Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΠΙΠΕΡΙΤΣΑΣ (1908)

(Ὁ Μακεδονικὸς Ἀγὼν καὶ ἡ Νεώτερη Μακεδονικὴ Ἱστορία, Γεωργίου Μόδη, Μακεδονικὴ Βιβλιοθήκη, ΕΜΣ, σελ. 319)
 
Κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ θέρους (1908), τὸ σῶμα τοῦ Ἐμμανουὴλ Νικολούδη μετέφερε τὴν δράση του στὴν περιοχὴ Κέλλης, ὅπου δροῦσε ὁ βοεβόδας Τζόλε. Ὁ Νικολούδης πληροφορήθηκε πὼς στὸ χωριὸ Ἅγιος Ἀθανάσιος γινόταν μεγάλη συγκέντρωση κομιτατζήδων, μὲ σκοπὸ νὰ ἐξοντώσουν τὸ ὀλιγάριθμο σῶμα του καὶ ζήτησε ἐνίσχυση ἀπὸ τὸν Γεώργιο Βολάνη καὶ τὸν Ἰωάννη Καραβίτη.

Κατὸπιν αὐτοῦ καταστρώθηκε σχέδιο, σύμφωνα μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Ἐμμανουὴλ Νικολούδης θὰ προσπαθοῦσε νὰ παρασύρῃ τὶς βουλγαρικὲς συμμορίες σὲ μία ὡρισμένη περιοχή, ὅπου στὴν κατάλληλη ὥρα θὰ ἐπενέβαιναν τὰ ἄλλα δύο σώματα.
Στὶς 8 Ἰουλίου τοῦ 1908 τὸ σῶμα Νικολούδη, δυνάμεως μόλις 10 ἀνδρῶν, ἀνῆλθε στὸ χαρακτηριστικὸ ὕψωμα Πιπερίτσα τοῦ ὄρους Καϊκμακτσαλάν, ποὺ βρίσκεται ἀνάμεσα στὸν Ἅγιο Ἀθανάσιο καὶ στὴν Παπαδιὰ καὶ ἐκινεῖτο ἐπιδεικτικά, σὲ τρόπο ποὺ νὰ φαίνεται ἀπὸ τὸν Ἅγιο Ἀθανάσιο. Οἱ Κομιτατζῆδες εἶδαν τοὺς ἀντάρτες καὶ ἀπεφάσισαν νὰ τοὺς προσβάλουν.

Τὶς ἀπογευματινὲς ὧρες τῆς ἡμέρας ἐκείνης, δύναμη 150 περίπου συμμοριτῶν, κάτω ἀπὸ τὴν γενικὴ ἀρχηγία τοῦ βοεβόδα Τζόλε, βγῆκε ἀπὸ τὸν Ἅγιο Ἀθανάσιο καὶ κατευθύνθηκε πρὸς τὴν Πιπερίτσα, γιὰ νὰ προσβάλῃ τὸ σῶμα τοῦ Νικολούδη. Οἱ λίγοι ἄνδρες τοῦ Νικολούδη ἄρχισαν νὰ πυροβολοῦν, μόλις φάνηκαν οἱ συμμορῖτες , ἀπὸ μεγάλη ἀπόσταση.

Ἐμμανουὴλ Νικολούδης

 Σύμφωνα μὲ τὸ σχέδιο, τὰ σώματα Βολάνη καὶ Καραβίτη, παρέμειναν κρυμμένα στὰ καλύβια Φαρμάκη, βορείως δηλαδὴ ἀπὸ τὸ βαθὺ ρέμα τῆς Παπαδιᾶς. Μὲ τὴν ἔναρξη τῆς μάχης, τὰ δύο αὐτὰ σώματα κινήθηκαν πρὸς Πιπερίτσα, γιὰ νὰ αἰφνιδιάσουν ἀπὸ τὸ πλευρὸ καὶ τὰ νῶτα τοὺς ἐπιτιθέμενους κομιτατζῆδες, λόγῳ ὅμως τῶν ἐδαφικῶν δυσκολιῶν ποὺ παρουσιάζει τὸ παρεμβαλλόμενο πυκνὸ δάσος, τὸ γνωστὸ ὡς «μαῦρο δάσος», ἡ ἐπέμβασή τους ἄργησε, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἔχῃ ἐν τῷ μεταξὺ κυκλωθῇ στενὰ τὸ σῶμα Νικολούδη ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ βορρᾶ καὶ νὰ κινδυνεύῃ νὰ ἐξολοθρευθῇ.

Ὁδηγὸς τοῦ σώματος Βολάνη ἦταν ὁ Σαρακατσᾶνος Μπαλάσκας. Παρὰ τὴν τρομερὴ πίεση, οἱ δέκα γενναῖοι ἄνδρες τοῦ Νικολούδη κατώρθωσαν νὰ συγκρατήσουν τὶς ἐπανειλημμένες ἐφόδους τῶν κομιτατζήδων ὥς τὴν ὥρα ποὺ κατέφθασαν τὰ ἄλλα δύο σώματα.

Ἡ κατάσταση ἐν συνεχείᾳ ἐξελίχθηκε ραγδαῖα. Οἱ κομιτατζῆδες προσβληθέντες αἰφνιδιαστικὰ ἀπὸ τὰ νῶτα καὶ τὸ πλευρό, τράπηκαν σὲ ἄτακτη φυγή, ὑφιστάμενοι μεγάλες ἀπώλειες. Στὴν βόρεια πλευρὰ τῆς Πιπερίτσας, μεταξὺ τῶν φονευθέντων περιλαμβανόταν καὶ ὁ βοεβόδας Παγοῦντσε Γοῦτσεφ, ποὺ ἀγωνίσθηκε μὲ γενναιότητα. Ὁ βοεβόδας Τζόλε τραυματισμένος, κατώρθωσε νὰ σωθῇ πρὸς Ἅγιο Ἀθανάσιο. Ἕνα μεγάλο τμῆμα τῶν κομιτατζήδων διέφυγε πρὸς τὴν Κέλλη, καταδιωκόμενο κατὰ πόδας ἀπὸ τοὺς ἄνδρες τοῦ Βολάνη καὶ θὰ ἐξωντωνόταν μέχρι ἑνός, ἄν δὲν ἐπενέβαινε ἐν τῷ μεταξὺ ἀπόσπασμα τουρκικοῦ στρατοῦ.

Καραβίτης-Βολάνης

Κατόπιν τούτου, ἡ καταδίωξη διακόπηκε καὶ τὰ τρία σώματα κινήθηκαν ἐσπευσμένα πρὸς Μορίχοβο. Οἱ ἀπώλειες τῶν Βουλγάρων κομιτατζήδων ἀνῆλθαν σὲ 28 σκοτωμένους καὶ περὶ τοὺς 50 τραυματίες. Ἀνάμεσα στὰ λάφυρα ποὺ ἔπεσαν στὰ χέρια τῶν ἀνταρτῶν ἦσαν καὶ ἕξι ἄλογα, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ τὸ ἄλογο τοῦ ἀρχιβοεβόδα Τζόλε.

Ἡ νικηφόρος αὐτὴ μάχη τῆς Πιπερίτσας ἦταν ἡ τελευταία μεγάλη μάχη ποὺ δόθηκε στὸ βιλαέτι Μοναστηρίου καὶ γενικότερα κατὰ τὸν Μακεδονικὸ Ἀγώνα, διότι λίγες ἡμέρες ἀργότερα ἐξερράγη ἡ ἐπανάσταση τῶν Νεοτούρκων, κηρύχθηκε τὸ σύνταγμα (χουριέτ) καὶ κατέπαυσε ὁ ἀγώνας… (ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝ, ΠΑΥΛΟΥ Λ. ΤΣΑΜΗ, ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΛΑΪΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, ΕΜΣ, σελ. 425-426)

Δὲν μπορῶ νὰ μὴν προσθέσῳ τὴν γλαφυρὴ μαρτυρία τοῦ Γεωργίου Μόδη γιὰ τὸ περιστατικὸ μὲ τὸ ἄλογο τοῦ βοεβόδα Τζόλε:

«Τραυματίστηκε ὁ ἀρχηγὸς Τζόλες καὶ ἔπεσε τὸ ἄσπρο του ἄλογο στὰ χέρια τοῦ Βολάνη (σμ. στὴ μάχη τῆς Πιπερίτσας). Ἀποδείχτηκε γιὰ μιὰ ἀκόμη φορὰ ἡ σκοπευτικὴ κατωτερότητα τῶν Βουλγάρων.
Ἔπειτα ἀπὸ λίγο καιρὸ ποὺ κυρήχτηκε τὸ νεοτουρκικὸ «Χουριέτ», ἔγιναν γιορτὲς καὶ πανηγύρια, κατέβηκαν στὶς πόλεις μὲ στεφάνια καὶ ἀνθοδέσμες ἀντάρτες, κομιτατζῆδες· πῆγαν μιὰ βραδιὰ στὸ καφενεῖο τοῦ ξενοδοχείου «Θεσσαλονίκη» (στὸ Μοναστήρι) ὁ Τζόλες καὶ οἱ ἄλλοι ἀρχικομιτατζῆδες. Ἄλλοτε δὲν τολμοῦσαν οὔτε νὰ πλησιάσουν. Τῶρα συνοδεύονταν καὶ ἀπὸ ἀξιωματικούς.
Θρασεῖς, ὅπως πάντοτε, ἄρχισαν κιόλας νὰ τραγουδοῦν κομιτατζήδικα τραγούδια. Οἱ δικοί μας ἔφεραν τότε μέσα στὸ καφενεῖο τὸ ἄσπρο ἄλογο τοῦ Τζόλε, κάτω ἀπὸ τὰ χειροκροτήματα καὶ τὶς ζητοκραυγὲς τῶν πελατῶν. Οἱ κομιτατζῆδες ἔφυγαν μὲ σκυμμένα τὰ κεφάλια…»

http://anihneftes.blogspot.gr/2013/07/1908.html