Γράφει ο Κ.Γ.Στεφανάκης
Φιλόλογος
Πριν από 63 χρόνια, στις 14-16 Σεπτεμβρίου 1943, διαπράχθηκε από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα πολέμου: Τετρακόσιοι ένας κάτοικοι των δώδεκα χωριών της επαρχίας Βιάννου και οκτώ της δυτικής επαρχίας Ιεράπετρας εκτελέστηκαν ομαδικά, ως αντίποινα για τη σύγκρουση ανταρτών με γερμανική δύναμη στην είσοδο του χωριού Κάτω Σύμη Βιάννου, όπως θα αναφέρω αναλυτικά πιο κατω. Κι αν σ’ αυτούς προστεθούν και πενήντα εννέα ακόμη, που εκτελέστηκαν σε άλλες ημερομηνίες κατά τη διάρκεια της Κατοχής, τα θύματα του μικρού αυτού διαμερίσματος φτάνουν τα τετρακόσια εξήντα, στη μνήμη των οποίων είναι αφιερωμένη η αυριανή εκδήλωση.
Τα δώδεκα χωριά της σημερινής επαρχίας Βιάννου και τα γειτονικά οκτώ της επαρχίας Ιεράπετρας αποτελούσαν ως το 1934 μια επαρχία. Από αυτό φαίνεται πως εξηγείται και το ότι οι Γερμανοί εκδήλωσαν την εγκληματική τους μανία και στα οκτώ χωριά της Ιεράπετρας, για μια μάχη που έγινε στην επαρχία Βιάννου. Για τους Γερμανούς, όπως φαινόταν στους παλαιότερους χάρτες, η περιοχή των είκοσι χωριών ήταν η επαρχία Βιάννου, που έπρεπε να καταστραφεί, σύμφωνα με τη διαταγή του Γερμανού διοικητή Ηρακλείου στρατηγού Μύλλερ: “Καταστρέψετε την επαρχία Βιάννου. Εκτελέσετε πάραυτα, χωρίς διαδικασία, τους άρρενες που είναι πάνω από 16 ετών και όλους που συλλαμβάνετε στην ύπαιθρο, ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας”
Ας δούμε όμως απλά και λιτά το χρονικό των γεγονότων και των ενεργειών ή σφαλμάτων, που οδήγησαν στο ολοκαύτωμα της επαρχίας Βιάννου και της δυτικής επαρχίας Ιεράπετρας. Ετσι θα κατατοπιστούν οι νεότεροι και όσοι δεν έχουν σχέση με τη μαρτυρική αυτή περιοχή και είναι φυσικό να τα αγνοούν ή να μην τα γνωρίζουν επακριβώς. Κι ακόμη θα καταδειχθεί η γενικότερη συμβολή και η προσφορά της μικρής και απόμερης αυτής επαρχίας, τόσο στην εθνική όσο και στη συμμαχική υπόθεση της εποχής αυτής.
Χωρίς, νομίζω, να αποτελεί ιστορική ανακρίβεια ή εγωιστικά τοπικιστικό ισχυρισμό, η επαρχία Βιάννου, από το νοτιότερο άκρο της χώρας μας, έδωσε το σύνθημα και άναψε πρώτη τη φλόγα της επίσημης οργανωμένης εθνικής αντίστασης, τουλάχιστον στην περιοχή της Κρήτης, και σ’ αυτήν δημιουργήθηκε αργότερα η μεγαλύτερη αντιστασιακή δύναμη του νησιού μας, η σημαντικότερη αντάρτικη δύναμη.
Από τις αρχές κιόλας της εχθρικής Κατοχής, μετά τη Μάχη της Κρήτης, εννέα εξόριστοι της Μεταξικής δικτατορίας, μεταξύ των οποίων και ο Νίκος Μανουσάκης από το Βαχό της Βιάννου, που είχαν δραπετεύσει από τη Φολέγανδρο και είχαν πάρει μέρος στον αγώνα κατά των αλεξιπτωτιστών, και οχτώ άλλοι που δραπέτευσαν από τη Γαύδο, έκαμαν σύσκεψη στο Μάραθο Μαλεβιζίου (αρχές Ιουνίου 1941) και οργάνωσαν το “Παγκρήτιο Αγωνιστικό Μέτωπο” (Π.Α.Μ.), καλώντας όλους τους πατριώτες, ανεξάρτητα από κομματική ή πολιτική τοποθέτηση, να ενωθούν και να αγωνιστούν για την απελευθέρωση της πατρίδας. Ο Νίκος Μανουσάκης ορίστηκε γραμματέας του ΠΑΜ και παράλληλα εκπρόσωπός του στο Ν.Ηρακλείου.
Ταυτόχρονα σχεδόν και ο Αλέξανδρος Ραπτόπουλος, ταγματάρχης σε πολεμική διαθεσιμότητα από την Ανω Βιάννο με άλλους επτά συνεργάτες του στρατιωτικους, ίδρυσε την πρώτη μεγάλη Οργάνωση Εθνικής Αντίστασης στην Κρήτη.
Το πρωτόκολλο για την ίδρυσή της έχει χρονολογία 3 Αυγούστου 1941 και τόπο συντάξεως τους Φιλίππους Μονοφατσίου, όπου έγινε η πρώτη συνάντηση των πρωτεργατών της, και βρίσκεται σήμερα στα Αρχεία του Πολεμικού Ναυτικού. Εχει δημοσιευτεί στα “Βιαννίτικα Νέα” της 14ης Σεπτεμβρίου 1978.
Το πρωτόκολλο αυτό έφυγε από την παραλία κοντά στον Τσούτσουρο στις 17-9-1941 με μια βάρκα, που ο καπετάνιος της Αντ. Φάκαρος τη βάφτισε “Αργώ 2” κι έφτασε στην Αίγυπτο, για να δώσει στις εκεί ελληνικές Αρχές το μηνυμα της σκλαβωμένης μα αδούλωτης κρητικής ψυχής. Στις 27-11-1941 γύρισε ο Φάκαρος με το υποβρύχιο “Τρίτων” και αποκατέστησε την επαφή των ελληνικών και συμμαχικών Αρχών με την Οργάνωση Ραπτοπούλου.
Γράφει σχετικά ο αντιναύαρχος Παναγιώτης Κώνστας στο βιβλίο του “Η Ελλάς
κατά τη δεκαετία 1940-1950”: “Ο ηρωικός Κρητικός Λαός, μνήμων των
παραδόσεών του, αμέσως μετά την κατάληψιν της πατρίδος του υπό των
Γερμανών (30 Μαΐου 1941) ήρχισε να αντιδρά κατά του κατακτητού και να
οργανούται επαναστατικώς. Εφέρετο δε κατά Σεπτέμβριον του 1941 ως
διοικούσα την όλη επαναστατικήν κίνησιν η Κρητική Εθνική Επαναστατική
Επιτροπή (Κ.Ε.Ε.Ε.). Αύτη είχεν εγκαταστήσει το Αρχηγείον της εις το
χωρίον Ανω Βιάννος...”.Ο Αλέξανδρος Ραπτόπουλος πέρασε όλη την Κρήτη και οργάνωσε νομαρχιακές επιτροπες. Σε όλα τα χωριά της επαρχίας Βιάννου, αλλά και σε πολλά άλλων επαρχιών, ιδρύθηκαν κοινοτικές επιτροπές. Ο Ραπτόπουλος επέλεξε τον όρμο του Τσουτσούρου ως διαμετακομιστικό σταθμό Ελλήνων πατριωτών και συμμαχικών δυνάμεων, αλλά και όπλων και λοιπών εφοδίων για τους μαχόμενους πατριώτες της περιοχής, με την προσόρμιση σε συχνά χρονικά διαστήματα υποβρυχίων και άλλων σκαφών.
Η δραστηριότητα του Ραπτόπουλου έγινε αντιληπτή από τους κατακτητές, που οι πράκτορές τους έθεσαν σε στενή παρακολούθηση τις κινήσεις του, και στις 22-2-1942 ο Ραπτόπουλος συνελήφθη από τους Ιταλούς, που τον φυλάκισαν στη Νεάπολη Λασιθίου και μετά από ένα μήνα τον παρέδωσαν στους Γερμανούς, οι οποίοι τον καταδίκασαν σε θάνατο, μαζί με το φλογερό συνεργάτη του Εμμανουήλ Σταματουλάκη, έφεδρο ανθυποκτηνίατρο από την Κάτω Βιάννο. Η εκτέλεσή τους έγινε στις φυλακές της Αγυιάς Χανίων στις 3-9-1942.
Το ψυχικό μεγαλείο του δείχνουν τα γράμματά του από τις φυλακές της Αγυιάς. Αναφέρω ένα απόσπασμα από το τελευταίο του γράμμα:
“Αγυιά, 3 Σεπτεμβρίου 1942
Αγαπητά μου παιδιά,
Σας αφήνω τον ύστατο χαιρετισμό και την ευχή μου.
Συγχωρήσετε τους εχθρούς μας. Και εστε υπερήφανοι”.
Ετσι χτυπήθηκε η Οργάνωση Ραπτοπούλου, μα ο σπόρος τους αγώνα είχε ριζώσει βαθειά στο γόνιμο έδαφος. Ο λαός της μικρής επαρχίας Βιάννου, βαθύτατα δημοκρατικός και φιλελεύθερος, βρήκε την έκφραση του ψυχικού του κόσμου στον αγώνα για την εθνική απελευθέρωση και τη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου.
Παρέμεινε στρατευμένος σ’ όλη τη διάκρεια της Κατοχής, οργανωμένος στη μεγάλη του πλειοψηφία στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο και σ’ ένα μικρότερο ποσοστό στην Εθνική Οργάνωση Κρήτης και δεν έπαψε ούτε στιγμή να προσφέρει τα πάντα στον απελευθερωτικό αγώνα. Εκρυψε και περιέθαλψε τα υπολείμματα των Αγγλων, των Αυστραλών και Νεοζηλανδών στρατιωτών, τους φυγάδευσε στην Αφρική, διατήρησε συνεχή επαφή με τους Συμμάχους, με υποβρύχια που έφταναν κάθε τόσο στα παράλιά της και συγκεκριμένα στην παραλία μεταξύ Αρβης και Τσουτσούρου.
Περί τα τέλη του 1942 δημιουργήθηκε, στα Λασιθιώτικα βουνά, που βρίσκονται πάνω από τα χωριά της επαρχίας Βιάννου και τα γειτονικά της Ιεράπετρας, το πρώτο αντάρτικο της περιοχής με τους κυνηγημένους, από τους Γερμανούς, Κρητικούς. Το αντάρτικο αυτό, που αργότερα εξελίχθηκε στη σημαντικότερη αντιστασιακή δύναμη της Κρήτης, είχε για λημέρι του την περιοχή πάνω από το οροπέδιο “Λάπαθο” και συγκεκριμένα τις τοποθεσίες “Αλευράς” και “Χαμέτη”, πάνω και βορειοανατολικά του χωριού Κάτω Σύμη. Ανάμεσα στους αντάρτες αυτούς ήταν οι Μανώλης, Χρήστος και Γιάννης Μπαντουβάς, Γιάννης Ποδιάς, Δημήτρης Παπάς, Γιώργης Νιριανός, Αναστάσιος Μπουτζαλής, Χρήστος Ζαμπετάκης, Αντώνιος Καράς, Ζαχαρίας Χαιρέτης κ.ά.
Τον Αύγουστο του 1943 οι Γερμανοί εγκατέστησαν ένα φυλάκιο από τρεις στρατιώτες στο χωριό Κάτω Σύμη, στους πρόποδες των Λασιθιώτικων βουνών. Φαινομενικά είχε προορισμό να συγκεντρώνει πατάτες και άλλα είδη από τη Σύμη και τη γύρω περιοχή για τη διατροφή των Γερμανών, που έμεναν στην Ανω Βιάννο. Το γεγονός όμως ότι το φυλάκιο βρισκόταν στο δρόμο που συνέδεε τα χωριά της επαρχίας Βιάννου με το λημέρι των ανταρτών, δείχνει πως άλλος ήταν ο πραγματικός προορισμός του.
Προς το τέλος του Αυγούστου 1943 έγινε διάσπαση του αντάρτικου, που ως τότε ήταν ενωμένο και αποτελούσε το ένοπλο τμήμα του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου, όπως ρητά αναφέρεται και στα “Απομνημονεύματα” του Μαν. Μπαντουβά (σ. 212).
Μετά τη διάσπαση αυτή οι ομάδες του Γιάννη Ποδιά και του Δημήτρη Παπά έφυγαν από τη θέση “Χαμέτης” και κατέβηκαν νοτιότερα στη θέση “Αλευράς”. Στη διεξαγωγή όμως της μάχης της Σύμης, που θα δούμε πιο κάτω, ξαναενώθηκαν και έδρασαν απο κοινού.
Στις 8 Σεπτεμβρίου 1943, έγινε η συνθηκολόγηση της Ιταλίας και διαδόθηκε από το περιβάλλον του Μαν. Μπαντουβά ότι οι Αγγλοι θα έκαναν απόβαση στην Κρήτη και συγκεκριμένα στην παραλία των επαρχιών Βιάννου και Ιεράπετρας. Οι ειδήσεις αυτές γέννησαν απερίγραπτο ενθουσιασμό στους κατοίκους, καθώς μάλιστα λεγόταν ότι ο Μαν. Μπαντουβάς βρισκόταν σε συνεννόηση με τον στρατηγό Κάρτα, διοικητή των ιταλικών στρατευμάτων του Ν. Λασιθίου, για να παραδώσουν οι Ιταλοί τον οπλισμό τους στους αντάρτες και, όσοι από αυτούς ήθελαν, να πολεμήσουν μαζί τους Γερμανούς.
Το Ολοκαύτωμα της Βιάννου, οι θηριωδίες των Ναζί, παραμένουν άγνωστα γεγονότα στο ευρύτερο κοινό, στην Ελλάδα και διεθνώς. Λιγοστοί είναι και στην Γερμανία ενήμεροι, κι αυτοί περιορίζονται στους λίγους τουρίστες που τα τελευταία χρόνια επισκέπτονται το Ηρώο καταγράφοντας τα συναισθήματα τους στο εκεί τηρούμενο βιβλίο.
ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ
http://www.patris.gr/articles/16604?PHPSESSID=6o24stn0ock7f4q7qlb2r8kts3#.Veh53Jcpo7o
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου