Αμέσως μετά το τέλος του A' Παγκοσμίου Πολέμου ο Βενιζέλος, εν όψει της υπογραφής της συνθήκης ειρήνης με την Τουρκία, ταξιδεύοντας και παραμένοντας για μακρά διαστήματα στο εξωτερικό, ανέπτυξε έντονη διπλωματική δραστηριότητα προσπαθώντας με υπομνήματα και παραστάσεις προς τους ισχυρούς και τα αρμόδια όργανα να επηρεάσει ευνοϊκά τα πνεύματα απέναντι στα ελληνικά αιτήματα.
Είχε άλλωστε το δίκαιο με το μέρος του καθ' ότι τα αιτήματα αυτά εδράζονταν σε αρχές διακηρυγμένες και υιοθετημένες από τους Συμμάχους. Γι' αυτό και στις περισσότερες περιπτώσεις οι προσπάθειές του στέφονταν με επιτυχία. Οι νικητές Σύμμαχοι αποφάσισαν η καθεμιά από τις ηττημένες δυνάμεις να υπογράψει χωριστή συνθήκη ειρήνης. Τελευταία στη σειρά υπεγράφη η συνθήκη με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι συνομιλίες έγιναν στις Σέβρες (Sevres), προάστιο του Παρισιού, και η υπογραφή της συνθήκης καθυστέρησε για μεγάλο διάστημα αφού δεν έγινε παρά στις 10 Αυγούστου 1920, δηλαδή 22 μήνες μετά τη λήξη του πολέμου. H καθυστέρηση οφειλόταν στις κωλυσιεργίες των ενδιαφερομένων μερών και ιδιαίτερα των Ιταλών. Ολοι προσπαθούσαν να προετοιμάσουν το έδαφος ώστε να μπορέσουν να αποσπάσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερα κέρδη όταν θα έφθανε η ώρα της μοιρασιάς.
Είχε άλλωστε το δίκαιο με το μέρος του καθ' ότι τα αιτήματα αυτά εδράζονταν σε αρχές διακηρυγμένες και υιοθετημένες από τους Συμμάχους. Γι' αυτό και στις περισσότερες περιπτώσεις οι προσπάθειές του στέφονταν με επιτυχία. Οι νικητές Σύμμαχοι αποφάσισαν η καθεμιά από τις ηττημένες δυνάμεις να υπογράψει χωριστή συνθήκη ειρήνης. Τελευταία στη σειρά υπεγράφη η συνθήκη με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι συνομιλίες έγιναν στις Σέβρες (Sevres), προάστιο του Παρισιού, και η υπογραφή της συνθήκης καθυστέρησε για μεγάλο διάστημα αφού δεν έγινε παρά στις 10 Αυγούστου 1920, δηλαδή 22 μήνες μετά τη λήξη του πολέμου. H καθυστέρηση οφειλόταν στις κωλυσιεργίες των ενδιαφερομένων μερών και ιδιαίτερα των Ιταλών. Ολοι προσπαθούσαν να προετοιμάσουν το έδαφος ώστε να μπορέσουν να αποσπάσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερα κέρδη όταν θα έφθανε η ώρα της μοιρασιάς. Στη διάσκεψη ήταν παρόντες αντιπρόσωποι 18 χωρών. Επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας ήταν ο ίδιος ο Ελευθέριος Βενιζέλος.
H Ελλάδα προσερχόταν στη διάσκεψη με το κύρος του νικητή, από την άλλη όμως τη θέση της βάραιναν δύο μειονεκτήματα. Το ένα ήταν ότι είχε εισέλθει στον πόλεμο αργά και ως εκ τούτου οι θυσίες που θα μπορούσε να επικαλεστεί ως τίτλους για τις αξιώσεις της ήταν πολύ μικρές σε σύγκριση με των άλλων νικητριών χωρών. Το δεύτερο μειονέκτημα ήταν οι ανώμαλες συνθήκες της εισόδου της στον πόλεμο, οι οποίες δεν της είχαν επιτρέψει να διαπραγματευθεί και να συμφωνήσει εκ των προτέρων τα ανταλλάγματα που θα λάβαινε ως νικήτρια δύναμη. Ετσι το δύσκολο καθήκον για τον Βενιζέλο ήταν να κατορθώσει, μέσα στον ορυμαγδό των αρπακτικών διεκδικήσεων των ενδιαφερομένων, να αποσπάσει για τη χώρα του σεβαστό μερίδιο από τη λεία.
Οτι περί λείας επρόκειτο δεν άργησε να αποδειχθεί: η Συνθήκη των Σεβρών σήμανε τον κυριολεκτικό διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι δικαιούχοι, ορμώμενοι άλλοι από ωμό συμφέρον, όπως οι Μεγάλες Δυνάμεις, άλλοι, όπως οι πρώην υπόδουλοί της λαοί, από δίκαιη δίψα για την ανάκτηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους που επί αιώνες τους τα είχε στερήσει ο σουλτανικός δεσποτισμός, άφησαν από το τεράστιο σώμα της άλλοτε φοβερής και πάντοτε μισητής αυτοκρατορίας ένα στοιχειώδες σύγχρονο κράτος.
Μπαίνουν οι υπογραφές
Σε παλαιότερο τεύχος του περιοδικού Αρμενικά (αρ. 27, Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2002) ο Κασπάρ Καραμπετιάν μεταφέρει τη σκηνή της υπογραφής της συνθήκης όπως την είχε περιγράψει σε αναφορά του ο αντιπρόσωπος της Αρμενίας Αβεντίς Αχαρονιάν:
«H αίθουσα της υπογραφής ήταν στο κέντρο του εργοστασίου των ξακουστών κρυστάλλων της πόλης του Σεβρ. Στο κέντρο έλαβαν θέσεις οι εκπρόσωποι των μεγάλων χωρών. Οι θέσεις των αντιπροσώπων των μικρών χωρών βρίσκονταν δεξιά και αριστερά της αίθουσας...
