Από ήρωες κατάδικοι
Οι σκοτεινές στιγμές του Αγώνα του ΄21 με τις εμφύλιες συγκρούσεις που συνεχίστηκαν και μετά την απελευθέρωση
Δεν υπάρχει ηρωική περίοδος στη ζωή των λαών που να μην έχει και τις σκοτεινές πλευρές της. Ο ελληνικός εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας του 1821 δεν αποτελεί εξαίρεση.
Δύο εμφύλιοι πόλεμοι ξέσπασαν κατά τη διάρκειά του, εξαιτίας των οποίων ό,τι κατακτήθηκε στο πεδίο της μάχης τα πρώτα νικηφόρα χρόνια κινδύνευσε σοβαρά να χαθεί λόγω των συγκρούσεων ανάμεσα στις διάφορες πολιτικές και στρατιωτικές φατρίες της εποχής. Το φατριαστικό πνεύμα δεν έλειψε ούτε με τά την απελευθέρωση, ιδίως την περίοδο της βαυαροκρατίας, όταν κάποιοι από τους μεγάλους πρωταγωνιστές της επανάστασης ή κατάντησαν «διακονιαρέοι», όπως γράφει ο Μακρυγιάννης, ή σύρθηκαν στις φυλακές: από τον ίδιο τον Κολοκοτρώνη και τον Πλαπούτα ως τον Νικηταρά και τον Μακρυγιάννη. Είχαν ωστόσο προηγηθεί κατά τη διάρκεια του Αγώνα η καταδίκη του Καραϊσκάκη ως «εχθρού του λαού» και η άγρια δολοφονία του Οδυσσέα Ανδρούτσου στην Ακρόπολη.
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ
Εις θάνατον επί εσχάτη προδοσία
Σ τα απομνημονεύματά του, που τα υπαγόρευσε στον Γεώργιο Τερτσέτη και φέρουν τον τίτλο Διήγησις συμβάντων της ελληνικής φυλής από τα 1770 έως τα 1836, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης αναφέρει ένα περιστατικό που με έμμεσο τρόπο εκφράζει το πνεύμα της Επανάστασης του 1821:
« ‘Οταν έμβηκα εις την Τριπολιτσά, με έδειξαν τον Πλάτανο εις το παζάρι όπου εκρέμαγαν τους Ελληνας. Αναστέναξα και είπα: “Αϊντε, πόσοι από το σόγι μου και από το έθνος μου εκρεμάσθηκαν εκεί” »
Ο Κολοκοτρώνης έδωσε διαταγή να κόψουν τον πλάτανο. Η Τριπολιτσά αλώθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 1821 και οι εξαγριωμένοι νικητές σφαγίασαν 30.000 άμαχους Τούρκους και εβραίους.
Ηταν η πρώτη χρονιά του Αγώνα και στην Πελοπόννησο οι Ελληνες σημείωναν μόνο νίκες. Είχε προηγηθεί η νίκη στο Βαλτέτσι στις 14 Μαΐου και η συντριβή του Δράμαλη στα Δερβενάκια περίπου δύο μήνες αργότερα. Ο Κολοκοτρώνης είχε συμπληρώσει τα 51 του χρόνια, αρκετά για να τον χαρακτηρίσουν «γέρο» με τα δεδομένα της εποχής. Αλλά η μεγάλη αυτή μορφή της Ελληνικής Επανάστασης δώδεκα χρόνια αργότερα θα φυλακιζόταν στη χώρα για την απελευθέρωση της οποίας αφιέρωσε τη ζωή του. Το 1833, όταν ήταν 63 ετών, έχοντας έλθει σε σύγκρουση με το καθεστώς της Αντιβασιλείας- και μολονότι ήταν ένθερμος υποστηρικτής του Οθωνα-, θα τον συνελάμβαναν, θα τον φυλάκιζαν στις φυλακές του Ναυπλίου* για δεύτερη φορά και θα τον καταδίκαζαν σε θάνατο επί εσχάτη προδοσία. Δύο χρόνια αργότερα ο Οθωνας, μόλις ενηλικιώθηκε και ανέλαβε τα ηνία του κράτους, τον απελευθέρωσε και τον έκανε στρατηγό. Μπορεί κανείς να φανταστεί τι θα είχε συμβεί αν η Αντιβασιλεία τολμούσε να εκτελέσει την ποινή...
ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΒΙΣΤΩΝΙΤΗΣ http://www.tovima.gr/
*
Έχοντας κατηγορηθεί για προδοσία εναντίον του (ανήλικου ακόμη) Όθωνα, ο Κολοκοτρώνης ρίχτηκε στις φυλακές του Ιτς Καλέ του Ναυπλίου, στις 7 Σεπτέμβρη του 1833. Η Ελλάδα έχει δώσει αρκετές πίκρες σε δικούς της ήρωες, ιδίως σε μεταβατικές περιόδους, όπου στην εξουσία δε βρίσκονται άξια παιδιά της, αλλά ξένοι. Ο ίδιος ο Γέρος του Μοριά (που είχε φτάσει τα 63 του χρόνια), έγραψε αργότερα στα απομνημονεύματά του (όπως τα υπαγόρευσε στον Γεώργιο Τερτσέτη·):
"Μ' έβαλαν έξι μήνες μυστική φυλακή, χωρίς να δω άνθρωπο εκτός του δεσμοφύλακα. Δεν ήξερα τι γίνεται για έξι μήνες, ούτε ποιος ζει, ούτε ποιος πέθανε, ούτε ποιόν [άλλον] έχουν στη φυλακή. Για τρεις μέρες δεν ήξερα πως υπάρχω, μου φαινόταν σαν όνειρο. Ρωτούσα τον εαυτό μου αν ήμουν εγώ ο ίδιος ή άλλος κανένας. Δεν ήξερα γιατί μ' έχουν κλεισμένο. Με τον καιρό μου πέρασε απ' το νου, πως ίσως η Κυβέρνηση, βλέποντας την υπόληψη που 'χε ο λαός προς εμένα, με φυλάκισε για να μου κόψει την επιρροή. Ποτέ δεν πίστεψα πως θα φτάσουν σε τέτοιο σημείο να φτιάξουν ψευδομάρτυρες."
Τον Απρίλη του 1834 έγινε η δίκη. Εισαγγελέα διόρισαν τον Σκοτσέζο Μάνσωνα, πρόεδρο τον Πολυζωΐδη, μέλος τον Τερτσέτη και άλλους. Δικηγόροι υπεράσπισης οι Βαλσαμάκης και Κλωνάρης. Στη δίκη "παρέλασαν" ψευδομάρτυρες, αλλά κατέθεσαν και άνθρωποι με ψυχή και ήθος. Πολυζωΐδης και Τερτσέτης αντιστέκονται. Όμως, κάτω από πίεση του τότε (προσωρινού) υπουργού Δικαιοσύνης Κωνσταντίνου Σχινά, Κολοκοτρώνης και Πλαπούτας καταδικάζονται σε θάνατο.
Λίγο πριν την επιβολή της ποινής, πληροφορούνται ότι τους δόθηκε χάρη απ' τον βασιλιά. Όχι πως τέλειωσαν εκεί τα βάσανα και η αδικία. Τους μετέφεραν στο Παλαμήδι "σε σιγουρότερο μέρος" για άλλους έντεκα μήνες. Όταν επιτέλους ο Όθωνας ανέβηκε στο θρόνο, τους ελευθέρωσε. Όπως λέει ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης:
"η υποδοχή που μου έκαμε ο λαός, με έκαμε να λησμονήσω όλες τις δυστυχίες που πέρασα". Μόνο άνθρωπος του δικού του μεγαλείου, θα μπορούσε να το πει αυτό, μετά απ' όλα τα δεινά που τον βρήκαν.
Αποτύπωσα, φωτογράφησα και σχεδίασα, τη φυλακή του Κολοκοτρώνη στο Ναύπλιο. Στη σύνθεση αυτή, χρησιμοποίησα τούβλα, τσιμέντο και χρώματα, για να αποδώσω σε κλίμακα 1:1 τον αυθεντικό χώρο των κάτεργων του Ιτς Καλέ. Στέρεοι τοίχοι, δημιουργούν, στην ουσία, μια τρύπα-άνοιγμα, ένα μικρό σκοτεινό και υγρό χώρο χωρίς παράθυρα. Σ' αυτόν ζούσε ο μελλοθάνατος Γέρος του Μοριά, ο Ήρωας, ο πατέρας της Νίκης.
