Του Χρήστου Μηνάγια
Ταξίαρχου ε.α.
Είναι πλέον γνωστό ότι ο Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου προσκόμισε μία νέα θεώρηση στη γεωπολιτική προσέγγιση και δημιούργησε μία σημαντική επιτάχυνση στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Το βιβλίο του με τίτλο «Στρατηγικό Βάθος» αποτελεί οδηγό της Τουρκικής εξωτερικής πολιτικής και η σημασία του στις ημέρες μας είναι πολύ σημαντική. Η στρατηγική της Τουρκικής εξωτερικής πολιτικής έχει ως γεωπολιτική βάση την ενδυνάμωση της διεθνούς - παγκόσμιας θέσης της Τουρκίας. Γι’ αυτό και ο Νταβούτογλου παρουσιάζει ένα νέο όραμα στην εξωτερική πολιτική της Άγκυρας του οποίου τα θεμέλια στηρίζονται στο τομέα της γεωπολιτικής επιρροής της Τουρκίας στις ακόλουθες περιοχές:
-
Η πρώτη περιοχή αφορά στον εγγύς χερσαίο χώρο της Τουρκίας και περιλαμβάνει τα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή και τον Καύκασο.
-
Η δεύτερη περιοχή αφορά στον εγγύς θαλάσσιο χώρο της Τουρκίας και περιλαμβάνει τη Μαύρη Θάλασσα, την Αδριατική, την Ανατολική Μεσόγειο, την Ερυθρά Θάλασσα, τον Περσικό Κόλπο και τον Ινδικό Ωκεανό.
-
Η τρίτη περιοχή αφορά στον εγγύς ηπειρωτικό χώρο και περιλαμβάνει την Ευρώπη, τη Βόρειο Αφρική και τη Νότια - Κεντρική - Ανατολική Ασία.
Σύμφωνα με τον Νταβούτογλου οι προαναφερθείσες περιοχές αποτελούνται από ζώνες οι οποίες βρίσκονται η μία μέσα στην άλλη και «διαπλέκονται» μεταξύ τους. Πρέπει να τονισθεί ότι ο Νταβούτογλου περιγράφει με έμφαση αυτές τις γεωγραφικές περιοχές ως πεδία γεωπολιτικής επιρροής και όχι ως πεδία γεωπολιτικού ενδιαφέροντος. Συγκεκριμένα, ως πεδίο γεωπολιτικού ενδιαφέροντος καθορίζει τις γεωγραφικές περιοχές στις οποίες μία χώρα σκοπεύει να επεκτείνει τα συμφέροντά της, ενώ ως πεδίο γεωπολιτικής επιρροής καθορίζει τις γεωγραφικές περιοχές στις οποίες μία χώρα αποσκοπεί να διεισδύσει, να τις θέσει υπό την επιρροή της και να τις διαμορφώσει όπως αυτή επιθυμεί.Ως μέσα πραγματοποίησης αυτού του γεωπολιτικού οράματος θεωρεί τη χρησιμοποίηση των οικονομικών,χρηματοδοτικών, τεχνολογικών, πολιτιστικών και στρατιωτικών δυνατοτήτων.Η καταστρατήγηση της σχέσης «Δύναμη - Σκοπός» που θεωρείται ο πιο
βασικός κανόνας της στρατηγικής, αποτελεί κατά το Νταβούτογλου το πιο σοβαρό λάθος στο γεωπολιτικό όραμα. Το σύνολο του γεωγραφικού χώρου της Αφρο-Ευρασίας είναι ο πιο ευρύς
γεωπολιτικός στόχος της Τουρκίας. Παράλληλα, η Άγκυρα έχει καθορίσει με μεγάλη προσοχή τις γεωπολιτικές της προτεραιότητες, διότι το αντίτιμο των λαθών του γεωπολιτικού οράματος είναι πολύ βαρύ. Άλλωστε ο 20ος αιώνας είναι γνωστός ως ο αιώνας του οποίου τα γεωπολιτικά λάθη πληρώθηκαν με πολύ αίμα.
-
Η πρώτη περιοχή αφορά στον εγγύς χερσαίο χώρο της Τουρκίας και περιλαμβάνει τα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή και τον Καύκασο.
-
Η δεύτερη περιοχή αφορά στον εγγύς θαλάσσιο χώρο της Τουρκίας και περιλαμβάνει τη Μαύρη Θάλασσα, την Αδριατική, την Ανατολική Μεσόγειο, την Ερυθρά Θάλασσα, τον Περσικό Κόλπο και τον Ινδικό Ωκεανό.
-
Η τρίτη περιοχή αφορά στον εγγύς ηπειρωτικό χώρο και περιλαμβάνει την Ευρώπη, τη Βόρειο Αφρική και τη Νότια - Κεντρική - Ανατολική Ασία.
Σύμφωνα με τον Νταβούτογλου οι προαναφερθείσες περιοχές αποτελούνται από ζώνες οι οποίες βρίσκονται η μία μέσα στην άλλη και «διαπλέκονται» μεταξύ τους. Πρέπει να τονισθεί ότι ο Νταβούτογλου περιγράφει με έμφαση αυτές τις γεωγραφικές περιοχές ως πεδία γεωπολιτικής επιρροής και όχι ως πεδία γεωπολιτικού ενδιαφέροντος. Συγκεκριμένα, ως πεδίο γεωπολιτικού ενδιαφέροντος καθορίζει τις γεωγραφικές περιοχές στις οποίες μία χώρα σκοπεύει να επεκτείνει τα συμφέροντά της, ενώ ως πεδίο γεωπολιτικής επιρροής καθορίζει τις γεωγραφικές περιοχές στις οποίες μία χώρα αποσκοπεί να διεισδύσει, να τις θέσει υπό την επιρροή της και να τις διαμορφώσει όπως αυτή επιθυμεί.Ως μέσα πραγματοποίησης αυτού του γεωπολιτικού οράματος θεωρεί τη χρησιμοποίηση των οικονομικών,χρηματοδοτικών, τεχνολογικών, πολιτιστικών και στρατιωτικών δυνατοτήτων.Η καταστρατήγηση της σχέσης «Δύναμη - Σκοπός» που θεωρείται ο πιο
βασικός κανόνας της στρατηγικής, αποτελεί κατά το Νταβούτογλου το πιο σοβαρό λάθος στο γεωπολιτικό όραμα. Το σύνολο του γεωγραφικού χώρου της Αφρο-Ευρασίας είναι ο πιο ευρύς
γεωπολιτικός στόχος της Τουρκίας. Παράλληλα, η Άγκυρα έχει καθορίσει με μεγάλη προσοχή τις γεωπολιτικές της προτεραιότητες, διότι το αντίτιμο των λαθών του γεωπολιτικού οράματος είναι πολύ βαρύ. Άλλωστε ο 20ος αιώνας είναι γνωστός ως ο αιώνας του οποίου τα γεωπολιτικά λάθη πληρώθηκαν με πολύ αίμα.
Αποτελεί η Τουρκία Παγκόσμια Δύναμη;
Την απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα δίδει το άρθρο της Τουρκικής εφημερίδας Radikal της 15-08-2009, όπου αναφέρει τα ακόλουθα: «Το γεωπολιτικό όραμα του Νταβούτογλου είναι η Τουρκία να γίνει αποδεκτή ως παγκόσμια δύναμη.Προκειμένου όμως να γίνει αυτό θα πρέπει πρώτα να σημειώσει
συγκεκριμένες προόδους και βήματα στους τομείς παραγωγή - εμπόριο - εξαγωγές, ενέργεια, χρηματο-οικονομικό σύστημα, αμυντική βιομηχανία, δομή του κρατικού μηχανισμού, διπλωματία, πολιτικο-στρατιωτική επιρροή στον ΟΗΕ, πολιτιστική δομή, εκπαιδευτικό σύστημα, πληθυσμιακή ισχύ στις νέες ηλικίες, δυνατότητες θαλασσίων - εναερίων μεταφορών και διαστημικές δραστηριότητες. Είναι λάθος να ισχυρίζεται κάποιος ότι η Τουρκία είναι παγκόσμια δύναμη και βάσει αυτού του ισχυρισμού να αναπτύσσει το γεωπολιτικό όραμα της χώρας και τις στρατηγικές της εξωτερικής πολιτικής.
Πραγματικά η Τουρκία δεν αποτελεί μία παγκόσμια δύναμη στο γεωγραφικό χώρο της Αφρο-Ευρασίας. Αυτό που πρέπει να γίνει αποδεκτό είναι ότι η Τουρκία αποτελεί μία σημαντική περιφερειακή δύναμη που μπορεί να έχει λόγο στα παγκόσμια δρώμενα.»
συγκεκριμένες προόδους και βήματα στους τομείς παραγωγή - εμπόριο - εξαγωγές, ενέργεια, χρηματο-οικονομικό σύστημα, αμυντική βιομηχανία, δομή του κρατικού μηχανισμού, διπλωματία, πολιτικο-στρατιωτική επιρροή στον ΟΗΕ, πολιτιστική δομή, εκπαιδευτικό σύστημα, πληθυσμιακή ισχύ στις νέες ηλικίες, δυνατότητες θαλασσίων - εναερίων μεταφορών και διαστημικές δραστηριότητες. Είναι λάθος να ισχυρίζεται κάποιος ότι η Τουρκία είναι παγκόσμια δύναμη και βάσει αυτού του ισχυρισμού να αναπτύσσει το γεωπολιτικό όραμα της χώρας και τις στρατηγικές της εξωτερικής πολιτικής.
Πραγματικά η Τουρκία δεν αποτελεί μία παγκόσμια δύναμη στο γεωγραφικό χώρο της Αφρο-Ευρασίας. Αυτό που πρέπει να γίνει αποδεκτό είναι ότι η Τουρκία αποτελεί μία σημαντική περιφερειακή δύναμη που μπορεί να έχει λόγο στα παγκόσμια δρώμενα.»
Συμπεράσματα
Διαπιστώνεται ότι ο Αχμέτ Νταβούτογλου έχει ανεβάσει κατά πολύ τον πήχη της Τουρκικής εξωτερικής πολιτικής και οι απόψεις του , όπως αυτές αναγράφονται στο βιβλίο του «Στρατηγικό Βάθος» αποτελούν αντικείμενο συνεχούς μελέτης και κριτικής όχι μόνο από την Ελλάδα αλλά και από τους Τούρκους.
Πιθανόν η Άγκυρα να αναγκασθεί να τροποποιήσει μερικά σημεία των απόψεων του Νταβούτογλου και να επανακαθορίσει μερικές από τις γεωπολιτικές της προτεραιότητες είτε λόγω των διεθνών συγκυριών είτε λόγω της εσωτερικής διάστασης απόψεων που υπάρχει μεταξύ των διαφόρων
φορέων (Κυβέρνηση - Αντιπολίτευση - Ένοπλες Δυνάμεις).
Πιθανόν η Άγκυρα να αναγκασθεί να τροποποιήσει μερικά σημεία των απόψεων του Νταβούτογλου και να επανακαθορίσει μερικές από τις γεωπολιτικές της προτεραιότητες είτε λόγω των διεθνών συγκυριών είτε λόγω της εσωτερικής διάστασης απόψεων που υπάρχει μεταξύ των διαφόρων
φορέων (Κυβέρνηση - Αντιπολίτευση - Ένοπλες Δυνάμεις).
Εκτιμάται ότι ο πιθανός επανακαθορισμός των γεωπολιτικών προτεραιοτήτων της Άγκυρας θα έχει σχέση με τον τρόπο και χρόνο υλοποίησης της «Επιθετικής Διπλωματικής Στρατηγικής» που έχει αποφασίσει η Τουρκία και φυσικά τα πρώτα σημάδια άρχισαν εδώ και καιρό να κάνουν αισθητή την παρουσία τους (Ενεργειακή Στρατηγική - Κουρδικό -Αιγαίο -Κύπρος).
http://www.geostrategy.gr/pdf/20090822_Turkey_Geopolitic.pdf
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου