ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΗΣ ΑΙΩΝΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΙΣΤΗΣ ΣΤΗΝ ΜΙΛΗΤΟ (2ο ΜΕΡΟΣ)

Το δεύτερο μέρος περιλαμβάνει την αρχαϊκή και την κλασσική περίοδο

Αρχαϊκή περίοδος

Με βάση τις λιγοστές γραπτές μαρτυρίες, η Μίλητος αποτέλεσε, ήδη από τα τέλη του 8ου αι. π.Χ., σημαίνοντα παράγοντα στις διαμάχες μεταξύ των ελληνικών πόλεων. Σταθερή ήταν η εχθρότητα και ο ανταγωνισμός με τη γειτονική Σάμο. Έτσι, στον περίφημο πόλεμο μεταξύ Ερέτριας και Χαλκίδας για τον έλεγχο του Ληλάντιου πεδίου (8ος αι. π.Χ.), οι Μιλήσιοι συντάχθηκαν με τους Ερετριείς, επειδή οι Σάμιοι ήταν σύμμαχοι των Χαλκιδέων. Στο α΄ μισό του 7ου αι. π.Χ. οι Μιλήσιοι συμμάχησαν με τους Ερυθραίους ενάντια στους Ναξίους, ενώ, στα τέλη του ίδιου αιώνα, οι Ερυθραίοι ήταν αυτή τη φορά εχθροί της Μιλήτου, που είχε συμμαχήσει με τη Χίο.

Αργότερα, όταν ο βασιλιάς της Λυδίας Αλυάττης επιτέθηκε στη χώρα της Μιλήτου, οι Χίοι ανταπέδωσαν τη βοήθεια. Ήδη επί των προκατόχων του Αλυάττη – Γύγη, Άρδυος και Σαδυάττη–, η Μίλητος γνώρισε την εχθρική στάση του λυδικού βασιλείου, η οποία όμως κορυφώθηκε όταν ο Αλυάττης προσπάθησε ανεπιτυχώς επί 12 συναπτά έτη να κάμψει την αντίσταση των Μιλησίων και του τυράννου τους Θρασυβούλου. Τελικά υπογράφηκε συνθήκη ξενίας και συμμαχίας, με όρους ευνοϊκούς για τη Μίλητο (608 ή 598 ή 594 π.Χ.).

Την ίδια εποχή, ή λίγο αργότερα, η Μίλητος συμμάχησε με τη Σάμο ενάντια στην Πριήνη. Πάντως, γύρω στο 530 π.Χ., οι Μιλήσιοι βρίσκονται εκ νέου σε διαμάχη με τη Σάμο και τον τύραννό της Πολυκράτη, κατά τη διάρκεια της οποίας δέχθηκαν τη βοήθεια των συμμάχων τους Μυτιληναίων, ενδεχομένως και άλλων πόλεων της Λέσβου.

Η συνθήκη που σύναψε ο Θρασύβουλος με τον Αλυάττη προφανώς παρέμεινε σε ισχύ και επί Κροίσου, όπως συνάγεται από το κείμενο του Ηροδότου, όπου αναφέρεται ότι όταν ο Κύρος κατέλυσε το λυδικό βασίλειο φρόντισε να αποδώσει με συνθήκη στους Μιλησίους τα προνόμια που ήδη κατείχαν. Το αποτέλεσμα ήταν η Μίλητος να απέχει από την προσπάθεια των Ιώνων να αντισταθούν στο Μήδο Άρπαγο, το στρατηγό του Κύρου στη Μικρά Ασία.

Η πολιτειακή ιστορία της Μιλήτου κατά την περίοδο του 7ου και του 6ου αι. π.Χ. είναι πιο δύσκολο να ανασυσταθεί: η αριστοκρατία καταλύθηκε από τον τύραννο Θρασύβουλο γύρω στο 615 π.Χ. Τον διαδέχτηκαν δύο τύραννοι, ο Θόας και ο Δαμασήνωρ, οι οποίοι ακολούθησαν πολιτική εξόντωσης των επιφανέστερων αριστοκρατικών οικογενειών. Ακολούθησε μια περίοδος γενικευμένης στάσης, που διήρκεσε δύο γενιές, σύμφωνα με τον Πλούταρχο, φέρνοντας αντιμέτωπες δύο τάξεις του πληθυσμού, τους Αειναύτας και τους Χειρομάχας, και μάλλον διευθετήθηκε με τη διαιτησία Πάριων δικαστών, οι οποίοι εισηγήθηκαν ολιγαρχικό πολίτευμα. Η περίοδος της στάσης τοποθετείται γενικά στην εποχή της παρακμής του μιλησιακού εξαγωγικού εμπορίου, στις αρχές του 6ου αι. π.Χ., ενώ ο τερματισμός της ανάγεται στο 525 π.Χ. ή, με βάση πρόσφατη πρόταση, περίπου στο 540 π.Χ., όταν ξεκινά ο κατάλογος των επωνύμων αξιωματούχων που είναι γνωστοί με το όνομα «αισυμνήται».

Μια εναλλακτική ανασύσταση των γεγονότων προβάλλεται από τον Ηρακλείδη τον Ποντικό, σύμφωνα με τον οποίο η στάση έφερε αντιμέτωπους τους ευπόρους με τους Γέργιθες, οι οποίοι μάλλον αποτελούσαν ένα είδος εξαρτημένου αυτόχθονος (πιθανόν λελεγικής καταγωγής) πληθυσμού. Οι Γέργιθες συγκρούστηκαν βίαια με τους πλουσίους και ακολούθησε περίοδος σφαγών εκατέρωθεν.

Το 513 π.Χ. οι Μιλήσιοι υπό τον τύραννό τους Ιστιαίο συμμετέχουν στη σκυθική εκστρατεία του Δαρείου. Ο Ιστιαίος έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην επιτυχή υποχώρηση του Δαρείου Α΄ πείθοντας τους Ίωνες να μην εγκαταλείψουν τη θέση τους στο Δούναβη, αλλά να παραμείνουν και να στηρίξουν το Μεγάλο Βασιλέα. Ως ανταπόδοση, ο Ιστιαίος έλαβε από το Δαρείο εκτάσεις στη Θράκη, όπου και εγκαταστάθηκε αφήνοντας στη θέση του στη Μίλητο τον συγγενή του, Αρισταγόρα. Ο τελευταίος, αποτυγχάνοντας να καταλάβει τη Νάξο για λογαριασμό των Περσών και φοβούμενος ότι θα υποστεί τη δυσμένειά τους, επαναστατεί, σύροντας και τους πληθυσμούς της Μικράς Ασίας, της Θράκης και της Κύπρου στην Ιωνική Επανάσταση. Η ήττα των Μιλησίων στη ναυμαχία της Λάδης οδήγησε στη συντριβή της επανάστασης. Οι Πέρσες αποφάσισαν να τιμωρήσουν την πρωταίτιο πόλη. Η καταστροφή της Μιλήτου υπήρξε ολοκληρωτική: οι περισσότεροι άρρενες κάτοικοι φονεύθηκαν, τα γυναικόπαιδα εξανδραποδίστηκαν, ενώ ένα τμήμα του πληθυσμού μεταφέρθηκε στην Άμπη της Ερυθράς θάλασσας. Η γη της πόλης κατελήφθη από Πέρσες, ενώ τα παρακείμενα υψίπεδα αποδόθηκαν στους Κάρες.

Αρχαϊκή περίοδος
Κατοίκηση της Μιλήτου κατά την Αρχαϊκή εποχή

Στα Αρχαϊκά χρόνια η Μίλητος εκτεινόταν από το λόφο Kalabaktepe, την ακρόπολη του οικισμού, έως το Λιμάνι των Λεόντων. Η πόλη της Γεωμετρικής περιόδου είχε τα ίδια όρια, αλλά με εμφανή συγκέντρωση των τετράπλευρων ελλειψοειδών κατοικιών στην περιοχή του ιερού της Αθηνάς. Η αρχαϊκή πόλη είχε μεγαλύτερη έκταση, που περιλάμβανε περίπου 1.100.000 τ.μ. Έχει υπολογιστεί, ίσως με κάποια δόση υπερβολής, ότι υπήρχαν περίπου 4.000 οικίες, αριθμός που ανάγει το συνολικό πληθυσμό που βρισκόταν εντός των τειχών σε 20.000. Οι υπολογισμοί του συνολικού πληθυσμού των ελεύθερων Μιλησίων δίνουν νούμερα μεταξύ 50.000 και 100.000 ατόμων, γεγονός που υπονοεί ότι η μεγάλη πλειονότητα ζούσε εκτός του αστικού ιστού, στους οικισμούς και σε αγροικίες. Ένα οχυρωματικό τείχος του δεύτερου μισού του 7ου αι. π.Χ., το οποίο ενισχυόταν με αμυντικούς πύργους, προστάτευε την πόλη: εκτεινόταν πιθανόν μέχρι τα νότια της χερσονήσου και περιλάμβανε επίσης διπλή οχύρωση της ακρόπολης Kalabaktepe. Η συνολική έκταση του τειχισμένου χώρου είναι περίπου 110 εκτάρια, όμως θεωρείται αμφίβολο αν καταλαμβανόταν πλήρως από οικοδομήματα.

Το σημαντικότερο οικοδόμημα της περιόδου είναι ο ναός του Απόλλωνα Δελφινίου στην περιοχή του λιμανιού. Από το αρχαϊκό ιερό του Απόλλωνα διατηρούνται ελάχιστα ίχνη, γνωρίζουμε μόνο ότι διατηρήθηκε και μετά την περσική καταστροφή σε όλη τη διάρκεια του 5ου αι. π.X. Είχε τη μορφή υπαίθριου τεμένους, που στο κέντρο του υπήρχε ένας βωμός. Άλλα σημαντικά μνημεία της Αρχαϊκής περιόδου είναι ο ναός της Αθηνάς στο κέντρο της χερσονήσου, ο ναός του Διονύσου και ο ναός στο Kalabaktepe, ο οποίος αποδίδεται στην Άρτεμη. Δυστυχώς, η αρχαιολογική έρευνα δεν απέδωσε παρά πενιχρά αποτελέσματα ως προς την αρχιτεκτονική των μνημείων αυτών, που αναμφίβολα ήταν ιωνικά και μαρμάρινα. Εξίσου, αν όχι περισσότερο, σημαντικά ήταν τα τρία περιαστικά ιερά της Αρχαϊκής περιόδου, της Αθηνάς Ασσησίας στην Ασσησό, της Αφροδίτης στο λόφο Zeyintepe, καθώς και του Απόλλωνα στα Δίδυμα. Νότια της χερσονήσου της Μιλήτου χτίστηκε στις αρχές του 6ου αι. π.Χ. ένας μνημειακός μαρμάρινος βωμός αφιερωμένος στον Ποσειδώνα. Μία επιβλητική μαρμάρινη κλίμακα συνέδεε τα δύο ανισόπεδα τμήματα του μνημείου που διακοσμούνταν με κυμάτιο και έλικες.

Αρχαϊκή περίοδος
Πολιτισμός

Η Μίλητος υπήρξε κατά την Αρχαϊκή περίοδο το θέατρο των σημαντικότερων επιστημονικών ανακαλύψεων: από την πόλη προέρχονται οι πρωιμότεροι και σημαντικότεροι φυσικοί φιλόσοφοι της Ιωνίας.

Αναλυτικότερα, η επικοινωνία με τους μεγάλους πολιτισμούς της Ανατολής (βαβυλωνιακό) και της Αιγύπτου, η άνθηση της ναυτιλίας, η ίδρυση αποικιών σε περιοχές που μέχρι τα τέλη του 8ου αι. π.X. ήταν ξένες για τους Έλληνες, υπήρξαν καθοριστικοί παράγοντες για τη διαμόρφωση ενός νέου τρόπου θεώρησης («θεωρία») της εικόνας του κόσμου και της φύσης.

Στις αρχές του 6ου αι. π.Χ. οι Μιλήσιοι Θαλής, Αναξίμανδρος και Αναξιμένης, αναζητώντας τα πρωταρχικά στοιχεία του κόσμου, έθεσαν τις βάσεις για την ανάπτυξη μιας επιστημονικής, αιτιοκρατικής ερμηνείας, απαλλαγμένης από τις μυθικές γενεαλογίες. Η ερμηνεία τους βασιζόταν στην εμπειρία και την παρατήρηση, γι’ αυτό και είναι προτιμότερος ο χαρακτηρισμός τους «φυσικοί φιλόσοφοι». Διαδεδομένος είναι και ο όρος «προσωκρατικοί».

Ο Θαλής (περ. 624-547 π.Χ.) ασχολήθηκε με τα μαθηματικά, την αστρονομία και τη γεωγραφία. Προέβλεψε την έκλειψη του Ηλίου το 585 π.Χ., δίνοντας πρώτη φορά «φυσική» ερμηνεία του φαινομένου. Σχετικά με την ερμηνεία του κόσμου υποστήριζε ότι το νερό είναι η αρχή του κόσμου, το βασικό στοιχείο. Οι ιστορικές πηγές τον θέλουν όμως αναμεμειγμένο και στην πολιτική: προσπάθησε να ενώσει σε συμμαχία τις ιωνικές πόλεις για να αντισταθούν στην περσική κατάκτηση. Mπορεί να απέτυχε, αλλά, εάν η πληροφορία ευσταθεί, η σκέψη του ήταν ορθή, όπως έδειξαν οι εξελίξεις.

Ο Αναξίμανδρος (περ. 610-546 π.Χ.) ασχολήθηκε και αυτός με τη γεωμετρία και τη γεωγραφία. Απ’ ό,τι γνωρίζουμε είναι ο πρώτος που εξέφρασε τις απόψεις του σε βιβλίο. Επίσης είναι αυτός που χρησιμοποιεί πρώτη φορά τον όρο «Αρχή», που σημαίνει τόσο αρχή, όσο και βασικό στοιχείο, βασική ουσία. Aρχή των όντων, δηλαδή του κόσμου, είναι για τον Aναξίμανδρο το άπειρον. Η εικόνα του σύμπαντος οργανώθηκε σύμφωνα με ένα γεωμετρικό υπόδειγμα, στο οποίο χρησιμοποιήθηκαν έννοιες ηθικής και πολιτικής σκέψης, όπως της τάξης και του νόμου.

Ο Αναξιμένης (περ. 585-525 π.Χ.) θεώρησε βασικό στοιχείο του κόσμου και της ζωής τον αέρα. Ο αέρας περιβάλλει τα πάντα και από τη διαστολή και συστολή του γεννιούνται τα πάντα. Το μεγάλο ρόλο που έπαιξε η ναυτική εμπειρία των Μιλησίων στη διαμόρφωση των αντιλήψεών τους τον διακρίνουμε και στο γεγονός ότι ασχολήθηκαν ιδιαίτερα με θέματα γεωγραφίας και αστρονομίας. Δεν είναι τυχαίο ότι από τη Μίλητο καταγόταν και ένας από τους πρώτους χαρτογράφους, ο Εκαταίος.

Κλασική περίοδος

Παρά τον απόλυτο χαρακτήρα της αφήγησης του Ηροδότου αναφορικά με την εκμηδένιση της Μιλήτου από τους Πέρσες το 494 π.Χ., η πόλη συνέχισε τη ζωή της, με πολύ μειωμένο πληθυσμό βέβαια. Το 479 π.Χ. αναφέρεται ότι μια ομάδα Μιλησίων συμμετείχε στη ναυμαχία της Μυκάλης στο πλευρό των Περσών. Λιποτάκτησαν όμως και πλήρωσαν την προδοσία τους με περσική επιδρομή, που οδήγησε στην καταστροφή και λεηλασία του ιερού του Απόλλωνα στα Δίδυμα και στη μεταφορά των Βραγχιδών στην ενδοχώρα της Ασίας. Μετά την απελευθέρωση από τους Πέρσες η πόλη ανοικοδομείται, με βάση το σχέδιο του περίφημου Ιπποδάμου της Μιλήτου, και εντάσσεται στη Συμμαχία της Δήλου. Η γοργή ανάκαμψη, αλλά και το υπερβολικά υψηλό ποσό της εισφοράς που κανονικά απέδιδε η πόλη (10 τάλαντα), φανερώνουν ότι η κλασική Μίλητος, χωρίς να μπορεί να ανταγωνιστεί την αρχαϊκή, παρέμεινε μια σημαντική πόλη της Μικράς Ασίας. Γύρω στα μέσα του 5ου αι. π.Χ., η κατάσταση στη Μίλητο είναι ιδιαίτερα τεταμένη όσον αφορά τις κοινωνικές και πολιτικές συγκρούσεις. Οι γνώσεις μας για τις ακριβείς συνθήκες της περιόδου αυτής είναι ελλιπείς, καθώς η χρονολόγηση των σημαντικών επιγραφικών και φιλολογικών πηγών της περιόδου είναι αρκετά δύσκολη. Μία αρχική διαμάχη (χρονολογημένη γενικά μεταξύ του 470 και 440 π.Χ.) φαίνεται πως διαίρεσε την ολιγαρχική παράταξη σε φιλοαθηναίους και μηδίσαντες. Οι τελευταίοι εξορίστηκαν και σχετικό ψήφισμα προώθησε ανταμοιβές σε οποιονδήποτε συντελούσε στη θανάτωσή τους.

Οι Αθηναίοι πάντως επενέβησαν στη διαμάχη των ολιγαρχικών με τους δημοκρατικούς της πόλης και κατά παράδοξο τρόπο στήριξαν τους πρώτους. Μία επιγραφή του 450/449 π.Χ. αναφέρει τα μέτρα που πήρε η Αθήνα παρεμβαίνοντας στις υποθέσεις της Μιλήτου, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάστασης φρουράς στην πόλη. Οι ολιγαρχικοί όμως αποστάτησαν και έσφαξαν τους δημοκρατικούς. Η Αθήνα πρέπει να παρενέβη εκ νέου, καθώς το αργότερο κατά τη δεκαετία του 430 π.Χ. το πολίτευμα της Μιλήτου είναι δημοκρατικό, και μάλιστα ακολουθώντας αθηναϊκά πρότυπα. Το 441 π.Χ. η Μίλητος και η Σάμος πολέμησαν μεταξύ τους για την επιρροή στα εδάφη της Πριήνης. Οι Σάμιοι νίκησαν, αλλά οι Μιλήσιοι πέτυχαν την παρέμβαση των Αθηναίων υπέρ τους, οι οποίοι εγκαθίδρυσαν δημοκρατία στη Σάμο. Εικάζεται ότι η δημοκρατία είχε ήδη εγκαθιδρυθεί και στη Μίλητο.

