ΟΣΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΖΥΡΙΧΗΣ-ΛΟΝΔΙΝΟΥ.ΤΣΟΥΝΑΜΙ ΕΠΙΚΡΙΣΕΩΝ ΚΑΤΑ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗ

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στο βήμα. Μεστές οι ομιλίες του, δύσκολη όμως η κατανόησή τους από το ακροατήριο λόγω κακής εκφώνησης. Το ιδιότυπο αυτό ύφος του έμεινε στην Ιστορία.

Γράφει ο Νίκος Παπαναστασίου

ΑΠΟ τις 25 μέχρι και τις 28 Φεβρουαρίου 1959 διεξήχθη στη Βουλή των Ελλήνων συζήτηση, για τις προτάσεις δυσπιστίας που υποβλήθηκαν από τα κόμματα της αντιπολίτευσης εναντίον της Κυβέρνησης Κωνσταντίνου Καραμανλή στις 23 του μηνός. Την ημέρα εκείνη είχε μιλήσει ο Καραμανλής, αναγγέλλοντας την υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου για την Κύπρο. Οι προτάσεις δυσπιστίας υποβλήθηκαν, η πρώτη από τους εκπροσώπους των κομμάτων των Φιλελευθέρων, Προοδευτικών, Δημοκρατικής Ενώσεως και Λαϊκού Κοινωνικού και η δεύτερη από τους βουλευτές της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς.

ΣΤΗΝ ομιλία του, ο Καραμανλής υπεραμύνθηκε των Συμφωνιών, χαρακτήρισε ιστορικό γεγονός την ίδρυση κυπριακού κράτους καιεξήρε «το πνεύμα της κατανοήσεως και συνεργασίας, το οποίον επέδειξαν τόσον οι Πρωθυπουργοί της Τουρκίας και της Μεγάλης Βρετανίας, όσον και οι δύο αντιπρόσωποι των κοινοτήτων της νήσου». Αναπτύσσοντας τις τέσσερις βασικές Συμφωνίες που υπογράφτηκαν, ο Καραμανλής έκαμε ευρεία ανάλυσή τους και υπενθύμισε ότι «προ έξι μηνών ο ηγέτης των Κυπρίων Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, συμφωνησάσης της Ελληνικής Κυβερνήσεως, επρότεινεν ως λύσιν του Κυπριακού την δεσμευμένην ή εγγυημένην ανεξαρτησίαν». Και πρόσθεσε:

«Η Κυβέρνηση δεν ισχυρίζεται ότι δια των Συμφωνιών αυτών εδημιούργησε την ιδανικήν Πολιταίαν του Πλάτωνος, Άλλωστε, όπως γνωρίζετε, η μορφή της Πολιτείας αυτής δεν ανεκαλύφθη ακόμη. Πιστεύω όμως ότι δια των Συμφωνιών αυτών, επέτυχε δύο τινά: Πρώτον, να αποδώση εις τους Κυπρίους την ελευθερίαν των και, δεύτερον, να τερματίση κατά τρόπον εθνικώς αξιοπρεπή, έναν αγώνα, οι διακυμάνσεις και η τελική έκβαση του οποίου ήτο δυνατόν να βλάψουν το γενικώτερον εθνικόν συμφέρον»!

Ο ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ επισήμανε επίσης την «εξαιρετική σημασία» που είχε για την Ελλάδα και την Τουρκία «η αποκατάστασις της συνεργασίας των», όπως και η αποκατάσταση των σχέσεων με τη Μ. Βρετανία. Χαρακτήρισε επίσης απαραίτητη τη συνεργασία Ελλήνων και Τούρκων στην Κύπρο, αλλά και παραδέχτηκε ότι, «προς αποτροπήν των καταχρήσεων, εθεσπίσθησαν διατάξεις αι οποίαι ενδεχομένως να δυσχαιράνουν κάπως τη δημιουργία του πολιτεύματος». (Δεν κατονόμασε όμως τις «καταχρήσεις», ούτε και εκ των υστέρων είπε ποτέ αν οι δυσχέρειες που προέκυψαν οφείλονταν σ’ αυτές).

