Ο ΝΑΥΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ

Βιβλιογραφία  

Ambassador Morgenthau's Story 1918
Μεγάλη Αμερικανική Εγκυκλοπαίδεια 1971
The Blight of Asia - GEORGE HORTON 1926
Μαύρη Βίβλος (1914-1918) - Οικουμενικό Πατριαρχείο
Το νούμερο 31328 - Ηλίας Βενέζης
1922 Μαύρη Βίβλος - Γιάννης Καψής 1992
Χαμένες Πατρίδες - Γιάννης Καψής 1992
Τοπάλ Οσμάν - Λαμψίδης Γεώργιος, 1969
Χρονικόν Μεγάλης Τραγωδίας - Χρήστος Αγγελομάτης
Η Ελλάς εν Μικρά Ασία - Ξενοφών Στρατηγός 1925
Ιστορία του Ελληνικού Εθνους - Παπαρρηγόπουλου, Καρολίδη
Ιστορία του Ελληνικού Εθνους - Εκδοτική Αθηνών

 

Γιά νά αποκτηθεί ο έλεγχος του Αιγαίου Πελάγους, θά έπρεπε ο ελληνικός στόλος νά ξεκινήσει μέ τήν κατάληψη των νησιών: Λήμνος Ιμβρος, Τένεδος καί Σαμοθράκη ώστε νά αποκλείσει τούς Τούρκους στά Δαρδανέλλια. Η Λήμνος εξάλλου μέ τόν όρμο του Μούδρου προσφέροταν καί γιά αγκυροβόλιο του στόλου. Τά νησιά αυτά δέν είχαν επαρκείς δυνάμεις γιά τή φύλαξή τους, εν αντιθέσει μέ τή Λέσβο καί τή Χίο, όπου οι Τούρκοι διατηρούσαν σημαντικές στρατιωτικές δυνάμεις μέ δεδομένη τήν οικονομική σημασία πού είχαν αυτά τά νησιά γιά τήν Υψηλή Πύλη. Η Ελλάς διέθετε τόν ισχυρότερο στόλο από τους άλλους βαλκανικούς συμμάχους μέ ναυαρχίδα τό θωρηκτό εύδρομο "Γεώργιος Αβέρωφ" (πλοίαρχος Κουντουριώτης, αντιπλοίαρχος Δούσμανης), πού ήταν η πιό αξιόμαχη καί σύγχρονη μονάδα πού χρησιμοποιήθηκε στίς θαλασσινές επιχειρήσεις του Αιγαίου. Διέθετε επίσης τά παλιά θωρηκτά "Σπέτσαι" (πλοίαρχος Γκίνης), "Ύδρα" καί "Ψαρά", τέσσαρα αντιτορπιλλικά: "Αετός", "Λέων" (αντιπλοίαρχος Παπαχρήστος), "Πάνθηρ" καί "Ιέραξ", μικρότερα αντιτορπιλλικά, τορπιλλοβόλα, κανονιοφόρους καθώς καί τό υποβρύχιο "Δελφίν" (πλωτάρχης Παπαρρηγόπουλος), πού ήταν τό πρώτο υποβρύχιο στόν κόσμο πού χρησιμοποιήθηκε σέ πολεμικές επιχειρήσεις.

Στίς 5 Οκτωβρίου τό μεσημέρι τελέστηκε στό Ναύσταθμο του Φαλήρου, πάνω στό "Αβέρωφ", αγιασμός στόν οποίο μεταξύ άλλων ήταν παρόντες ο βασιλιάς Γεώργιος Α', ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος καί ο υποναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης. Ο στόλος μας ξεκίνησε καί στίς 6 Οκτωβρίου 1912 έφθασε έξω από τό κάστρο της Λήμνου όπου στίς 9 Οκτωβρίου μία διλοχία του 20ου συντάγματος κατέλαβε τό νησί. Ο Μούδρος μετατράπηκε ύστερα από σκληρή δουλειά των πληρωμάτων σέ πολεμική βάση καί ακολούθησαν σύντομες πολεμικές επιχειρήσεις οι οποίες σέ ένα μήνα κατέληξαν στήν απελευθέρωση των νήσων: Αγίος Ευστράτιος, Ίμβρος, Σαμοθράκη, Τένεδος, Ικαρία, καθώς καί στήν κατάληψη του Αγίου Όρους.

Ιδιαιτέρως συγκινητική ήταν η στιγμή της απελευθέρωσης των ηρωϊκών Ψαρών. Τήν 22η Οκτωβρίου εξεδόθη τό ακόλουθο ανακοινωθέν: "Τό ανιχνευτικόν Ιέραξ υπό κυβερνήτην τόν αντιπλοίαρχον Αντ. Βρατσάνον ηυτύχησε σήμερον νά χαιρετίση διά των νενομισμένων βολών τήν ελληνικήν σημαίαν καί τήν δόξαν των Ψαρών. Αγκυροβολήσας εις τά Ψαρά ο Ιέραξ υπεχρέωσε κατόπιν κανονιοβολισμού τήν τουρκικήν φρουράν εις παράδοσιν καί εν συνεχείαν κατέλαβε τήν νήσον."