Το 425/424 π.Χ. σώμα Μιλήσιων οπλιτών συμμετείχε σε επιχειρήσεις των Αθηναίων ενάντια στην Κόρινθο. Την επόμενη χρονιά, η πόλη διέθεσε στους Αθηναίους το σημαντικό αριθμό των 2.000 οπλιτών. Άγνωστο είναι το μέγεθος του μιλησιακού συμμαχικού σώματος που συμμετείχε στην ατυχή Σικελική εκστρατεία των Αθηναίων. Η Μίλητος αποστάτησε από την Αθηναϊκή Συμμαχία το 412 π.Χ., χάρη στην παρέμβαση του Αλκιβιάδη. Οι Μιλήσιοι απαγόρευσαν στους Αθηναίους να εισέλθουν στο λιμάνι και τους ανάγκασαν να πλεύσουν στη Λάδη. Αργότερα, απώθησαν με επιτυχία την επίθεση Αθηναίων και Αργείων συμμάχων τους. Διατήρησαν ωστόσο το δημοκρατικό πολίτευμα και μάλιστα σημειώθηκαν κάποιες προστριβές με το Σπαρτιάτη Λίχα, ο οποίος προσπάθησε να πείσει τους Μιλησίους να υπακούουν στο σατράπη της Λυδίας Τισσαφέρνη. Για το εναπομείναν διάστημα του πολέμου η Μίλητος υπήρξε η βάση στην οποία συνέρρεαν οι αντιπρόσωποι του Πέρση βασιλιά, προκειμένου να συνδιαλλαγούν με τους Σπαρτιάτες και τους συμμάχους τους. Το 412/411 π.Χ. οι Μιλήσιοι αρνήθηκαν την παρουσία περσικού οχυρού στην επικράτειά τους και το κατέστρεψαν. Μάταια ο Σπαρτιάτης στρατηγός Λίχας προσπάθησε να τους μεταπείσει. Στράφηκαν εναντίον του και τελικά, όταν πέθανε από αρρώστια, αρνήθηκαν να τον θάψουν στην πόλη τους. Παρά τα προβλήματα, η Μίλητος συνέχισε να αποτελεί βάση για τις επιχειρήσεις των Σπαρτιατών. Το 409 π.Χ. ένα μιλησιακό άγημα που προσπάθησε να αποτρέψει τους Αθηναίους από το να καταλάβουν την πόλη Πύγελα αφανίστηκε σχεδόν εξολοκλήρου. Τελικά, το 405 π.Χ., ο σατράπης της Φρυγίας Φαρνάβαζος ή ο Σπαρτιάτης ναύαρχος Λύσανδρος στήριξαν ένα αιματηρό πραξικόπημα που επέβαλε εκ νέου την ολιγαρχία.

Μετά το 404 π.Χ. η Μίλητος επανήλθε υπό την περσική κυριαρχία. Όταν ο Κύρος ο Νεότερος επαναστάτησε, η Μίλητος ήταν η μόνη πόλη που δε συντάχθηκε μαζί του, καθώς ο Τισσαφέρνης είχε προβλέψει να εκτελέσει ή να εξορίσει όσους συμπαθούσαν τον αδελφό του βασιλιά και επαναστάτη Κύρο. Ο τελευταίος, έχοντας στο πλευρό του και εξόριστους Μιλησίους, πολιόρκησε την πόλη ανεπιτυχώς.

Μετά τη συντριβή της εξέγερσης του Κύρου, η Μίλητος παρέμεινε υπό περσικό έλεγχο. Η Ανταλκίδειος ειρήνη (386 π.Χ.) έθεσε οριστικά τέρμα στην ανεξαρτησία των Ελλήνων της Ασίας. Σε ό,τι αφορά τη Μίλητο, η παρέμβαση των Περσών υπήρξε καθοριστική υπέρ της, όταν κατ’ εντολή του Αρταξέρξη Β΄ και του σατράπη της Ιωνίας Στρούθη, κέρδισε ένα διαφιλονικούμενο με το Μυούντα κομμάτι γης στην κοιλάδα του Μαιάνδρου. Αργότερα, η Μίλητος βρέθηκε υπό τον έλεγχο των ημιαυτόνομων σατραπών της Καρίας, των Εκατομνιδών (377-353 π.Χ.).

