14η ΜΑΪΟΥ 1920 : ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΕΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΘΡΑΚΗ

Αλέξανδρος Καζαντζής, εκπ/κός – νομικός
επ. πρόεδρος  της Εταιρείας Παιδαγωγικών Επιστημών Κομοτηνής

Ο θρακικός χώρος με την πλούσια ιστορία του από αρχαιοτάτων ετών, αποτελούσε πάντοτε το σταυροδρόμι  των λαών Ανατολής και Δύσης. Από εδώ πέρασαν και οι Πέρσες και oι Φράγκοι οι Σλάβοι και οι Οθωμανοί και τόσοι άλλοι. Όλοι ήταν περαστικοί, αφού δεν μπορούσαν να σταθούν σε ένα χώρο και σε ένα λαό που είναι ζυμωμένος με τα ιδανικά της ελευθερίας, της βαθιάς πίστης στην πατρίδα που λέγεται Ελλάδα και στις ιστορικές επιταγές του Έθνους.

Παρ’ όλη την παρέλαση τόσων ξένων εχθρών ο λαός της Θράκης έμεινε ενωμένος διατηρώντας την εθνική του ταυτότητα αγνοώντας όχι μόνο τις βάναυσες απειλές, αλλά ακόμη και τις πιο ανώδυνες ηθικές ξενόφερτες επιρροές.

Όπως όλος ο Ελληνισμός μετά την πτώση του Βυζαντίου έτσι και η Θράκη υπέστη τα πάνδεινα της υποδούλωσης, βασανισμούς, καταπιέσεις, ταπεινώσεις και όλα όσα συγκαταλέγονται στα ιστορικά γενόμενα της 400χρονης σκλαβιάς του ελληνικού  έθνους (600χρονης για τη Θράκη) και συμμετείχε ενεργά και έμπρακτα στους αγώνες για την ελευθερία  με πολλούς οπλαρχηγούς και αγωνιστές. Οι θυσίες των Θρακιωτών και η προσφορά τους στο βωμό της ελευθερίας είναι καταγραμμένες στην ιστορία του ελληνικού έθνους χωρίς αμφισβήτηση.

Διεθνείς συγκυρίες επέβαλαν την καθυστέρηση της απελευθερώσεως της Θράκης από την υπόλοιπη Ελλάδα. Έτσι ενώ έχουμε ελεύθερο ελληνικό κράτος από τη δεκαετία του 1820, η Θράκη γεύεται τα αγαθά της ελευθερίας το 1920. Φαίνεται συνέβαινε  αυτό που λέγεται ότι δεν είχε  έρθει  η ώρα ακόμη. Να όμως που κάποτε έφτασε. Ήταν η 14η Μαϊου 1920.

Προηγήθηκαν οι ένδοξοι ηρωϊκοί  βαλκανικοί απελευθερωτικοί αγώνες του 1912-13 με τους οποίους απαλλάχθηκαν από τα δεσμά του ζυγού η Θεσσαλονίκη και οι βόρειες περιοχές της Ελλάδος πλην της Θράκης. Η για πολύ λίγο πρώτη απελευθέρωση τον Ιούλιο του 1913 που ήρθε από τις ελληνικές δυνάμεις, αφού προχώρησαν νικηφόρα μέχρι την Αλεξανδρούπολη και ολοκλήρωσαν την κατάληψη της Ανατ. Μακεδονίας και της Δυτικής Θράκης δεν έφερε την οριστική λύση.

Ακόμη η Θράκη αποτελούσε τον «μεζέ» των ορέξεων των γειτόνων μας και το ζάρι των συμφερόντων κάθε Μεγάλης Δύναμης. Η Συνθήκη του Βουκουρεστίου 28-7 /10-8-1913 παραχωρεί τη Δυτική Θράκη στη Βουλγαρία. Η  Συνθήκη του Βουκουρεστίου ήταν πολύ δυσάρεστη για την Ελλάδα γιατί άφηνε έξω από τα σύνορά της, περίπου  ένα εκατομμύριο κατοίκους της Θράκης, η οποία είχε μοιραστεί ανάμεσα στη Βουλγαρία και την Τουρκία. Καμιά αναφορά δεν έγινε στον Ελληνισμό της Θράκης. Επιπλέον οι πολλές εκατοντάδες χιλιάδες Ελλήνων της Ανατ. Θράκης ένιωθαν απομονωμένοι, αφού μεταξύ αυτών και της ελεύθερης Ελλάδος παρεμβαλλόταν η βουλγαρική κατοχή.

Με το τέλος των βαλκανικών πολέμων 1912-1913 και κατά τη διάρκεια του Α΄ παγκοσμίου πολέμου μέχρι το 1918 οπότε η Βουλγαρία συνθηκολόγησε, η Δυτική Θράκη υπέφερε τα πάνδεινα  από τη δεύτερη βουλγαρική κατοχή που για να την αποφύγουν οι κάτοικοί της δημιούργησαν ένα προσφυγικό κύμα, το οποίο σύμφωνα με την εφημερίδα «Χρόνος των Παρισίων» στο φύλλο της 13/8/1913 ανερχόταν σε 100.000 πρόσφυγες με αποτέλεσμα να νεκρώσουν οι πόλεις της Θράκης. Δεν άργησε όμως να γίνει κατανοητό ότι είναι αδύνατο να αποχωριστεί  η Θράκη από την Ελλάδα, ένα κομμάτι γης που μιλούν ακόμη και οι πέτρες για την ελληνικότητα του ,που οι  κάτοικοί της είναι Έλληνες και ότι κάθε άλλη λύση θα δημιουργούσε προβλήματα και δυσκολίες στον ευαίσθητο αυτό τόπο.

Σπουδαίο ρόλο στην υπόθεση της απελευθέρωσης της Θράκης έπαιξε η διπλωματικότητα του αντιπροσώπου της ελληνικής κυβέρνησης στη διασυμμαχική διοίκηση της Θράκης, Χαρισίου Βαμβακά που κατόρθωσε να επιτύχει την εκλογή του Έλληνα Εμμανουήλ Δουλά ως προέδρου στο συμβούλιο των αντιπροσώπων, εκλογή που έδωσε ακαταμάχητη δύναμη στα χέρια του τότε πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου, που έδινε αγώνα αποφασιστικό για την τύχη της Θράκης στην τράπεζα των διαπραγματεύσεων στη Δυτική Ευρώπη. Αυτή η επιτυχία οδήγησε στην επιστροφή των προσφύγων στις εστίες τους με συντονισμένες  διαδικασίες και μεθοδεύσεις, καθώς και στην προετοιμασία του ελληνικού στρατού για την κατάληψη της Δυτικής Θράκης. Την κατάληψή της ανέλαβε το Σώμα Στρατού Εθνικής Άμυνας, που αργότερα ονομάσθηκε Στρατιά Θράκης, με διοικητή τον αντιστράτηγο Εμμανουήλ Ζυμβρακάκη.

Η ημερομηνία ενάρξεως των επιχειρήσεων για την άριστη κατάληψη της Δυτικής Θράκης ορίσθηκε η 14η Μαΐου 1920 ημέρα Πέμπτη. Την ιστορική αυτή ημέρα, περατώθηκε ομαλά η κατάληψη της Κομοτηνής, ενώ τμήμα της στρατιάς έφθασε αυθημερόν στην Αλεξανδρούπολη, όπως καταγράφεται στη σχετική μελέτη που καταχωρήθηκε στον 1ο τόμο της Θρακικής Επετηρίδας του ΜΟΚ.

Η προετοιμασία των κατοίκων για την υποδοχή του στρατού ήταν απερίγραπτη. Κι όταν οι πρώτες ηλιαχτίδες της 14ης Μαϊου 1920 φώτισαν τον καταγάλανο ουρανό, όλη η πόλη βρέθηκε να πλέει στα γαλανόλευκα, όπως σήμερα, μετά 91 χρόνια που γιορτάζουμε περήφανα τα «Ελευθέρια». Η υποδοχή του στρατού με επικεφαλής τον δημαρχεύοντα  Απόστολο Σούζο μέσα στο ανοιξιάτικο περιβάλλον έγινε με αλαλαγμούς και επιφωνήματα χαράς, αφού ξεχύθηκαν όλοι οι κάτοικοι να προϋπαντήσουν τους ελευθερωτές. Ο λυτρωμός ήρθε. Το θαύμα συντελέσθηκε και το γεγονός της 14ης Μαΐου 1920 κατακυρώθηκε και τυπικά με τη συνθήκη των Σεβρών στις 28 Ιουλίου 1920.

Οι ιστορικές μελέτες και οι αφηγήσεις των μαρτύρων της απελευθερώσεως της Δυτικής Θράκης είναι πάρα πολλές και φωτίζουν κάθε πτυχή των γεγονότων σε οποιονδήποτε θα ήθελε να γνωρίσει από κοντά την απελευθέρωση της Δυτ. Θράκης.

Στον αγώνα για την ελευθερία συνέβαλαν η Εκκλησία, ο Ελευθέριος Βενιζέλος με την πολιτική του, ο Χαρίσιος Βαμβακάς με την διπλωματικότητά του, ο στρατός με τον Εμμανουήλ Ζυμβρακάκη και άλλους λαμπρούς αξιωματικούς, οι Θράκες αγωνιστές και το υψηλό φρόνημα των Ελλήνων κατοίκων που ποτέ δεν έπαψαν να αγωνίζονται και να δίνουν το παρόν για τα ιδανικά της ελευθερίας. Ο αγώνας των Θρακιωτών για την ελευθερία δικαιώθηκε, μα δεν μπορούσε να γίνει και αλλιώς αφού η Ελευθερία είναι κατάκτηση και πεπρωμένο για τον άνθρωπο.

Εκείνο όμως που πρέπει να τονισθεί, είναι ότι ενώ σήμερα η Θράκη έχει γεωγραφικά διαιρεθεί με ονομασίες τα σημεία του ορίζοντα  σε ανατολική, δυτική και βόρεια (ευτυχώς δεν υπάρχει και νότια), δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι ιστορικά η Θράκη είναι μία, με όλα αδιάσειστα στοιχεία της ελληνικότητας από αρχαιοτάτων ετών, όσο και αν κάποιοι δεν αντιλαμβάνονται ότι ο γεωγραφικός διαχωρισμός δεν διαγράφει την ιστορία και όσο και αν κάποιοι προσπαθούν να αλλοιώσουν τις ιστορικές ρίζες του τόπου.

Σήμερα η Δυτική Θράκη γιορτάζει επάξια τα ελευθέρια της, αφού στα τόσα χρόνια ελεύθερης ζωής έχει επιτύχει μεγάλα βήματα προόδου σε όλους τους τομείς, της επιστήμης, της τέχνης και της δημιουργίας. Ανέπτυξε την ελληνική παράδοση και ανέβασε το μορφωτικό επίπεδο του τόπου. Περήφανη τιμά τους ήρωές της με δεήσεις και στεφάνια. Πανηγυρίζει με λαμπρότητα το μεγάλο ιστορικό γεγονός, με τις ευχές ποτέ σκλαβιά, ποτέ δουλεία και υποτέλεια αλλά ελευθερία.

Η 14η Μαΐου 1920 που αποτελεί μια λαμπρή σελίδα στην ιστορία, χαραγμένη σε κάθε θρακιώτική ψυχή, ας αποτελεί το παράδειγμα για θύμησες ελευθερίας σε όλους τους επερχόμενους.

Αξίζει κάποια αποσπάσματα από τον τύπο της εποχής, που περιγράφουν το χρονικό της ημέρας της απελευθέρωσης, να μείνουν χαραγμένα στη μνήμη μας για να μη λησμονείται ποτέ αυτή η ένδοξη ημέρα. [Αλέξανδρος Καζαντζής, εκπ/κός – νομικός
επ. πρόεδρος  της Εταιρείας Παιδαγωγικών Επιστημών Κομοτηνής, Χρόνος]

http://ellas2.wordpress.com/