ΣΧΟΛΙΑ: Το πόσο οι Κύπριοι απέκτησαν την ελευθερία τους με τις Συμφωνίες, το γνωρίζουμε όλοι. Ότι κάθε άλλο παρά ελευθερία ήταν αυτές, αλλά επέκταση της κηδεμονίας της Κύπρου σε τρεις αντί σε ένα μια δύναμη, δεν νομίζουμε ότι χρειάζεται οποιαδήποτε ανάλυση. Είναι πασιφανές. Διότι, μπορεί μεν από πλευράς Μακαρίου να μην έγιναν οι σωστοί χειρισμοί, αλλά το περιεχόμενο των Συμφωνιών και το δοτό Σύνταγμα, τα οποία έδιναν υπερβολικά δικαιώματα στους Τουρκοκύπριους, ήσαν οι δυο κύριες αιτίες για τις οποίες τίποτε δεν λειτούργησε, διότι, ακριβώς, τον εμπόδιζαν να λειτουργήσει. Άρα, να μην μιλούμε για ελευθερία, αλλά για οπισθοδρόμηση και καταστροφή. Για προδοσία.

ΣΕ ό,τι αφορά τον ισχυρισμό Καραμανλή ότι οι Συμφωνίες της Ζυρίχης «τερμάτιζαν κατά τρόπον εθνικώς αξιοπρεπή τον αγώνα της ΕΟΚΑ», το λιγότερο που μπορεί να γραφεί, είναι ότι ο ισχυρισμός αυτός είναι αναληθής, ανήθικος και χυδαίος. Άκου, η προδοσία της Ζυρίχης «να θέτει αξιοπρεπές τέρμα» στον

απελευθερωτικό αγώνα! Ντροπή. Κι όμως αυτό λέχθηκε από το στόμα του Πρωθυπουργού της Ελλάδας!..

ΣΤΑ λεγόμενα του Καραμανλή, όμως, υπάρχει και ένα εξ’ ίσου σοβαρό ατόπημα. Είπε ότι «οι διακυμάνσεις και η τελική έκβαση» του αγώνα της ΕΟΚΑ, «ήτο δυνατόν να βλάψουν το γενικότερον εθνικόν συμφέρον»! Αν είναι δυνατόν! Η ΕΟΚΑ, ο υπέρ βωμών και εστιών αγωνιζόμενος κυπριακός λαός, για την απαλλαγή της Κύπρου από την αποικιοκρατία και Ένωση της νήσου με την Ελλάδα, να υπήρχε πιθανότητα να βλάψουν το εθνικό συμφέρον! Ωσάν και η απαλλαγή από την αποικιοκρατία και η Ένωση να μην ήσαν στοιχεία που προάσπιζαν το εθνικό συμφέρον. Τι άλλο να σκεφθεί κανείς διαβάζοντας αυτά, από το να φτύσει;

Υπερβολικά τα προνόμια στην τουρκική μειονότητα

ΟΙ ομιλίες των πολιτικών κομμάτων και ανεξαρτήτων βουλευτών που ακολούθησαν, υπήρξαν ιδιαίτερα επικριτικές για τις Συμφωνίες, αλλά και τους χειρισμούς Καραμανλή και Αβέρωφ. Οι μόνοι που συμφώνησαν με τις τοποθετήσεις τους ήσαν ελάχιστοι βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος – της Ενιαίας Ριζοσπαστικής Ένωσης (ΕΡΕ) – και ο ανεξάρτητος Παναγιώτης Παπαληγούρας. Όμως, και ο εκ των ηγετών της αξιωματικής αντιπολίτευσης, συναρχηγός του Κόμματος των Φιλελευθέρων Γεώργιος Παπανδρέου υποστήριξε πως: «Αι συμφωνίαι, αι οποίαι υπεγράφησαν από την ηγεσίαν του κυπριακού λαού και ήρχισαν εφαρμοζόμεναι, δεν είναι δυνατόν, δεν είναι εθνικώς συμφέρον, να ακυρωθούν. Με την ακύρωση των Συμφωνιών, όχι μόνο δεν θα επιτευχθή βελτίωσις, αλλά και θα οδηγηθώμεν εις την άβησσον».

ΣΤΗΝ ομιλία του ο Γ. Παπανδρέου μίλησε για «περιορισμένη δημοκρατία και περιορισμένη ανεξαρτησία». Ως μειονεκτήματα τα Ζυρίχης καταλόγισε την καθιέρωση τριπλής συγκυριαρχίας, σε συνδυασμό με την παροχή προνομιακής θέσεως στην τουρκική μειονότητα, τον κίνδυνο εμπλοκής της Ελλάδας σε περιπτώσεις που δεν θα προέκυπταν από την αυτόβουλη θέλησή της και την απάρνηση της Ενώσεως δια παντός. Υποστήριξε πως «οι προτάσεις Χάρντιγκ έπρεπε να γίνουν αποδεκτές, το Σχέδιο Ραντκλιφ να συζητηθή εφ’ όσον διαχωριζόταν το θέμα του Συντάγματος από το αντίστοιχο το μέλλοντος της μεγαλονήσου, ενώ οι προτάσεις Μακμίλαν υπήρξαν απαράδεκτες , η δε Ελληνική Κυβέρνηση θα ήταν δυνατό να αναμείνη για λίγους μήνες προκειμένου να πραγματοποιήση την πολιτικήν που είχε εξαγγείλει, υπό το κράτος της ανάγκης, το Δεκέμβριον (1958).

Περαιτέρω, ο συναρχηγός των Φιλελευθέρων χαρακτήρισε την προσφορά ανεξαρτησίας από τον Μακάριο ως «σημείον εκκινήσεως δια την λύσιν της Ζυρίχης», κι ενώ εξέφρασε τη δυσπιστία του προς την Κυβέρνηση Καραμανλή «δια την γενικήν διαχείρισν του Κυπριακού», ισχυρίστηκε πως «ο κυπριακός λαός εδέχθη αυτοβούλως και ουχί πιεζόμενος από την Ελληνικήν Κυββέρνησιν τας Συμφωνίας»!

Ο ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ έπλεξε επίσης το εγκώμιο του Διγενή και της ΕΟΚΑ, «δι’ όσα ηρωικά επετέλεσαν δια την ελευθερίαν της Κύπρου» και απέτισε φόρο τιμής στους πεσόντες. Και κατέληξε: «Γνωρίζω και τας θυσίας και τους κινδύνους τους οποίους περιέχουν αι Συμφωνίαι. Αλλά γνωρίζω επίσης, ότι υπό τας σημερινάς συνθήκας οι κίνδυνοι της μη εφαρμογής των είναι μεγαλύτεροι».

«Η Ελλάς διολίσθησεν προς εξευμενισμόν των Τούρκων»

Ο ΕΠΙΣΗΣ συναρχηγός των Φιλελευθέρων Σοφοκλής Βενιζέλος, υπογράμμισε τη μεγάλη εκτροπή από τις αρχές του «όρκου της Φανερωμένης», όπως και «την καταβαράθρωσιν του Κυπριακού και την διάψευσιν των ελπίδων του αγωνιζόμενου κυπριακού λαού». Περιέγραψε με τα μελανότερα χρώματα την πολιτική της Κυβέρνησης Καραμανλή στο Κυπριακό και την κατηγόρησε ότι «διολίσθησε προς εξευμενισμόν των Τούρκων εις εξευτελιστικάς υποχωρήσεις προς δημιουργίαν ενός αλλοπρόσαλλου καθεστώτος ανεξαρτησίας, που μοιραίως θα οδηγήση εις συνεχείς προστριβάς μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Ομιλούν, τόνισε, περί ελληνοτουρκικής φιλίας, όμως περί ποίας φιλίας πρόκειται, όταν η Άγκυρα αντετάχθη εις την εφαρμογήν του δικαιώματος αυτοδιαθέσεως εις την Κύπρον; Δυστυχώς, ηγωνίσθη η Κύπρος δια να νικήση η Τουρκία».

Ο Σ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ στάθηκε ιδιαίτερα στις αδυναμίας του καθεστώτος συγκυριαρχίας που συμφωνήθηκε και υπογράμμισε ότι το κόμμα του «δεν θεωρεί τας Συμφωνίας ως δευσμευτικάς», με την ταυτόχρονη διακήρυξη της πρόθεσής του να εργαστεί για τη μετατροπή τους σε περίπτωση ανόδου του κόμματός του στην εξουσία

ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ καυστικός στην ομιλία του ήταν ο εκπρόσωπος της ΕΔΑ Ηλίας Ηλιού,με την αρχική του υπογράμμιση ότι «η Κύπρος δεν κατέστη ούτε δημοκρατία ούτε ανεξάρτητος», με την προσθήκη ότι «αι Συμφωνίαι αποτελούν πράγματι μίαν πρωτοφανή ήτταν της Ελλάδος και μίαν παταγώδη κατάρρευσιν πολιτικής, την οποίαν επί τετραετίαν διεκήρυσσαν αι αλλεπάλληλαι Κυβερνήσεις του Καραμανλή». «Η Βουλή», είπε, καλείται να κυρώση κείμενο το οποίο νομίζει κανείς ότι συνετάγη και διετυπώθη από τους χειρότερους εχθρούς της Ελλάδος. Πρόκειται ακριβώς περί μιάς νέας Ανταλκιδείου ειρήνης.

ΑΝΑΦΕΡΟΜΕΝΟΣ στη διάρθρωση του κυπριακού κράτους, ο Η. Ηλιού υπογράμμισε ότι η συγκυριαρχία Ελλήνων και Τούρκων βασίζεται σ’ ένα πολυπλοκότατο σύστημα εμποδίων, ισορροπήσεως, εξουδετερώσεως αμοιβαίας, με τας οποίας δεν ημπορεί να λειτουργήση κράτος». Στάθηκε ιδιαίτερα στις υπερβολικές εξουσίες του Τούρκου αντιπροέδρου και κατέληξε απορρίπτοντας τον ισχυρισμό ότι η Ελληνική Κυβέρνηση ενέργησε ως εντολοδόχος των Κυπρίων, υπογραμμίζοντας ότι «οι Κύπριοι εκπρόσωποι προσεχώρησαν στις τελικές αποφάσεις υπό το κράτος πιέσεων».

«Πυριτιδαποθήκη για ολόκληρη τη Μ. Ανατολή η Κ. Δημοκρατία»

Ο ΗΛΙΑΣ ΤΣΙΡΙΜΩΚΟΣ, εκπρόσωπος της Δημοκρατικής Ενώσεως, χαρακτήρισε την υπογραφή των Συμφωνιών ως ήττα της Ελλάδας και ως πηγή νέων μελλοντικών δυσχερειών, «εφ’ όσον δεν οδηγούν εις οριστικήν λύσιν του Κυπριακού ζητήματος. Η αρχή της αυτοδιαθέσεως, υπογράμμισε, καταστρατηγείται διττά: Με την άρνηση του δικαιώματος των Κυπρίων να ενωθούν με την Ελλάδα και την αναγωγή της μειοψηφίας εις ομότιμον παράγοντα με την πλειοψηφία. Το πολίτευμα επίσης είναι πλήρες αντιφάσεων. Η Κύπρος δεν είναι δυνατόν να θεωρηθή ανεξάρτητη, εφ’ όσον προκαθορίζονται οι συμμαχίες της και εγκαθίστανται το έδαφός της τριμερές στρατηγείο». Και κατέληξε:

«Αυτό το κράτος (η υπό δημιουργία Κυπριακή Δημοκρατία), είναι μία πυριτιδαποθήκη και δια την Ελλάδα και δια την Τουρκία και δια την Μέσην Ανατολήν. Δεν εκλείσαμεν, αλλά εδημιουργήσαμεν ένα κυπριακόν ζήτημα, του οποίου τας συνεπείας θα ίδωμεν εις το μέλλον, ίσως πολύ συντομώτερον από ό,τι φοβούμεθα…»

Ο ΑΡΧΗΓΟΣ του Λαϊκού Κοινωνικού Κόμματος Στέφανος Στεφανόπουλοςεπισήμανε πως οι Συμφωνίες επέφεραν βαρύτατο πλήγμα στη Συνθήκη της Λωζάνης η οποία πρόβλεπε την οριστική αποχώρηση της Τουρκίας από την Κύπρο, «όμως βάσει της Συνθήκης Εγγυήσεως δίδεται η δυνατότητα, υπό ορισμένες συνθήκες, μονομερούς επεμβάσεως της μιάς από τις τρεις εγγυήτριες χώρες. Κράτος το οποίον δεν θα έχη ποτέ εις το διηνεκές το δικαίωμα να καθορίση τους προσανατολισμούς και δεν θα έχη το δικαίωμα της αυτοδιαθέσεώς του, δεν είναι δυνατόν να θεωρηθή ελεύθερον και ανεξάρτητον».

ΣΕ Ο,ΤΙ αφορά τις δυσλειτουργίες του κυπριακού κράτους, ο κ. Στεφανόπουλος επισήμανε τις μειωμένες εξουσίες της Βουλής και τις αυξημένες του αντιπροέδρου. «Διερωτούμαι», κατέληξε, «τι θα συμβή αν, σε δεδομένη στιγμή, παύσει να υπάρχει καλή πίστη και από τις δύο πλευρές».

Ο ΑΡΧΗΓΟΣ των Προοδευτικών Σπύρος Μαρκεζίνης, τόνισε εμφαντικά πως «οι Τούρκοι φρόντισαν να κατοχυρώσουν τη συγκυριαρχία, αλλά και να προετοιμάσουν το διαμελισμό της Μεγαλονήσου, αν το πείραμα της συνεργασίας αποτύχη». Κατηγόρησε την Ελληνική Κυβέρνηση ότι ενέργησε υπό την απειλή της διχοτόμησης, «που επιτήδεια υπέβαλαν οι Βρετανοί. Τόσο η Αγγλία, όσο και οι δυτικοί σύμμαχοι, όσο και η ίδια η Τουρκία – που διανύουν περίοδο εντεινόμενων δυσχερειών – πρόσθεσε, «επείγονταν περισσότερο από την Ελλάδα να καταλήξουν σε λύση του ζητήματος».Έντονα επικριτικός υπήρξε επίσης ο Μαρκεζίνης, στο ότι δεν έγιναν αποδεκτά, ως προτιμητέα από τη λύση της Ζυρίχης, άλλες προσωρινές λύσεις, όπως οι προτάσεις Χάρντιγκ και το Σχέδιο Ραντκλιφ.

Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ υπήρξε σε πολλές φάσεις της έντονη και εκρηκτική, για να γίνει τελικά ψηφοφορία για τις προτάσεις δυσπιστίας, οι οποίες και απορρίφθηκαν με 170 ψήφους υπέρ και 118 εναντίον. Συζήτηση για τις Συμφωνίες έγιναν και στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση, στις 4.3.1959, όπου εγκρίθηκε η πολιτική της Κυβέρνησης Μεντερές, με 347 ψήφους υπέρ και 138 εναντίον.

ΝΑ ΣΗΜΕΙΩΘΕΙ, ότι η Ελληνική Κυβέρνηση αναίρεσε και δέσμευσή της (δήλωση Καραμανλή 24.6.1958) να ενημερώσει τη Βουλή πριν από την υπογραφή των Συμφωνιών. Το γεγονός επισήμανε ο Γ. Παπανδρέου κατά τη συζήτηση, ο οποίος υπενθύμισε επακριβώς τη δήλωση του Πρωθυπουργού, σύμφωνα με την οποία: «Εάν η πρότασις του αξιοτίμου Αρχηγού των Φιλελευθέρων έχη την έννοιαν δεσμεύσεως δια την αποφυγήν τετελεσμένων γεγονότων. Παρέχω υπευθύνως εις την Βουλήν την διαβεβαίωσιν ότι, εάν υπάρξη πρότασις επιλύσεως το Κυπριακού, παρέχουσαν βάσιν προς συζήτησιν, πριν ή αναλάβωμεν οιανδήποτε δέσμευσιν, θα την θέσωμεν υπ’ όψιν όλων των αρμοδίων πολιτικών παραγόντων της χώρας. ως και της Βουλής».

Επικριτικός για τις Συμφωνίες και ο συνεργάτης  Μακαρίου Ν.Κρανιδιώτης

ΝΑ σημειωθεί ότι, πικρία για το περιεχόμενο των Συμφωνιών εξέφρασε και ο στενότερος των συνεργατών του Μακαρίου, επί σειρά ετών πρεσβευτής της Κύπρου στην Αθήνα, Νίκος Κρανιδιώτης, ο οποίος έγραψε: «Οι Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου υπήρξαν το αποτέλεσμα σκληρής ανάγκης και η κατάληξη ενός διλήμματος, μπροστά στο οποίο η βρετανική κυβέρνηση έθεσε τον κυπριακό λαό και την ηγεσία του: ή τις Συμφωνίες ή τη διχοτόμηση. Ο Μακάριος προτίμησε το «μη χείρον». Στην εκβιαστική αυτή λύση συνέβαλε ιδιαίτερα η κομμουνιστική φοβία της Αμερικής και η συνεχής εκ μέρους της προσπάθειας ΝΑΤΟϊκής ρύθμισης του θέματος. Έτσι στραγγαλίστηκε το δικαίωμα αυτοδιάθεσης του κυπριακού λαού. Οι ελληνικές κυβερνήσεις, παρά τη βαθύτατη συμπάθεια και τη συναισθηματική κλίση που έτρεφαν για τη «μεγάλη ιδέα» της Κύπρου, υφίσταντο συνεχείς πιέσεις, άμεσες ή έμμεσες, από την Αμερική και το ΝΑΤΟ και επιδιώκανε μια ειρηνική λύση του Κυπριακού μέσα στα συμμαχικά πλαίσια».

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ αργότερα της μυστικής συμφωνίας που υπέγραψαν στη Ζυρίχη οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας και της Τουρκίας και η οποία κρατήθηκε απόρρητη, προσέδωσε βάρος στις επισημάνσεις αυτές του Κρανιδιώτη, όπως φαίνεται από τους δύο πρώτους όρους της:

«1. Η Ελλάς και η Τουρκία θα υποστηρίξουν την είσοδον της Δημοκρατίας της Κύπρου εις το ΝΑΤΟ. Η εγκατάστασις βάσεων του ΝΑΤΟ εις την νήσον, ως και η σύνθεσις αυτών, εξαρτάται εκ της συμφωνίας των δύο κυβερνήσεων.

»2. Συνεφωνήθη μεταξύ των δύο πρωθυπουργών ότι θα παρέμβουν παρά τω προέδρω και αντιπροέδρω της Δημοκρατίας της Κύπρου, αντιστοίχως, επί τω σκοπώ όπως τεθούν εκτός νόμου το Κομμουνιστικόν Κόμμα και η κομμουνιστική δράσις».

Αβέρωφ: «Ανέφικτος και επιζήμιος ο στόχος της Ένωσης»!

ΣΤΟ «Αρχείο Καραμανλή» δημοσιεύονται εκτενείς δηλώσεις του τότε υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας Ευάγγελου Αβέρωφ, με τις οποίες προασπίζεται τόσο το περιεχόμενο όσο και την υπογραφή των Συμφωνιών το συγκεκριμένο διάστημα. Χαρακτηρίζει, μάλιστα, υβρίζοντας χυδαία με τον τρόπο του τον κυπριακό Ελληνισμό και τους συνεχείς αγώνες του για Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, ως «ανέφικτο και επιζήμιο στόχο» τον προαιώνιο πόθο. Αναφέρει συγκεκριμένα:

«Οι Συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου δεν ανταποκρίνονται βέβαια προς ό,τι από πολλές δεκαετίες περίμενε το Έθνος ολόκληρο και είχε ολόψυχα και με όλα τα δυνατά

Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας. Ο ρόλος και των δυο στη συνομολόγηση και την υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου ήταν σημαντική.

μέσα επιδιωχθεί μεταξύ 1950 και 1958. Αλλά, όπως σαφώς προκύπτει από όσα αναμφισβήτητα γεγονότα έχουν εκτεθεί, ο σκοπός αυτός είχε καταστεί ανέφικτος. Και όχι μόνον τούτο. Είχε αποδειχθεί πολύ επιζήμιος για την Ελλάδα, καταστροφικός για τον Ελληνισμό της Κωνσταντινουπόλεως και για την ίδια την Κύπρο. Καμιά τακτική, και ούτε οι πιο άξιοι πολιτικοί ήταν δυνατόν να αποτρέψουν την καταστροφική πορεία που είχε πάρει το θέμα, από το Φθινόπωρο του 1955. Και ήρθε μετά από μια τριετία ο Ιούνιος του 1958, οπότε η μεγάλη, η δαπανηρή και αβέβαιη μάχη που έδινε η Ελλάδα και η Κύπρος είχε χαθεί. Με την εφαρμογή του Σχεδίου Μακμίλαν η Κύπρος είχε καταποντισθεί».

ΣΥΓΚΡΙΝΟΝΤΑΣ τις Συμφωνίες Ζυρίχης με το Σχέδιο Μακμίλαν, ο Αβέρωφ κρίνει το δεύτερο ως πολύ χειρότερο, «διότι έδινε στους Τούρκους πολύ περισσότερα και ασφαλέστερα». «Τα δεδομένα ήσαν τέτοια, συνεχίζει, οι εξελίξεις τόσο βέβαιες και δραματικές, ώστε να είναι φανερό ότι οι υπεύθυνοι έπρεπε να έχουν το θάρρος ν’ αναζητήσουν όχι πια το επιθυμητό αλλά το λιγότερο κακό από τα εφικτά. Κι αυτό επιτεύχθηκε με τις Συμφωνίες κι επιτεύχθηκε με το παραπάνω! Αναμονή για λύση δεν χωρούσε.Την ώρα του καταποντισμού, η απόκτηση λύσεως με τέτοια πλεονεκτήματα, έκανε τα μειονεκτήματα χωρίς ουσιαστική σημασία. Με καλές σχέσεις, τα μειονεκτήματα λιγοστεύουν ως το σημείο να μην υπάρχουν».

ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ, ο Αβέρωφ παραθέτει τα, κατά την άποψή του, «πλεονεκτήματα των Συμφωνιών» και ισχυρίζεται πως «επιτεύχθηκε ένας συμβιβασμός, που δεν ήταν απλός μια αποφυγή κακής λύσης για τον Ελληνισμό της Κύπρου, για τον Ελληνισμό γενικότερα, ήταν μια καλή λύση. Αυτή η λύση, με τους «θανάσιμους κινδύνους», που βόλευε τη Μ. Βρετανία και τη ζητούσε με πάθος η Τουρκία, ήταν τότε αναπόφευκτη»!

https://nikospa.wordpress.com
http://enotikokinima.blogspot.gr/2015/05/blog-post.html