, ξήλωναν μέχρι και τις πόρτες από τα σπίτια τους για το σκοπό αυτό), οπότε ο δρόμος ήταν πλέον ανοιχτός προς τη Θεσσαλονίκη, που καταλήφθηκε τα ξημερώματα της 26ης Οκτωβρίου 1912.

Η Μακεδονία μας, επιτέλους Ελεύθερη!

http://proodos-adendro.blogspot.gr/2010/10/20-1912.html