Το 334 π.Χ., η Μίλητος αποτελεί ένα από τα ισχυρά οχυρά σημεία της περσικής άμυνας ενάντια στο Μέγα Αλέξανδρο. Ο Μακεδόνας βασιλιάς αναγκάζεται να πολιορκήσει την πόλη από ξηρά και από θάλασσα. Πριν από το ξεκίνημα των επιχειρήσεων, ο ολιγαρχικός ηγέτης Γλαύκιππος πρότεινε να παραμείνει η Μίλητος ουδέτερη, ανοικτή πόλη τόσο για τους Πέρσες όσο και για τους Μακεδόνες, αλλά ο Αλέξανδρος αρνήθηκε κατηγορηματικά. Τελικά η πόλη κατελήφθη. Οι υπερασπιστές, Μιλήσιοι και Έλληνες μισθοφόροι, είχαν βαριές απώλειες. Οι κάτοικοι της πόλης έπεσαν στα πόδια του βασιλιά ικέτες, όταν το τείχος είχε ήδη παραβιαστεί, χάρη στο σφυροκόπημα από τις τρομερές πολιορκητικές μηχανές του Αλεξάνδρου. Ο Αλέξανδρος τους λυπήθηκε, δεν κατέστρεψε την πόλη, ενώ ανέτρεψε τη φιλοπερσική ολιγαρχία και επανέφερε τη δημοκρατία. Πάντως σύντομα (τέλη του 333 π.Χ.), ο περσικός στόλος, ο οποίος είχε μείνει σχεδόν ανέπαφος κατά τη διάρκεια της προέλασης του Αλεξάνδρου, ανακατέλαβε την πόλη.

Όμως, με την οριστική καταστροφή του περσικού στόλου το καλοκαίρι του 332 π.Χ., η Μίλητος κατελήφθη εκ νέου από τους Μακεδόνες υπό το Βάλακρο.

Κλασική περίοδος
 

Κατοίκηση της Μιλήτου κατά την Κλασική εποχή - Η πόλη του Ιπποδάμου

Μετά την καταστροφή του 494 π.Χ., η Μίλητος συνέχισε πιθανόν να κατοικείται σε αρκετά περιορισμένη κλίμακα. Η επανίδρυση της πόλης όμως έμελλε να περιμένει έως το 479 π.Χ. Ο Ιππόδαμος της Μιλήτου θεωρείται ο θεμελιωτής της πολεοδομίας της κλασικής πόλης, που προέβλεπε τη χάραξη παράλληλων και κάθετα τεμνόμενων δρόμων, οι οποίοι όριζαν ισομεγέθη οικοδομικά τετράγωνα. Το κάθε οικοδομικό τετράγωνο αποτελούνταν από έξι οικίες. Δυστυχώς δεν έχει ανασκαφεί κανένα από τα οικιστικά τετράγωνα της πόλης, ώστε να είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε αν η παράδοση που του αποδίδει το ορθογώνιο πολεοδομικό σύστημα είναι αξιόπιστη. Οι ρίζες της πολεοδομικής αυτής ανακάλυψης φαίνεται πως βρίσκονται στην αρχιτεκτονική των αποικιών της Μιλήτου και δεν είναι πρωτόγνωρες το 479 π.Χ.

Στα Κλασικά χρόνια το δημόσιο κέντρο της πόλης βρισκόταν στο βόρειο τμήμα της. Εκεί ήταν συγκεντρωμένα τα περισσότερα δημόσια οικοδομήματα, το ιερό του Δελφινίου Απόλλωνα, το Πρυτανείο και η Βόρεια Αγορά. Επίσης, ο ναός της Αθηνάς ξαναχτίζεται την περίοδο αμέσως μετά το 479 π.Χ. Βρίσκεται πίσω ακριβώς από τη λεγόμενη Δυτική Αγορά και προς τα νότια. Ο κλασικός ναός υψωνόταν επάνω σε τεχνητό πλάτωμα. Ήταν ιωνικός δίστυλος εν παραστάσι με 6 κίονες στις στενές και 10 στις μακριές πλευρές. Eίχε ασυνήθιστο προσανατολισμό από νότο προς βορρά και διαστάσεις 18 × 35 μ.

Ένα από τα σημαντικότερα συγκροτήματα της Μιλήτου είναι η Βόρεια Αγορά, που χρονολογείται στον 5ο αι. π.Χ., και αποτελούσε το αρχαιότερο πολιτικό, εμπορικό και θρησκευτικό κέντρο της πόλης. Τα ερείπιά της εντοπίστηκαν στα νότια της στοάς του Λιμανιού των Λεόντων. Στα ανατολικά η Βόρεια Αγορά κλεινόταν από τοίχο, στο κέντρο του οποίου υπήρχε ένα πρόπυλο, ενώ στη δυτική πλευρά της αναπτυσσόταν ένας περίστυλος χώρος που περιβαλλόταν από καταστήματα. Στη νοτιοδυτική πλευρά της βρισκόταν το Πρυτανείο, που αποτελούσε ένα ιδιαίτερα σημαντικό δημόσιο οικοδόμημα των αρχαίων ελληνικών πόλεων, στο οποίο σιτίζονταν οι πρυτάνεις και φιλοξενούνταν οι επίσημοι προσκεκλημένοι και τα τιμώμενα πρόσωπα.

Το αρχαϊκό τείχος, το οποίο καταστράφηκε το 494 π.Χ., ξαναχτίστηκε προφανώς μετά το 412 π.Χ., όπως συνάγεται από την αντίσταση που προέβαλαν επιτυχώς οι Μιλήσιοι στους Αθηναίους και τους Αργείους. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η Ιερά Πύλη που βρισκόταν στο νότιο τμήμα του τείχους• από εκεί ξεκινούσε η Ιερά Οδός που συνέδεε τη Μίλητο με το ιερό του Απόλλωνα στα Δίδυμα. Στα Κλασικά χρόνια η Ιερά Πύλη είχε πλάτος 5 μ. και πλαισιωνόταν από δύο σχεδόν τετράγωνους πύργoυς.

Κλασική περίοδος
Πολιτισμός

Η πλούσια εμπειρία που απέκτησε η Μίλητος από την ίδρυση αποικιών, οι αναζητήσεις των «φυσικών» φιλοσόφων, η ανάπτυξη της αστρολογίας, της γεωμετρίας και της γεωγραφίας και τέλος οι έντονες πολιτικές αντιπαλότητες δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της αρχιτεκτονικής στην πόλη κατά την Κλασική εποχή και αποτέλεσαν το πολιτισμικό περιβάλλον του σημαντικότερου μεταρρυθμιστή της πολεοδομίας, του Ιππόδαμου. Ο Ιππόδαμος έδωσε θεωρητική και φιλοσοφική βάση στο κανονικό σύστημα πολεοδομικού σχεδιασμού των πόλεων. Γενική αρχή του ρυμοτομικού σχεδίου που θεωρείται ότι εισηγήθηκε ήταν η ορθογώνια διαίρεση της πόλης, με τη χάραξη παράλληλων και κάθετων δρόμων, και η δημιουργία οικοδομικών τετραγώνων με τις ίδιες ακριβώς διαστάσεις, καθορίζοντας ταυτόχρονα την ακριβή θέση του διοικητικού, θρησκευτικού και εμπορικού κέντρου των αρχαίων πόλεων, δηλαδή της αγοράς. Το χωροταξικό αυτό σχέδιο προσέβλεπε στην οργάνωση της πόλης σύμφωνα με τις λειτουργικές ανάγκες. Το ιπποδάμειο σύστημα εφαρμόστηκε στον Πειραιά και στην αποικία των Θουρίων, ενώ γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη και γενικεύτηκε στο σχεδιασμό νέων πόλεων κατά τα Ελληνιστικά χρόνια.

Προς το δεύτερο μισό του 5ου αι. π.Χ., ιδιαίτερη ανάπτυξη γνώρισαν στη Μίλητο οι νεοαττικοί διθύραμβοι, με σημαντικότερο ποιητή τον Τιμόθεο. Ο Τιμόθεος ήταν επίσης γνωστός για τη συγγραφή «νόμων», λατρευτικών ασμάτων προς τιμήν του Απόλλωνα, τα οποία συνοδεύονταν από αυλό ή λύρα. Προς το τέλος του 5ου αι. π.Χ., οι νόμοι έμοιαζαν με το διθύραμβο στην ποικιλία των ρυθμών και στο σκοτεινό και πομπώδες λεκτικό. Από πάπυρο του 4ου αι. π.Χ. διασώζονται στίχοι από ένα νόμο του Τιμόθεου, τους Πέρσες, εμπνευσμένο από την ομώνυμη τραγωδία του Αισχύλου.