Δημήτρης Λιαντίνης
«Τα Ελληνικά», σελ. 143-144
«Για τους Έλληνες αγάπη είναι η υποταγή στην φυσική και την ηθική τάξη. Αυτό που διαφορετικά το περιγράψανε με τη μεγαλώνυμη λέξη της «Δίκης». Να επιδικάζεις στον άνθρωπο την τιμή του. Να μη γίνεσαι υπέρογκος και υβριστής απέναντι στους νόμους της Φύσης και στους νόμους των ανθρώπων. Να κατέχεις και να δείχνεις την νόστιμη και την μέτρια ανθρωπιά. Αυτό που οι ευρωπαίοι ερμηνευτικά το λένε ουμανισμό. Και όλα αυτά χωρίς γλυκασμούς και χωρίς ηχηρότητα. Με γνώση, με πίκρα και με βούληση.
Για τους Έλληνες, δηλαδή, αγάπη δεν σημαίνει να δίνεις τον ένα από τους δύο χιτώνες σου, κατά τον χριστιανικό στοχασμό. Αλλά να μην επιτρέπεις στον εαυτό σου να έχει τρείς χιτώνες, όταν ο διπλανός δεν έχει κανένα.
Η θέση μάλιστα των χριστιανών να δίνεις από τα δύο το ένα σε εκείνον που δεν έχει κανέναν, είναι η νοσηρή αντίδραση απέναντι στους νοσηρούς όρους. Η ελεημοσύνη δεν ταιριάζει στον αξιοπρεπή και τον περήφανο άνθρωπο. Γιατί ζητεί να λύσει το πρόβλημα προσωρινά, και εκ των ενόντων να «κουκουλώσει» μια κοινωνική αταξία.
Ενώ η θέση των Ελλήνων να μην αποχτήσεις τρία, όταν ο δίπλα σου δεν έχει ούτε ένα, είναι η υγεία. Σου υποδείχνει να προλαβαίνεις στοχαστικά, να μην χρειάζεσαι ύστερα να γιατροπορεύεις ατελέσφορα.
Άλλωστε η θέση αυτή είναι, αλλιώτικα, η βάση εκείνης της υπέροχης σύλληψης στο κοινωνικό πρόβλημα, που οι Έλληνες την είπανε Δημοκρατία. Ξέρεις άλλη λέξη με πιο αδρή, πιο γόνιμη, πιο πλούσια, πιο σοφή, και πιο έμορφη αν θέλεις ουσία από τη λέξη δημοκρατία ; Εγώ δεν ξέρω. Και γράμματα γνωρίζω, που λένε στα δικαστήρια.
Αυτή την πρωταρχική συμπεριφορά των Ελλήνων, που προφταίνει να σε φυλάγει από τη διολίσθηση στο ηθικό χάος, ο Αριστοτέλης τη χάραξε σε μια πρόταση μαρμάρινη. Μοιάζει τις εξισώσεις που διατυπώνουν οι μεγάλοι φυσικοί: «ο αλτρουισμός», λέει ο Αριστοτέλης, «είναι στον ίδιο βαθμό λανθασμένη προκατάληψη με τον εγωισμό».
Ο αλτρουισμός, όμως, των χριστιανών δεν είναι τέτοιο δώρο. Αλλά η πρόφαση για να διαιωνίζεται ο εγωισμός τους. Σκέφτηκες ποτέ πόσο ατιμωτική είναι για εσένα η στιγμή που ελεείς τον διακονιάρη;; Πως επιτρέπεις, και πως ανέχεσαι, την υπεροχή σου απέναντί του;; Η ελεημοσύνη σου τον φτύνει καταπρόσωπο.
Οι χριστιανοί ποτέ δεν θα μπορούσαν να ξεστομίσουν αυτό τον λόγο του Αριστοτέλη. Γιατί έρχονται να διακονήσουν την αρρώστια. Δεν έρχονται να στεφανώσουν την υγεία.
Η πρόταση του Αριστοτέλη είναι ο λόγος ο φυσικός και ο ολόκληρος. Αντίθετα, το «ἀγαπᾶτε ἀλλήλους» των χριστιανών είναι η θέση η μισή και η αφύσικη. Γιατί ο άνθρωπος δεν αγαπά μόνο, αλλά και εξίσου μισεί. Πράμα που είναι και το φυσικό και το καθημερινά συμβαίνoν.
Το περίφημο odi et amo, αγαπώ και μισώ, πέρα από τη ερωτική κυριαρχία του στην ποίηση του Κάτουλλου και του Ντοστογιέφσκι, έχει και την κοινωνική του εγκυρότητα. Ένας άνθρωπος που δεν ημπορεί να μισήσει ποτέ μοιάζει τη σκύλα που δεν μάχεται το λύκο, σαν έρχεται στο μαντρί, αλλά ζευγαρώνει μαζί του. Έτσι όμως ποιος θα φυλάξει τα πρόβατα;;»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου