ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ : ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΣΠΑΡΤΙΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΣΩΝ

Το καλοκαίρι του 412 π.Χ., λοιπόν, μετά την αποστασία της Μιλήτου, συνάφθηκε η πρώτη συνθήκη συμμαχίας μεταξύ του Τισσαφέρνη και των Σπαρτιατών. Οι όροι της συνθήκης ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκοί για τον Τισσαφέρνη: στόχος ήταν αφενός μεν να λάβει πίσω ο βασιλιάς των Περσών όλες τις πόλεις που ανήκαν στους προγόνους του, αφετέρου δε να μοιραστεί ο συμμαχικός φόρος μεταξύ των δύο πλευρών. Οι Πελοποννήσιοι θα εκλάμβαναν ως εχθρούς τους τους αποστάτες από το περσικό κράτος, ενώ το ίδιο ίσχυε και αντίστροφα. Τέλος, κανένας από τους δύο συμβαλλομένους δεν είχε δικαίωμα να συνάψει χωριστά ειρήνη με την Αθήνα. Οι Λακεδαιμόνιοι λοιπόν προσδοκούσαν καταρχάς οικονομικά οφέλη και δευτερευόντως μόνο τακτικά, την παρεμπόδιση της Αθήνας να εκμεταλλευτεί χρηματικά τους συμμάχους της. Κύριος στρατηγικός τους στόχος βέβαια ήταν η νίκη επί της Αθήνας στο ελλαδικό μέτωπο.

Η προσπάθεια των Αθηναίων, βοηθούμενων από δύναμη Αργείων, να ανακαταλάβουν τη Μίλητο προσέκρουσε στη σθεναρή αντίσταση των ντόπιων και των Λακεδαιμονίων. Αντίθετα, ο συντονισμός των δυνάμεων των συμμάχων απέφερε καρπούς. Oι Λακεδαιμόνιοι με τη βοήθεια των Λυκίων της Ξάνθου συνέτριψαν την εξέγερση του Αμόργου τον οποίο, ήδη από το 414 π.Χ., είχαν υποστηρίξει οι Αθηναίοι, παραβιάζοντας τη συνθήκη ειρήνης με την Περσία. Η Ιασσός, έδρα της επανάστασης, καταλήφθηκε και παραδόθηκε στον Τισσαφέρνη, ενώ οι κάτοικοί της πουλήθηκαν ως δούλοι. O Τισσαφέρνης στο νότο προκάλεσε την αποστασία της Κνίδου,την οποία απέτυχαν να ανακαταλάβουν οι Αθηναίοι.

Η απροθυμία του σατράπη να καταβάλει τα οφειλόμενα χρηματικά ποσά στους Λακεδαιμονίους είχε αποτέλεσμα μια πρόσκαιρη σύγκρουση, που πάντως διευθετήθηκε.¹³ ΄Ισως ως αποτέλεσμα αυτής της διαμάχης, οι Σπαρτιάτες ζήτησαν νέα συνθήκη, που συνήφθη το χειμώνα του 412-411 π.Χ., αφού προηγουμένως οι όροι εγκρίθηκαν και από τη διοίκηση στη Σπάρτη. Το κείμενο της νέας συνθήκης επέτρεπε στους Λακεδαιμονίους να ικανοποιήσουν την κοινή γνώμη της Ελλάδας. Αυτή τη φορά η συνθήκη συντάχθηκε στο όνομα του Πέρση βασιλιά και των γιων του και περιείχε τη ρητή διαβεβαίωση ότι οι τελευταίοι θα χρηματοδοτήσουν τις επιχειρήσεις που θα λάβουν χώρα στην επικράτειά τους. Από τη μεριά τους οι Σπαρτιάτες έδιναν ρητή διαβεβαίωση ότι δε θα επιτεθούν στη Μικρά Ασία, ενώ ο βασιλιάς αποσιωπούσε την αξίωσή του στις ελληνικές πόλεις, κάτι που πάντως δε μετέβαλε την ουσία της αρχικής συμφωνίας.

Ο Αλκιβιάδης, που από τα μέσα του καλοκαιριού του 412 π.Χ. είχε αποσκιρτήσει από το σπαρτιατικό στρατόπεδο, όπου είχε ζητηθεί η εκτέλεσή του από τον Αστύοχο, κατέφυγε στις Σάρδεις.Διέβλεψε την πιθανότητα να επανέλθει στην Αθήνα και επιχείρησε να διασπάσει το ασταθές μέτωπο μεταξύ Τισσαφέρνη και Σπαρτιατών. Τον συμβούλευσε λοιπόν να έρθει σε επαφή με την Αθήνα. Επιπλέον, ήρθε σε συνεννόηση με τον αθηναϊκό στόλο στη Σάμο, προτείνοντας να μεσολαβήσει υπέρ τους στον Τισσαφέρνη και το βασιλιά. Έγινε επίσης ο αποδέκτης των πρεσβειών των ελληνικών πόλεων που ζητούσαν οικονομική ενίσχυση από το σατράπη της Λυδίας, τους οποίους απέπεμψε.

Ο σπαρτιατικός στόλος με 100 πλοία κατέφθασε στην Κνίδο, όπου ο Λίχας, επιφορτισμένος με αυξημένα στρατιωτικά και διπλωματικά καθήκοντα, απαίτησε τρίτη συνθήκη, γιατί οι όροι των προηγουμένων ήταν τόσο σκανδαλώδεις, που όχι μόνο ανάγκαζαν τη Σπάρτη να υποδουλώσει τους Έλληνες της Ασίας στους Πέρσες, αλλά άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο να διεκδικήσει ο βασιλέας ως πατρογονικά όλα τα εδάφη της Βαλκανικής έως τη Βοιωτία. Υποστήριξε ότι οι Σπαρτιάτες μπορούσαν να συνεχίσουν τον πόλεμο χωρίς τα περσικά χρήματα. Η παρέμβαση του στόλου στη Ρόδο και η αποστασία της νήσου από την Αθήνα έδωσε την ευκαιρία στους Σπαρτιάτες να κάνουν πράξη τα περί ανεξάρτητης από τον Τισσαφέρνη πολιτικής.

Ο Τισσαφέρνης ενοχλημένος άρχισε να εξετάζει την περίπτωση να συμφωνήσει με την Αθήνα. Η προσπάθεια αυτή όμως απέτυχε, κυρίως γιατί ο Πέρσης σατράπης δεν ήταν σε θέση να εγκαταλείψει τους Σπαρτιάτες τους οποίους φοβόταν, αλλά και γιατί ο Αλκιβιάδης τελικά επιδίωξε να αυξήσει τα οφέλη για την περσική μεριά, ζητώντας από τους Αθηναίους πρέσβεις ακόμη και το δικαίωμα του βασιλιά να ναυπηγήσει στόλο στα παράλια, κάτι που έθετε σε κίνδυνο την αθηναϊκή ηγεμονία στη θάλασσα.

Έπειτα από διαπραγματεύσεις στην Καύνο,η τρίτη συνθήκη μεταξύ Περσών και Σπαρτιατών υπογράφηκε στην κοιλάδα του Μαιάνδρου το καλοκαίρι του 411 π.Χ. με συμμετοχή από πλευράς Περσών του Τισσαφέρνη, των γιων του Φαρνάκη (του Φαρνάβαζου και του αδελφού του), καθώς και κάποιου Ιεραμένη. Η συνθήκη αυτή έλυσε την αμφιβολία σχετικά με τις πρώην κτήσεις των Αχαιμενιδών στην Ευρώπη, οι οποίες χάθηκαν οριστικά για το Δαρείο Β΄. Επανήλθε όμως η ρήτρα ότι η Ασία ανήκει στο βασιλιά και ότι αυτός έχει το δικαίωμα να διοικεί τις κτήσεις του κατά το δοκούν. Επίσης προβλεπόταν η υποχρέωσή του να συνδράμει στρατιωτικά με στόλο από φοινικικά πλοία που θα επιχειρούσε στο Αιγαίο. Ο Τισσαφέρνης θα έπρεπε να πληρώνει τον πελοποννησιακό στόλο μέχρι τη στιγμή που θα κατέφτανε ο περσικός.

http://www2.egeonet.gr/aigaio/Forms/fLemmaBody.aspx?lemmaid=5863