Στίς 7 Νοεμβρίου 1912 αποβιβάστηκε στή Μυτιλήνη ένα ναυτικό άγημα 250 ανδρών καί ένα τάγμα πεζικού 1.019 οπλιτών. Μετά από μάχες πού κράτησαν περίπου ένα μήνα καί μετά από ενισχύσεις της ελληνικής δύναμης, η τουρκική φρουρά της Λέσβου παραδόθηκε. Ταυτόχρονα ένα σύνταγμα της 2ης μεραρχίας μέ μία πυροβολαρχία Κρούπ αποβιβάστηκαν στήν περιοχή Κοντάρι της Χίου. Τό πρωΐ της 12ης Νοεμβρίου η τουρκική φρουρά, ύστερα απο σύντομη μάχη, εγκατέλειψε τήν πρωτεύουσα του νησιού καί αποσύρθηκε στό χωριό Καριές. Μέχρι τήν 20η Δεκεμβρίου είχε εκκαθαριστεί τό νησί στό σύνολό του, στοιχίζοντας στό ελληνικό στρατό καί ναυτικό 36 νεκρούς καί 166 τραυματίες. Η Σάμος, μετά τήν ίδρυση του ελληνικού κράτους τό 1830, είχε απομείνει απλά υποτελής στήν Πύλη μέ Ρωμιό ηγεμόνα καί μέ τήν κήρυξη του πολέμου η κυβέρνησή της μέ πρόεδρο τόν Θεμιστοκλή Σοφούλη, κήρυξε τήν ένωσί της μέ τήν Ελλάδα.

Αξιομνημόνευτα είναι δύο ναυτικά επεισόδια πού συνέβησαν αυτή τήν περίοδο. Τό πρώτο έγινε στό λιμάνι της Θεσσαλονίκης τή νύχτα της 18ης Οκτωβρίου. 

Ο κυβερνήτης τορπιλοβόλλου, Νικόλαος Βότσης ξεκίνησε από τή Σκάλα Λιτόχωρου στίς 8 τό βράδυ καί στίς 11 περίπου μπήκε στό λιμάνι της Θεσσαλονίκης από τά αβαθή των εκβολών του Αξιού. Οταν βρέθηκε σέ απόσταση 150 μέτρων από τήν κορβέτα "Fetih- I Bulend" (Φετίχ Μπουλέντ) εκσφενδόνισε τορπίλες οι οποίες ανατίναξαν τό εχθρικό πλοίο, βυθίζοντάς το μαζί μέ 14 ναύτες. Τό ελληνικό πλοίο επέλεξε γιά τή διαφυγή του τήν κύρια είσοδο του λιμανιού, η οποία ήταν ναρκοθετημένη καί κατάφερε νά ξεφύγει τόσο από τίς νάρκες όσο καί από τό πυροβολείο του φρουρίου Καραμπουρνού.

"Απέπλευσα εκ Λιτοχώρου την πρωίαν και κατέπλευσα εις Σκάλαν Ελευθεροχωρίου, όπου παρέμεινα μέχρι 9ης εσπέρας, οπότε απέπλευσα διά την επίθεσιν. Το Καραμπουρνού εφώτιζε συνεχώς την θάλασσαν διά των προβολέων του, αλλά διήλθον απαρατήρητος μεταξύ Καραβοφανάρου και Βαρδάρη. Κατόπιν έφθασα εις τον λιμένα της Θεσσαλονίκης και την 11 και 20΄ διέκρινα άνευ αμφιβολίας το τουρκικόν θωρηκτόν ανάπρωρον (εστραμμένον) προς τον πνέοντα Μέσην (Β.Α.) εις την δυτικήν άκραν του κυματοθραύστου. Εις την αντίθετον δεξιάν άκραν (συνήθη τόπον αγκυροβολίας) υπήρχε Ρωσσικόν πολεμικόν, υποθέτω και άλλα. Εχώρησα ήρεμα, πάντοτε απαρατήρητος και κατηύθυνα την πρώραν εις το μέσον του τουρκικού θωρηκτού. Εξεσφενδόνισα πρώτον την δεξιάν πρωραίαν τορπίλην την 11 και 35΄ από αποστάσεως 150 μέτρων. Έστρεψα είτα ολίγον αριστερά προχωρών και εξεσφενδόνισα την αριστεράν. Ανεπόδισα τότε ολοταχώς όπως απομακρυνθώ της εκρήξεως...".
Υποπλοίαρχος Νικόλαος Βότσης

Τό δέυτερο επεισόδιο έγινε στό λιμάνι των Κυδωνιών (Αϊβαλί) όπου την 6η Νοεμβρίου 1912 το τορπιλοβόλο 14 με Κυβερνήτη τον Υποπλοίαρχο Ν. Αργυρόπουλο μπήκε στον κόλπο εμπρός στο Αιβαλί και προσπάθησε νά αιχμαλωτίσει τήν τουρκική κανονιοφόρο "Trabzon". Τελικά τό εχθρικό πλοίο βυθίστηκε μαζί μέ τόν κυβερνήτη του, ο οποίος αρνήθηκε νά τό εγκαταλείψει.
http://www.agiasofia.com/1922/1922.php