Μόλις προσήλθαν όλοι οι εκπρόσωποι, λίγο μετά τις τέσσερις, εισήλθε στην αίθουσα ο πρόεδρος και εκπρόσωπος της Γαλλίας κ. A. Μιλεράν. Απουσίαζαν μόνο οι Τούρκοι εκπρόσωποι, που περίμεναν να κληθούν στον κάτω όροφο. Μετά την εντολή του προέδρου τούς κάλεσαν και συνοδεία του κλητήρα, που τους ανήγγειλε "Οι κύριοι Πληρεξούσιοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας", εισήλθαν στην αίθουσα. Με τα χαρακτηριστικά κόκκινα φέσια στα κεφάλια τους, χαιρέτισαν τους παρισταμένους και έλαβαν τις θέσεις τους δίπλα από τους εκπροσώπους της Ελλάδας. Αμέσως μετά ο πρόεδρος Μιλεράν σηκώθηκε από τη θέση του και είπε τα ακόλουθα: "Κύριοι, δηλώνω ότι η συνθήκη που θα υπογραφεί τώρα εκφράζει τις θέσεις που έχουν αποδεχθεί όλα τα μέρη". Αμέσως μετά κάλεσε τους πληρεξουσίους της Τουρκίας να υπογράψουν τη συνθήκη. Σηκώθηκαν όρθιοι ο γερουσιαστής στρατηγός Χαμδί Πασά, ο γερουσιαστής Ρίζα Τεβφίκ Μπέης και ο Ρεσάτ Ναλίς Μπέης και με σταθερά βήματα πλησίασαν στο κεντρικό τραπέζι που ήταν τοποθετημένη η συνθήκη, με νευρικές κινήσεις υπέγραψαν και αμέσως γύρισαν στις θέσεις τους. Αμέσως μετά υπέγραψαν οι εκπρόσωποι της M. Βρετανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ιαπωνίας και αμέσως μετά κάλεσαν εμένα.
Ετσι, χάρη στην αλφαβητική σειρά κλήσης των χωρών, η Αρμενία ήταν η πρώτη από τις μικρές χώρες που υπέγραψε τη συνθήκη».
Με τη Συνθήκη των Σεβρών:
- H Οθωμανική Αυτοκρατορία έχανε τα τέσσερα πέμπτα των εδαφών της, στα οποία αναδύονταν ανεξάρτητα ή αυτόνομα κράτη και περιοχές που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αποτίναζαν την οθωμανική κυριαρχία ή επικυριαρχία: Αίγυπτος, Αρμενία, Κουρδιστάν, Χετζάτζη, Συρία, Μεσοποταμία, Παλαιστίνη κ.ά.
Διασφαλιζόταν η ελεύθερη ναυσιπλοΐα στα Στενά των Δαρδανελίων και του Βοσπόρου τα οποία κηρύσσονταν ανοχύρωτα.
- Προστατεύονταν τα δικαιώματα των μειονοτήτων.
- Επί ευρωπαϊκού εδάφους η Τουρκία διατηρούσε μόνο την Κωνσταντινούπολη και τα περίχωρά της, αλλά οι Σύμμαχοι διατηρούσαν και αυτοί το δικαίωμα να μεταβάλουν αυτό το καθεστώς κατά τη βούλησή τους σε περίπτωση που η Τουρκία δεν θα σεβόταν τους υπόλοιπους όρους της συνθήκης.
- Ρυθμίζονταν πλήθος άλλα θέματα, συνοριακά, πολιτικά, οικονομικά, στρατιωτικά, όλα σχεδόν εις βάρος της Τουρκίας.
Δύο ήπειροι και πέντε θάλασσες
H Ελλάδα δεν πέτυχε όλες τις επιδιώξεις της. Δεν της δόθηκαν η Βόρειος Ηπειρος, τα Δωδεκάνησα (δόθηκαν στην Ιταλία), ούτε η Κωνσταντινούπολη ή η Κύπρος (παρέμεινε αγγλική κτήση). Αλλά ο Βενιζέλος διεκδίκησε τα μέγιστα για να εξασφαλίσει τα απαραίτητα. H Ελλάδα πέτυχε την επικύρωση της κυριαρχίας της στη Δυτική Θράκη (την είχε παραδώσει η Βουλγαρία στους Συμμάχους με τη Συνθήκη του Νεϊγύ) και έλαβε την Ανατολική Θράκη ως την Τσατάλτζα, την Ιμβρο και την Τένεδο, πέτυχε την κατοχύρωση των δικαιωμάτων της επί των υπολοίπων νήσων του Αιγαίου και της ανατέθηκε η διοίκηση της Σμύρνης και της ενδοχώρας της για πέντε χρόνια, μετά την παρέλευση των οποίων το τοπικό κοινοβούλιο που θα ιδρυόταν θα μπορούσε, αν το επιθυμούσε, να ζητήσει την ένωση της περιοχής με την Ελλάδα έχοντας και τη δυνατότητα διεξαγωγής δημοψηφίσματος μεταξύ του πληθυσμού.
Ευνοϊκότερο διακανονισμό δεν μπορούσε να είχε ελπίσει η Ελλάδα. H επιτυχία του Βενιζέλου άγγιζε τα όρια του θριάμβου. Ο εμπνευσμένος όσο και ακαταπόνητος πολιτικός ετοιμαζόταν να επιστρέψει στην πατρίδα έχοντας πραγματοποιήσει το όνειρό του για την «Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών».
KEIMENA: ΙΩΑΝΝΑ ΖΟΥΛΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου