ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΜΠΑΛΑΚΛΑΒΑ

του κου Πάνου. Νικ. Στάµου (Ph.D.-Hist)1

Πρωτότυπος τίτλος άρθρου: Η «Μπαλακλάβα» και το Έλληνικό Τάγµα των Λάμπρου & Λυκούργου Κατσώνη

Μετά την συνθήκη του Kutchuk Kainardji (Κιουτσούκ Καϊναρτζί) αρκετοί Έλληνες μετακινήθηκαν και στην πλειοψηφία τους εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Βόρειας Μαύρης Θάλασσας. Εξ άλλου, καθ’ όλη την Τουρκοκρατία παρατηρήθηκε ένα μεταναστευτικό ρεύμα από την Ελλάδα προς την Ρωσία. Σε αυτήν κατέφθαναν μοναχοί, στρατιωτικοί και έμποροι, αισθανόμενοι ευπρόσδεκτοι σε μια χώρα µε την ίδια θρησκεία2.

Οι περισσότεροι είχαν πολεμήσει, ή µε κάποιο τρόπο συμπράξει µε τις Ρωσικές δυνάμεις κατά την περίοδο του Α’ Ρώσο-Τουρκικού πολέμου (1770-1774) την περίοδο που έμεινε στην ιστορία της Ελλάδας µε την ονομασία «Τα Ορλωφικά»!

Μετά την υπογραφή ειρήνης πολλοί πολεμιστές παρακάλεσαν τον Α. Ορλώφ να τους προστατεύσει από την εκδικητική πρόθεση των Τούρκων. Ο Ορλώφ µε επιστολή3 του την 2 Σεπτεμβρίου 1774 απευθυνόμενος προς τους Έλληνες μαχητές έγραφε: «… προς όλους τους ανδρείους και πιστούς ταγµατάρχας, καπετάνους, αξιωματικούς και τα άλλα µέλη του αλβανικού στρατού (σηµ. Π. Κοντ.- «ούτω καλείται ως εκ της ενδυμασίας ο εξ Ελλήνων στρατός»)…η υµετέρα φιλία της οποίας τοσαύτα ελάβοµεν τεκμήρια, ουδέποτε θέλει εξαλειφθεί εκ της μνήμης µας. Όθεν θέλω φροντίση θερμότατα περί της ησυχίας και ασφαλείας σας…».

Το μεταναστευτικό ρεύμα κατά την περίοδο εκείνη ήταν αρκετά μεγάλο και τους στρατιωτικούς των Ορλωφικών ακολούθησαν ολόκληρες οικογένειες, κυρίως από τα νησιά του αρχιπελάγους, αλλά και ένας σοβαρός αριθμός από τις ηπειρωτικές περιοχές της Ελλάδας.

Η μετανάστευση ξεκίνησε τον Μάρτιο του 1775 µε τα πλοία Ταχυδρόμος και Αρχιπέλαγος και από τον Μάιο του ίδιου έτους, άλλα έντεκα πλοία μετέφεραν στην Κριμαία πάνω από 2.000 άτομα4. Τα προβλεπόμενα στην συνθήκη του Kutchuk kainardji5 έδιναν σε όσους Έλληνες επιθυμούσαν, την ευκαιρία αποδράσεως από τον Οθωμανικό ζυγό. Ταυτόχρονα η Ρωσία υποσχόταν στους μετανάστες γη και προνόμια και σε όσους επιθυμούσαν χορηγούσε την Ρωσική υπηκοότητα6.

Το κράτος των Τατάρων (Κριμαία) διερχόταν τότε ένα στάδιο αδύναμης οικονομίας, µε το κοινωνικό και πολιτικό σύστημα διεφθαρμένο, λόγω της μακρόχρονης πάλης µε τη Ρωσία, υποσκαπτόμενο από ένα ευρύτατο Ρωσικό και όχι µόνο κατασκοπευτικό δίκτυο, κατά τον Д.С. Шнайдер7.

Το φιόρδ της Μπαλακλάβα

«…Την  περίοδο  αυτή  δεν  υπήρχε  ούτε  ένας  κάτοικος  στη  Μπαλακλάβα…». Ειδικά στην περιοχή της Μπαλακλάβας, άρχισαν να εγκαθίστανται οι Έλληνες μετά την  προσάρτηση  της  Κριμαίας από τη  Ρωσία το 1783. Ο ουσιαστικός όμως εποικισμός από τους Έλληνες άρχισε το 1784, ως μέρος ενός εθελοντικού Τάγματος, που το αποκαλούσαν «Ελληνικό στράτευμα του Ορλωφ»8, αποτελούμενο από άνδρες του Αρχιπελάγους, που στην πραγματικότητα ήσαν πολλά Τάγματα Ελλήνων και άλλων μαχητών.

Η Μπαλακλάβα τότε έμοιαζε πόλη «εξ ολοκλήρου Ελληνική9».Τα Ελληνικά Τάγματα είχαν αρχικά εγκατασταθεί στο Κέρτς και στο Γενί-Καλέ. Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας και µε εντολή του Πατιόµκιν (Потемкин, προφέρεται Πατιόµκιν – Potemkin), μεταφέρθηκαν αργότερα στην περιοχή της Γιάλτας. Κατά την περίοδο αυτή η αυτοκράτειρα Αικατερίνη ΙΙ χρησιμοποίησε τα εθελοντικά Ελληνικά τμήματα ως φύλακες των Νοτίων συνόρων της αυτοκρατορίας (από Σεβαστούπολη μέχρι Θεοδοσία) της πρόσφατα αποκτηθείσας γης, των προσαρτημένων εδαφών και «αφιέρωσε προς τούτοις 72.000 ρουβλίων10». Έτσι δημιουργήθηκαν οι αποικίες της μεσημβρινής Ρωσίας όταν έληγε η δεκαετία του 70 του 18ου αιώνα, που οι Ρώσοι αποκαλούσαν στην αρχή «αλβανικές, προδήλως εκ της αλβανικής στολής ήν έφερον οι ομογενείς ούτοι…»11.

Όμως, ασφαλώς και υπήρχαν πραγματικοί Αλβανοί μεταξύ των αποίκων, που είχαν πολεμήσει στα Ορλωφικά δίπλα στους Ρώσους12. Όπως γράφει ο καθηγητής Άρς  «…Αλβανοί  και  Έλληνες  μεταφέρονται στη  Μπαλακλάβα  και  σε  επτά  χωριά μεταξύ Μπαλακλάβας και Γιάλτας. Οι μετανάστες συγκρότησαν το ‘Ελληνικό Πεζικό Τάγμα της Μπαλακλάβα…». Μεταξύ τους ήσαν Χειµαρριώτες και από άλλα μέρη, οπότε  μπορεί  να  θεωρήσει  κανείς  ότι από  τους  Αλβανούς  αυτούς  πολλοί  ήσαν Έλληνες στο γένος.

                                       Λάμπρος Κατσώνης

Την ίδια περίοδο οργανώθηκε µε την ενεργό βοήθεια της ηγετικής μορφής του Λάµπρου Κατσώνη το Ελληνικό Τάγμα της Μπαλακλάβας13, που εγκαταστάθηκε στην ομώνυμη πόλη και στα περίχωρα Калыковка (Καλίκαφκα) Комары (Καµάρι) και Алсу (Αλσού)14. Διατέθηκαν 9 χιλιάδες ντεσιατίνες15 (περίπου 91.000 στρέμματα) και έτσι η Μπαλακλάβα µε τα γύρω χωριά μετατράπηκε σε ένα μεγάλο στρατόπεδο.

Ο Λάμπρος Κατσώνης έχοντας διακριθεί ως γενναίος και επιτυχημένος στρατιωτικός, όταν διορίσθηκε στο Τάγµα (1784)16 ήταν εξ’ αρχής από τους βασικούς παράγοντες οργανώσεως και αποτελεσματικής δράσεως του Ελληνικού Πεζικού Τάγματος της Μπαλακλάβα.

Για τον βαθμό της συμμετοχής του Λάμπρου Κατσώνη στην αρχική οργάνωση και λειτουργία του Ελληνικού Τάγματος της Μπαλακλάβα έχει δώσει αρκετές πληροφορίες ο Ρώσος ιστορικός καθηγητής Γ. Πριάχιν. Ο Πριάχιν υποστηρίζει την δραστήρια συμμετοχή του Κατσώνη στο Ελληνικό Τάγμα, αφού πρώτα εγκαταστάθηκε µε τους «Έλληνες συμμαχητές του, που αποτελούσαν το λεγόμενο Αλβανικό εκστρατευτικό σώμα…»17, παρά το γεγονός ότι ήταν ένας νέος Αξιωματικός του Ρωσικού Στρατού. Είχε μόλις προαχθεί για «την εξαιρετική γενναιότητα» που είχε επιδείξει, μαζί µε τους συμμαχητές του, κατά την αντιμετώπιση της εξεγέρσεως των Τατάρων (1777-1778).

Η ιδέα της συγκροτήσεως του Ελληνικού Τάγματος της Μπαλακλάβα ήταν  να αποτελέσει ένα αντίβαρο στην αντίσταση των Τατάρων, «…και να θριαμβεύσει ο Χριστιανισμός απέναντι στον Μωαμεθανισμό, τάση που ξεχείλισε’ από την φοβερή και φρικαλέα συμπεριφορά των νέων Ελλήνων αποίκων προς τους Τατάρους……..Ακόμα και σήμερα σώζονται παλιά τραγούδια των Τατάρων, που απεικονίζουν τη δύσκολη αυτή περίοδο και την πικρή ζωή τους…» και όλα αυτά προκάλεσαν την μαζική μεταφορά τους στην Τουρκία18.

Στις 3 Αυγούστου 1779 η Αικατερίνη ενέκρινε το σχέδιο του Αρχιστρατήγου Πρίγκιπα Πατιόµκιν του Ταυρικού19 για τη δημιουργία ενός Ελληνικού Συντάγματος Πεζικού από 1762 άνδρες, για να ανταμειφθούν οι Έλληνες που συμμετείχαν στο λεγόμενο «Αλβανικό στράτευμα» της Κριμαίας και για  «…εκείνους του Έλληνες που στο Αρχιπέλαγος πολέμησαν για τη Ρωσία, να τους παρέχει έτσι καταφύγιο…και μέσω αυτών να αυξήσει τον αριθμό των ωφέλιμων εποίκων…»20.

Το Σύνταγµα συστήθηκε στο φρούριο του Ταγκαρόγκ και «εξ αιτίας κάποιων συγκυριών …αντί για 12 λόχους σχηματίσθηκαν 8 µε ονόματα όπως Αθηναϊκός, Σπαρτιατικός, Κορινθιακός, Μακεδονικός κ.ο.κ…το Σύνταγμα μεταφέρθηκε αρχικά στο Κέρτς  και  στη  συνέχεια    στην  Μπαλακλάβα  και  τα  περίχωρά  της…Ο  Λάμπρος Κατσώνης είχε ενεργή συμμετοχή σε όλες τις λήψεις των αποφάσεων για την αναδιοργάνωση του στρατεύματος και τη δημιουργία του Ελληνικού Πεζικού Συντάγματος στην Κριμαία…» γράφει ο Γιούρι Πριάχιν21. Τελικά λόγω της μειωμένης επανδρώσεως ο στρατιωτικός αυτός σχηματισμός ήταν Τάγμα.

Οι Λαιστρυγόνες βομβαρδίζουν το πλοίο του Οδυσσέα_τοιχογραφία 1ου αιώνα π.Χ_πηγή wikipedia commons

Σε  λογοτεχνικό  ύφος  έχει  γραφεί  στην  Ρωσική  ιστοριογραφία, από  τον  Β. Πίκουλ22 εννοώντας τον Κατσώνη στο περίφημο έργο του «Ο πρώτος Λαιστρυγόνας της Μπαλακλάβα», ότι όταν ο Λάμπρος Κατσώνης έφθασε µε τους συντρόφους του στη Μπαλακλάβα, συνεπαρµένος από την ομορφιά του τοπίου, αλλά και από την ερημιά, αφού όπως προ ειπώθηκε δεν κατοικούσε ακόμα εκεί άνθρωπος, αναφώνησε:

«…Έλληνες!, Μήπως, όταν ο Όμηρος στη δέκατη ραψωδία της «Οδύσσειας» μιλούσε για τους πελεκάνους Λαιστρυγόνες, που κατοικούσαν σε ένα έρημο λιμάνι, εννοούσε αυτό το λιμάνι; Μπήκαμε λοιπόν στο δοξασμένο λιμάνι! Αποτελείται µόνο από βράχους, κι από τις δυο μεριές, πού κλείνουν την είσοδο και έξοδο…»!

Έκτοτε, χάρη στο Λάμπρο Κατσώνη, υπάρχουν και στη σημερινή Μπαλακλάβα ονόματα ξενοδοχείων και εστιατορίων µε το όνομα «Λαιστρυγόνες»!

Σύμφωνα µε τη Ρωσική Στρατιωτική Εγκυκλοπαίδεια23 ο Λάμπρος Κατσώνης υπήρξε Διοικητής του Ελληνικού Τάγματος της Μπαλακλάβα, και το γεγονός αυτό μεταφέρει ο καθηγητής Γκριγκόρι Άρς στο βιβλίο του για τη Φιλική Εταιρεία24, αλλά η πληροφορία δεν επαληθεύεται µμέχρι στιγμής από τα Ρωσικά Κρατικά Ιστορικά ή άλλα Αρχεία και τέτοιο γεγονός δεν αναφέρεται στον Ατομικό του φάκελο

Αξιωματικός του Τάγματος 1778- 1796

Για το Ελληνικό Τάγμα υπάρχει σχετική αναφορά και στις αναμνήσεις Sumarokov25, όπου δίνονται πληροφορίες για το Τάγμα και τις οικογένειές τους. Αναφέρεται ότι το αποτελούσαν 995 άνδρες και 698 γυναίκες. Πρέπει να σημειωθεί ότι πολλοί από αυτούς συχνά αποκαλούνταν «Αρναούτηδες» (arnautami) επομένως πρέπει μερικοί να προέρχονταν από την Ήπειρο και τις γύρω περιοχές. Υπήρχε τότε μεγάλη σύγχυση για το ποιος ήταν Αλβανός, Έλληνας, Τούρκος αφού η βασική υπηκοότητα  ήταν  Οθωμανική! Εξ’ ου και Αλβανικό στράτευμα, το οποίο όμως μετονομάσθηκε στο ορθό Ελληνικό26.

Τα βασικά επαγγέλματα των νέων κατοίκων της Μπαλακλάβα ήσαν σχετικά µε την αλιεία, την αμπελουργία, την παραγωγή κρασιού και γενικά το εμπόριο. «Οι Κουρσάροι έγιναν ψαράδες - Λαιστρυγόνες, αγρότες, χαϊδεύοντας τα σταφύλια στις πλαγιές των βουνών…Οι Έλληνες άρπαζαν από τα χωριά παιχνιδιάρες Τατάρες µε βαµµένα νύχια στα πόδια και στα χέρια και φέρνανε στην Μπαλακλάβα τις κοπέλες σιωπηρές (χωρίς διαμαρτυρίες). Ο Σουβόροβ, που διοικούσε στην περιοχή αυτή της Κριμαίας, ήθελε να διαιωνίσει το γένος των Ελλήνων…να µην εκλείψει…υπάρχει και ένα σχετικό έγγραφο του 1778…»27

Στην Κριµαία ο Πατιόµκιν ιδρύει πόλεις στις ερημιές χαράσσει δρόμους, ανοίγει λιμάνια, εγκαινιάζει ναυπηγεία, προσελκύει αποίκους και χρηματοδοτεί την εγκατάστασή τους 28. Στα 1787 ολοκληρώθηκε το περίφημο ταξίδι της Αικατερίνης στις νέες κτήσεις της Κριμαίας. Για το ταξίδι αυτό ο Πατιόµκιν θέλοντας να εντυπωσιάσει την πρώην ερωμένη του «…κατέστρεψε δεκάδες χωριά, και µε την εργασία χιλιάδων αγροτών έχτισε κρεμαστές γέφυρες, αψίδες, δρόμους και πολυτελή παλάτια για τη βραχύβια ανάπαυση και τα όργια των υψηλών ταξιδιωτών…και στους ανθρώπους που έρχονταν σε επαφή µε τους ταξιδιώτες αυτούς επέβαλαν ‘έτσι ώστε στα πρόσωπά τους να αντανακλάται η απέραντη ευδαιμονία και η ευτυχισμένη τρυφερή συγκίνηση, µε την πιστή και σεβασμό ευθυμία’…»29.

Παρόλα ταύτα, ο Πατιόµκιν μπορεί να θεωρηθεί φίλος των Ελλήνων στην περιοχή, ή έστω τα σχέδιά του συνέπιπταν µε τα συμφέροντά του Έθνους. Σε εκείνον αποδίδεται το «Ελληνικό Σχέδιο30» όπου επικοινωνούσε µε τους Έλληνες λόγιους, που του έγραφαν ωδές. Με δαπάνη, π.χ. του Πατιόµκιν «του της Ελληνίδος µούσης εραστού διαπύρου και ετοίμου ταύτης προστάτου…» εκδόθηκαν στην Πετρούπολη το 1786 τα 4 βιβλία των «Γεωργικών» του Βιργιλίου, τα οποία ο Ευγένιος Βούλγαρης μετέφρασε στα Ελληνικά και δίδασκε στα Ελληνόπουλα των Ελληνικών αποικιών31.

«…Η οδοιπορία της ήτο θριαμβευτική, ο δε ευνοούμενος παρέστησε μεγαλοποιημένα τ’ αποτελέσματα της διοικήσεως του, …την έκαμε να διέλθη υπό αψίδος φερούσης την επιγραφήν Η οδός προς το Βυζάντιον’…»32.

Μετά από µια σειρά επεισοδίων και παραστάσεων για τα οποία είχε φροντίσει ο Πατιόµκιν, η Αικατερίνη έφτασε τελικά στην Μπαλακλάβα. Τότε, κοντά στο χωριό Καλίκαφκα την συνάντησε το Τάγμα των Αμαζόνων, που οργανώθηκε από τις Ελληνίδες νοικοκυρές και θυγατέρες, «υπό την αρχηγία της συζύγου του Έλληνος αντισυνταγµατάρχου Σαραντηνού …»33, της όμορφης Ελένης Σαρανδάκη κατά Пикуль Валентин Саввич (1928 – 1990)34 . Οι Ελληνίδες της Μπαλακλάβα εμφανίσθηκαν ντυμένες «στα αλβανικά35, µε κοστούμια τυλιγμένα µε χρυσές δαντέλλες και µε τουρμπάνια διακοσμημένα µε χρυσές ανταύγειες και φτερά στρουθοκαμήλων, µε πρόσωπα που έλαμπαν από απερίγραπτη χαρά και ευδαιμονία…». Εντυπωσίασαν την Αικατερίνη «…όλες µε τα όπλα τους, καβάλα στα εντούτοις ήρεμα άλογά τους…»36 .

Ο Λόχος των Αμαζόνων συναντά την Μεγάλη Αικατερίνη στην Μπαλακλάβα το 1787 (Παλαιά λιθογραφία 37)

Αλλά ήταν φανερό ότι πίσω από τη «βιτρίνα» το όνειρο ήταν µάλλον διαφορετικό. Έτσι, ο Д.С. Шнайдер συνεχίζοντας την δική του οπτική-περιγραφή γράφει: «Όμως, αυτό το θαυμάσιο πλήθος των διακεκριμένων ευγενών, µε επικεφαλής την αυταρχική Τσαρίνα, απορροφημένο από τις παραστάσεις και τα υπέροχα κατασκευάσματα, δεν μπορούσε να διακρίνει πως υπό την επίδραση των εισηγμένων στην Κριμαία από την ίδια την αυτοκράτειρα κοινωνικών σχέσεων και εθνικής πολιτικής, φυσούσε ένας νέος άνεμος ο οποίος παρέσυρε σιγά - σιγά στην οικονομική καταστροφή τους θλιβερούς Τατάρους και τα Ελληνικά χωριά…».

Στο Ελληνικό Πεζικό Τάγμα της Μπαλακλάβα διέπρεψε όμως ως Διοικητής και ο Λυκούργος Κατσώνης, γιός του Λάμπρου Κατσώνη, ο οποίος γεννήθηκε στην Ιθάκη στις 4 Οκτωβρίου 179038 και κατά τους ισχυρισμούς ορισμένων39, τον βάφτισε στη Μάνη, ο σύντροφος του πατέρα του Ανδρούτσος Λιβανίτος, πατέρας του ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης Οδυσσέα Ανδρούτσου και ο οποίος του έδωσε το όνομα του διάσημου νομοθέτη της αρχαίας Σπάρτης Λυκούργου40!

Το 1823 ο Λυκούργος διορίζεται µε το βαθμό του ταγματάρχη στο Τάγμα της Μπαλακλάβα41 και αργότερα µε τσαρική διαταγή του Νικολάου του Ι διορίζεται διοικητής του Ελληνικού Πεζικού Τάγματος της Μπαλακλάβα. Σε αυτό διαπρέπει, παίρνοντας μέρος σε πολλές μάχες και προάγεται, παρασηµοφορούµενος, μέχρι το βαθμό του Συνταγματάρχη. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά την επίσκεψη του Νικολάου Ι στην Κριμαία το 1837 ο Αυτοκράτορας παρατήρησε «…την άψογη τάξη, διάταξη και γνώση της υπηρεσίας» στο Ελληνικό Τάγμα και χορήγησε στον διοικητή του, τότε Αντισυνταγματάρχη, Λυκούργο Λάµπροβιτς Κατσώνη επίδομα σύμφωνα µε το βαθμό του. Την Διοίκηση του Ελληνικού Πεζικού Τάγματος της Μπαλακλάβα υπηρέτησε ο Λυκούργος Λ. Κατσώνης µε εξαιρετική επιτυχία για περισσότερα από 14 χρόνια, μέχρι τον Αύγουστο του 1847, οπότε μετατέθηκε στο Κέρτς ως Επιθεωρητής της Κεντρικής Καραντίνας. Εκεί έλαβε το σημαντικό Παράσημο του Ιππότη του στρατιωτικού Τάγματος του Αγίου Γεωργίου ∆’ Τάξεως42, που κατείχε και ο πατέρας του.

Ακόμη μια περιγραφή αφιερωμένη στους Έλληνες της Μπαλακλάβα και την δύναμη του Ελληνικού Τάγματος µας προσφέρει ο ιστορικός και εθνογράφος Ν. Ν. Murzakevich43. «..Η Μπαλακλάβα βρίσκεται στους πρόποδες υψωμάτων που την περιβάλλουν…και η όμορφη αυτή πόλη κατοικείται από Έλληνες αποίκους, στρατιώτες από το Μοριά, απογόνους αυτών που ενώθηκαν µε το Ρωσικό στρατό το 1770, κατά τη διάρκεια του πολέμου της Ρωσίας µε τους Τούρκους…και στο τέλος έμειναν για πάντα στη Ρωσία…αφού έλαβαν από την αυτοκράτειρα γη και προνόμια…».

Χαρακτηριστικές στολές Αξιωματικού, Υπαξιωματικού και στρατιώτη του Ελληνικού Τάγματος της Μπαλακλάβα.

Εξ άλλου, ο γνωστός Ρώσος λογοτέχνης Αλέξανδρος Κουπρίν – Александр Куприн44, ίσως ως μια τελευταία αναφορά στους Έλληνες κατοίκους της Μπαλακλάβα στη Ρωσική λογοτεχνία, παρουσιάζει τους λαμπρούς στρατιώτες της Μπαλακλάβα ότι «έχουν ένδοξο παρελθόν», µε αποτέλεσμα να δημιουργείται το ερώτημα αν «…είναι σωστό να θεωρούμε τους Έλληνες της Μπαλακλάβα ως απογόνους των αρχαίων Ελλήνων της Κριμαίας, της Μαύρης Θάλασσας ;…».

Ανεξάρτητα από την απάντηση στο ανωτέρω ερώτημα, γεγονός παραμένει ότι οι Έλληνες κατοικούσαν στην Κριμαία από την αρχαιότητα, προσφέροντας και δημιουργώντας στην περιοχή παρακαταθήκες του πολιτισμού τους. Ο Λάμπρος Κατσώνης και οι συμπολεμιστές του στη Μπαλακλάβα, μαζί µε όλους τους Έλληνες της Μαύρης Θάλασσας, δόξασαν τους προγόνους των µε τις υπηρεσίες και τα κατορθώματά τους, δράττοντας την ευκαιρία να ανταποδώσουν στους γηγενείς μέρος των υποχρεώσεων για τη φιλόξενη συμπεριφορά τους…………..χωρίς όμως να ξεχάσουν την Ελλάδα!

Παραπομπές

1 Γεν. Γραμματέας Κέντρου Ελληνο-Ρωσικών Ιστορικών Ερευνών (ΚΕΡΙΕ). Ανακοίνωση στο συνέδριο «Μπαλακλάβα», Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού Μόσχας, Νοέμβριος 2012.

2 Γκριγκόρι Άρς Το Εταιρικό Ζήτημα στη Ρωσία, η Φιλική Εταιρεία, έκδοση Μόσχας 1970, υπό έκδοση στα Ελληνικά από το Κέντρο Ελληνο-Ρωσικών Ιστορικών Ερευνών (ΚΕΡΙΕ), σελ. 129.

3 Π. Κοντογιάννη Οι Έλληνες κατά τον πρώτον επί Αικατερίνης Β’ Ρωσο – Τουρκικόν πόλεµον (1768-1774), Εν Αθήναις 1903, σελ. 397-398.

4 Γιούρι Πριάχιν Οικισμοί των Ελλήνων του Αρχιπελάγους στο Κέρτς και Γενίκαλε(τέλη 18ου-µέσα 19ου αιώνα), Επετηρίς Ιδρύματος Ανδρέας Μπιλέφσκυ, Κίεβο 1997, σελ. 128.

5 Α. Ε. Βακαλόπουλος Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, ΗΡΟ∆ΟΤΟΣ, Τοµ. ∆’, σελ. 421 «….Έφερε την ποθητή ειρήνη στους αντιπάλους…έδινε στους Ρώσους το δικαίωμα να αναλάβουν την προστασία της χριστιανικής θρησκείας και των εκκλησιών σε όλη την Οθωµανική αυτοκρατορία, πράγμα που σήμαινε να επεμβαίνουν στα εσωτερικά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας…οι Ρώσοι πέτυχαν να αμνηστευθούν όσοι πήραν μέρος στον πόλεμο (ΠΣ – Ορλωφικά) , να καταλάβουν χωριά, τόπους, οχυρά, να πλέουν µε τη σημαία τους ελεύθερα σε όλες τις Τουρκικές θάλασσες, ν’ αποκτήσουν εμπορικά προνόμια, να γίνουν ανεξάρτητοι οι Τάταροι της Κριμαίας,…να εγκαταστήσουν προξένους στην Οθωμανική επικράτεια…».

6 Ίδιο, ό.π. σελ. 423.

7  Д.С. Шнайдер (D.C. Shneider), «Балаклава», Производительные силы курорт, история Крымгосиздат, 1930 г.

8 Α. Βακαλόπουλος, ίδιο όπως 6.

9 Π. Κοντογιάννης ό.π. σελ. 400.

10 Ίδιο µε πάνω. Βλ. επίσης Γ. Πριάχιν όπως πάνω σηµ. 5, σύµφωνα µε τον οποίο η αποστολή της διαφύλαξης των νότιων συνόρων διήρκησε από 1784 µέχρι το 1859.

11 Κ. Παλαιολόγου Ο εν τη νοτίω Ρωσία ελληνισµός, Παρνασσός, τοµ. 5, σελ.536 και επίσης Π. Κοντογιάννη, ό.π., σελ. 401.

12 Γκρ. Άρς Η Αλβανία και η Ήπειρος στα τέλη του 18ου αιώνα, Ελληνική έκδοση Gutenberg 1994, επιμέλεια Β. Παναγιωτόπουλου, σελ. 75-76.Επίσης N.S. Derzhavin Albantsi-arnaouti na pri azov’s Ukrainskoi, Sofietskaja Ethnografija, 1948, Νο2, σελ. 156.

13 Οι περισσότεροι Έλληνες ιστοριογράφοι το αναφέρουν ως Τάγµα των Ελαφρών Κυνηγών της Μπαλακλάβα, στηριζόμενοι στο έγγραφο υπ’ αριθµ. 1561 της Εθνικής Βιβλιοθήκης Χειρόγραφη Βιογραφία του Λ. Κατσώνη. Η ονομασία αυτή δεν έχει επιβεβαιωθεί μέχρι σήμερα από τα ΡΚΙΑ. Βλ. επίσης Γκρ. Άρς, Φιλική Εταιρεία, Ελληνική έκδοση, σελ.132, ο οποίος στη σηµ. 7 του βιβλίου του δίνει και σοβαρή αρχειακή τεκμηρίωση. Πάντως δεν έχει τεκμηριωθεί αρχειακά ότι ο Κατσώνης ηγήθηκε του Τάγματος. Πήρε δραστήρια µέρος στην οργάνωσή του είναι βέβαιο, εξού ίσως και η πληροφορία ότι υπήρξε διοικητής του, που όμως δεν επιβεβαιώνεται.

14 Ίδιο ό.π. 8.

15 1 ντεσιατίνα= 1,0925 εκτάρια= 10,925 στρέμματα= 10,925 τετραγωνικά µέτρα.

16 Π. Στάµου Ο Ατοµικός Φάκελος του Λάµπρου Κατσώνη, ελληνική έκδοση Πριάχιν, σελ. 235.

17 Γ. Πριάχιν Ο Συνταγµατάρχης Λάµπρος Κατσώνης στην πολεµική χρονογραφία του Ρωσικού Στόλου, Επετηρίς Ιδρύµατος Ανδρέας Μπιλέφσκυ, Κίεβο 2000,σελ. 181-182. Επίσης στο βιβλίο του Ο ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ στην ιστορία της Ελλάδας και Ρωσίας, Επιµέλεια-Συµπλήρωµα Π. Στάµου,Ελληνική έκδοση 2005, σελ. 34, όπου αναφέρει ότι ο Λ. Κατσώνης ήταν τότε Λοχίας.

18 Ίδιο ό.π. 8.

19 ∆ηλαδή του Κράτους της Ταυρίδας (της Κριµαίας), ευνοούµενος της Αικατερίνης Β’ και διορισµένος από την ίδια κυβερνήτης της µεσηµβρινής Ρωσίας «µετ’ απολύτου πληρεξουσιότητος αντιβασιλείας και µε εξουσίαν αληθούς ηγεµόνος επεχείρησεν τον επικοισµόν των απέραντων και γονίµων επαρχιών…τον καθαρισµόν και την καλλιέργειαν των στεππών, µεταβληθεισών κατόπιν εις εξαίσιους σιτοφόρους αγρούς…μετετόπισεν λίαν επαισθητώς προς νότον το κέντρον της βαρύτητος του Ρωσικού κράτους…» γράφει ο Edouard Driaut στο Ιστορία του Ανατολικού Ζητήµατος, Ελεύθερη Σκέψις 2005, ψηφιακή ανατύπωση εκδόσεως 1900, σελ.88,89.

20 Ρωσικά Κρατικά Ιστορικά Αρχεία (ΡΚΙΑ) τοµ. 383, καταγραφή 29, Φ. 176, σελ. 84. Επίσης Πριάχιν Ο ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ…, Ελληνική έκδοση 2005, σελ. 35.

21 Πριάχιν στο ίδιο βιβλίο, ελληνική έκδοση,σελ. 36.

22 Валентин ПИКУЛЬ στο ПЕРВЫЙ ЛИСТРИГОН БАЛАКЛАВЫ

23 Τοµ Ι, Αγία Πετρούπολη 1911, σελ. 241.

24 Το Εταιρικό Ζήτημα στη Ρωσία, η Φιλική Εταιρεία, στα Ελληνικά, σελ. 93. Επίσης ο Λ. Κατσώνης ως διοικητής του τάγματος της Μπαλακλάβα έχει αναφερθεί και από τον Валентин ПИКУЛЬ στο ПЕРВЫЙ ЛИСТРИГОН БАЛАКЛАВЫ, µάλλον εσφαλμένα.

25 Τοµ. Ι, σελ. 196.

26 Βλ. Π. Στάµου Ο Ατοµικός Στρατιωτικός Φάκελος του Λάµπρου Κατσώνη στο βιβλίο Πριάχιν, ό.π. , σελ. 235.

27 Βλ. πιο πάνω σηµ. 20 µυθιστόρηµα Валентин ПИКУЛЬ.

28 H.Troyat, de l’ Academy Francaise, Catherine La grande, ελληνική έκδοση, Ωκεανίδα 1999, σελ. 400.

29 Д.С. Шнайдер στο ίδιο ό.π. 8.

30 Κατά το οποίο θα ανασυσταθεί η ‘Βυζαντινή’ αυτοκρατορία και αυτοκράτορας θα στεφθεί ο εγγονός της Αικατερίνης Β’, γιος του Παύλου Πέτροβιτς, Κωνσταντίνος. Για το σχέδιο αυτό υπάρχει µεγάλη βιβλιογραφία που δεν θεωρείται σκόπιµο να αναφερθεί εδώ.

31 Π. Κοντογιάννης ό.π., σελ. 403.

32 Edouard Driaut ίδιο ό.π. 20, σελ. 89.

33 Κ. Παλαιολόγος, Ο εν τη νοτίω Ρωσία ελληνισµός, σελ.540 και Π. Κοντογιάννης ό.π., σελ. 405.

34 Μυθιστόρηµα Валентин ПИКУЛЬ Λαιστριγόνες.

35 Πέρα από τις αναφερθείσες εξηγήσεις για την σύγχυση κατά την περίοδο αυτή για το τι είναι Αλβανικό, Τουρκικό και τι Ελληνικό, είναι χαρακτηριστική η φορεσιά στο σχετικό πορτρέτο του Λόρδου Βύρωνα, που αποκαλείται Αλβανική, λόγω πολύχρωµης και σχετικά έντονης διακόσµησης, ενώ είναι προφανές ότι είναι Ελληνική.

36 Д.С. Шнайдер, ίδιο ό.π. 8.

37 Esipov Γ. ίδιο, σελ. 74.

38 Γ. Πριάχιν Λυκούργος Κατσώνης στην υπηρεσία της Ρωσίας, όπως πάνω σηµ. 5, σελ. 186.

39 Η βάπτιση όµως του Λυκούργου από τον Ανδρούτσο δεν έχει τεκµηριωθεί µέχρι σήµερα.

40 Γ. Πανάς Ο Λυκούργος Κατζόνης, Υιός Λάµπρου Κατζόνη, Φιλολογικόν του Σωκράτους, Παράρτηµα 20 Ιουλίου 1839, αρ. 1. Βλ. και Τ. Λάππα ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ Παραδόσεις-Απόγονοι-Βιογραφία, Αθήνα 1978.

41 Γ. Πριάχιν ίδιο άρθρο όπως πάνω σηµ. 37. Επίσης Βιβλίο του, Ελληνική έκδοση, σελ. 157-158.

42 Γ. Πριάχιν, ανακοίνωση συνεδρίου Λιβαδειάς και βιβλίο του, ελληνική έκδοση, σελ.158.

43 Balaklava, ιστορικού και εθνογράφου Murzakevich 1836 , (σελ. 654-655).

44 Στο μυθιστόρημά του Листригоны (1907-1911). Περισσότερα στην ιστοσελίδα της Κρατικής Διοίκησης περιοχής Balaklavskaya, 99042 γ. Σεβαστούπολη ul. Novikov 14.

https://chilonas.wordpress.com