Παύλος Βρέλλης Μουσείο Ελληνικής Ιστορίας (Κέρινα ομοιώματα)
http://www.vrellis.gr/gp/exhibition0206.html
Οι σκοτεινές στιγμές του Αγώνα του ΄21 με τις εμφύλιες συγκρούσεις που συνεχίστηκαν και μετά την απελευθέρωση
Δεν υπάρχει ηρωική περίοδος στη ζωή των λαών που να μην έχει και τις σκοτεινές πλευρές της. Ο ελληνικός εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας του 1821 δεν αποτελεί εξαίρεση.
Δύο εμφύλιοι πόλεμοι ξέσπασαν κατά τη διάρκειά του, εξαιτίας των οποίων ό,τι κατακτήθηκε στο πεδίο της μάχης τα πρώτα νικηφόρα χρόνια κινδύνευσε σοβαρά να χαθεί λόγω των συγκρούσεων ανάμεσα στις διάφορες πολιτικές και στρατιωτικές φατρίες της εποχής. Το φατριαστικό πνεύμα δεν έλειψε ούτε με τά την απελευθέρωση, ιδίως την περίοδο της βαυαροκρατίας, όταν κάποιοι από τους μεγάλους πρωταγωνιστές της επανάστασης ή κατάντησαν «διακονιαρέοι», όπως γράφει ο Μακρυγιάννης, ή σύρθηκαν στις φυλακές: από τον ίδιο τον Κολοκοτρώνη και τον Πλαπούτα ως τον Νικηταρά και τον Μακρυγιάννη. Είχαν ωστόσο προηγηθεί κατά τη διάρκεια του Αγώνα η καταδίκη του Καραϊσκάκη ως «εχθρού του λαού» και η άγρια δολοφονία του Οδυσσέα Ανδρούτσου στην Ακρόπολη. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ
Εις θάνατον επί εσχάτη προδοσία
Σ τα απομνημονεύματά του, που τα υπαγόρευσε στον Γεώργιο Τερτσέτη και φέρουν τον τίτλο Διήγησις συμβάντων της ελληνικής φυλής από τα 1770 έως τα 1836, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης αναφέρει ένα περιστατικό που με έμμεσο τρόπο εκφράζει το πνεύμα της Επανάστασης του 1821:
« ‘Οταν έμβηκα εις την Τριπολιτσά, με έδειξαν τον Πλάτανο εις το παζάρι όπου εκρέμαγαν τους Ελληνας. Αναστέναξα και είπα: “Αϊντε, πόσοι από το σόγι μου και από το έθνος μου εκρεμάσθηκαν εκεί” »
Ο Κολοκοτρώνης έδωσε διαταγή να κόψουν τον πλάτανο. Η Τριπολιτσά αλώθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 1821 και οι εξαγριωμένοι νικητές σφαγίασαν 30.000 άμαχους Τούρκους και εβραίους.
Ηταν η πρώτη χρονιά του Αγώνα και στην Πελοπόννησο οι Ελληνες σημείωναν μόνο νίκες. Είχε προηγηθεί η νίκη στο Βαλτέτσι στις 14 Μαΐου και η συντριβή του Δράμαλη στα Δερβενάκια περίπου δύο μήνες αργότερα. Ο Κολοκοτρώνης είχε συμπληρώσει τα 51 του χρόνια, αρκετά για να τον χαρακτηρίσουν «γέρο» με τα δεδομένα της εποχής. Αλλά η μεγάλη αυτή μορφή της Ελληνικής Επανάστασης δώδεκα χρόνια αργότερα θα φυλακιζόταν στη χώρα για την απελευθέρωση της οποίας αφιέρωσε τη ζωή του. Το 1833, όταν ήταν 63 ετών, έχοντας έλθει σε σύγκρουση με το καθεστώς της Αντιβασιλείας- και μολονότι ήταν ένθερμος υποστηρικτής του Οθωνα-, θα τον συνελάμβαναν, θα τον φυλάκιζαν στις φυλακές του Ναυπλίου* για δεύτερη φορά και θα τον καταδίκαζαν σε θάνατο επί εσχάτη προδοσία. Δύο χρόνια αργότερα ο Οθωνας, μόλις ενηλικιώθηκε και ανέλαβε τα ηνία του κράτους, τον απελευθέρωσε και τον έκανε στρατηγό. Μπορεί κανείς να φανταστεί τι θα είχε συμβεί αν η Αντιβασιλεία τολμούσε να εκτελέσει την ποινή...
ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΒΙΣΤΩΝΙΤΗΣ http://www.tovima.gr/
*
Έχοντας κατηγορηθεί για προδοσία εναντίον του (ανήλικου ακόμη) Όθωνα, ο Κολοκοτρώνης ρίχτηκε στις φυλακές του Ιτς Καλέ του Ναυπλίου, στις 7 Σεπτέμβρη του 1833. Η Ελλάδα έχει δώσει αρκετές πίκρες σε δικούς της ήρωες, ιδίως σε μεταβατικές περιόδους, όπου στην εξουσία δε βρίσκονται άξια παιδιά της, αλλά ξένοι. Ο ίδιος ο Γέρος του Μοριά (που είχε φτάσει τα 63 του χρόνια), έγραψε αργότερα στα απομνημονεύματά του (όπως τα υπαγόρευσε στον Γεώργιο Τερτσέτη·):
"Μ' έβαλαν έξι μήνες μυστική φυλακή, χωρίς να δω άνθρωπο εκτός του δεσμοφύλακα. Δεν ήξερα τι γίνεται για έξι μήνες, ούτε ποιος ζει, ούτε ποιος πέθανε, ούτε ποιόν [άλλον] έχουν στη φυλακή. Για τρεις μέρες δεν ήξερα πως υπάρχω, μου φαινόταν σαν όνειρο. Ρωτούσα τον εαυτό μου αν ήμουν εγώ ο ίδιος ή άλλος κανένας. Δεν ήξερα γιατί μ' έχουν κλεισμένο. Με τον καιρό μου πέρασε απ' το νου, πως ίσως η Κυβέρνηση, βλέποντας την υπόληψη που 'χε ο λαός προς εμένα, με φυλάκισε για να μου κόψει την επιρροή. Ποτέ δεν πίστεψα πως θα φτάσουν σε τέτοιο σημείο να φτιάξουν ψευδομάρτυρες."
Τον Απρίλη του 1834 έγινε η δίκη. Εισαγγελέα διόρισαν τον Σκοτσέζο Μάνσωνα, πρόεδρο τον Πολυζωΐδη, μέλος τον Τερτσέτη και άλλους. Δικηγόροι υπεράσπισης οι Βαλσαμάκης και Κλωνάρης. Στη δίκη "παρέλασαν" ψευδομάρτυρες, αλλά κατέθεσαν και άνθρωποι με ψυχή και ήθος. Πολυζωΐδης και Τερτσέτης αντιστέκονται. Όμως, κάτω από πίεση του τότε (προσωρινού) υπουργού Δικαιοσύνης Κωνσταντίνου Σχινά, Κολοκοτρώνης και Πλαπούτας καταδικάζονται σε θάνατο.
Λίγο πριν την επιβολή της ποινής, πληροφορούνται ότι τους δόθηκε χάρη απ' τον βασιλιά. Όχι πως τέλειωσαν εκεί τα βάσανα και η αδικία. Τους μετέφεραν στο Παλαμήδι "σε σιγουρότερο μέρος" για άλλους έντεκα μήνες. Όταν επιτέλους ο Όθωνας ανέβηκε στο θρόνο, τους ελευθέρωσε. Όπως λέει ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης:
"η υποδοχή που μου έκαμε ο λαός, με έκαμε να λησμονήσω όλες τις δυστυχίες που πέρασα". Μόνο άνθρωπος του δικού του μεγαλείου, θα μπορούσε να το πει αυτό, μετά απ' όλα τα δεινά που τον βρήκαν.
Αποτύπωσα, φωτογράφησα και σχεδίασα, τη φυλακή του Κολοκοτρώνη στο Ναύπλιο. Στη σύνθεση αυτή, χρησιμοποίησα τούβλα, τσιμέντο και χρώματα, για να αποδώσω σε κλίμακα 1:1 τον αυθεντικό χώρο των κάτεργων του Ιτς Καλέ. Στέρεοι τοίχοι, δημιουργούν, στην ουσία, μια τρύπα-άνοιγμα, ένα μικρό σκοτεινό και υγρό χώρο χωρίς παράθυρα. Σ' αυτόν ζούσε ο μελλοθάνατος Γέρος του Μοριά, ο Ήρωας, ο πατέρας της Νίκης.
Παύλος Βρέλλης Μουσείο Ελληνικής Ιστορίας (Κέρινα ομοιώματα)
http://www.vrellis.gr/gp/exhibition0206.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου