Του Μάνου Χατζηδάκη
Μετά την Πολιτειακή Μεταβολή της 1ης Ιουνίου 1973 και την ορκωμοσία του ως Προέδρου, ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος εἶχε προαναγγείλει την λήξι της Επαναστάσεως και την ορκωμοσία μεταβατικῆς πολιτικῆς Κυβερνήσεως δοτῆς ἐξουσίας με προκαθωρισμένη ἀποστολή την διεξαγωγή τῶν πρώτων ἐκλογῶν.
Τό πολιτικό ζήτημα πού προέκυπτε ἦταν θεμελιώδους σημασίας. Μέχρι τότε ὅλοι προσέβλεπαν στόν Γεώργιο Παπαδόπουλο. Ὁ ἀρχηγός τῆς Ἐπαναστάσεως καί Πρωθυπουργός τῆς 6ετίας ἦταν ἡ μοναδική ἡγετική προσωπικότητα πού εἶχε ἀναδειχθῆ μέσα ἀπό τήν μήτρα τῆς Ἐπαναστάσεως. Εἶχε καταστῆ ὄχι μόνον ὁ ἀ ρ χ η γ ό ς της, ἀλλά καί ὁ π ο λ ι τ ι κ ό ς ἡ γ έ τ η ς της. Ποιός θά ὑποκαθιστοῦσε λοιπόν τόν Γεώργιο Παπαδόπουλο στήν πρωθυπουργία; Τό ἐρώτημα αὐτό ἦταν ἀπό τά πλέον κεφαλαιώδη πού ἀντιμετώπισε ποτέ ἡ Ἐπανάστασις καί ὁ ἴδιος ὁ Παπαδόπουλος. Ἐπρόκειτο κυριολεκτικά γιά γ ρ ί φ ο. Διότι τά προσόντα αὐτά δέν τά συγκέντρωνε κανείς ἄλλος παρά μόνον ὁ Γ ε ώ ρ γ ι ο ς Π α π α δ ό π ο υ λ ο ς!...
Ἡ ἄνοδος τοῦ Γεωργίου Παπαδοπούλου στήν Προεδρία τῆς Δημοκρατίας καί ἡ ἀνυπαρξία ἄλλης ἡγετικῆς προσωπικότητος, μέσα ἀπό τούς κόλπους τῆς Ἐπαναστάσεως, ἱκανῆς ν’ ἀναλάβη τήν Πρωθυπουργία ὁδήγησε στήν «λ ύ σ ι Μ α ρ κ ε ζ ί ν η». Ἡ ἐπιλογή πλέον ἑνός ἐμπείρου καί ἀφθάρτου πολιτικοῦ γιά τήν θέσι τοῦ Πρωθυπουργοῦ εἶχε καταστῆ μονόδρομος…
Στίς 8 Ὀ κ τ ω β ρ ί ο υ 1 9 7 3, ἡμέρα Δευτέρα καί ὥρα 12:30 μεσημβρινή ὁρκίσθηκε ἐνώπιον τοῦ Προέδρου τῆς Δημοκρατίας Γεωργίου Παπαδοπούλου ἡ Κυβέρνησις Μαρκεζίνη. Ὁ Σπυρίδων Μαρκεζίνης εἶχε ἤδη δεσμούς μέ τόν Γεώργιο Παπαδόπουλο ἀπό ἐτῶν:
● Τόν Φεβρουάριο τοῦ 1968, Παπαδόπουλος καί Μαρκεζίνης εἶχαν δύο ἀπόρρητες νυκτερινές συναντήσεις, ὅταν ὁ πρῶτος διερευνοῦσε τίς δυνατότητες ἐφαρμογῆς τοῦ λεγομένου «Σ χ ε δ ί ο υ Σ ι δ ε ρ ά τ ο υ», ὅπως ἐκθέτουμε σέ προηγούμενο κεφάλαιο.
Ἔκτοτε, οἱ δύο ἄνδρες δέν εἶχαν διακόψει τήν ἐπαφή τους. Ὁ Ἰωάννης Πασσᾶς εἶναι σαφής:
«… ὁ κ. Γ. Παπαδόπουλος κατ’ ἀραιά διαστήματα, διετήρει δι’ ἐμοῦ σχετικήν ἐπαφήν μέ τόν κ. Μαρκεζίνην…»
(Ἐγκυκλ. Λεξικό «Ἥλιος» Τόμος «Ἑλλάς» Μέρος Β΄ σελ. 540)
Διατηροῦσε ἐπίσης ὁ Μαρκεζίνης, συχνή ἐπαφή καί μέ τόν Α΄ Ἀντιπρόεδρο τῆς Κυβερνήσεως Σ τ υ λ ι α ν ό Π α τ τ α κ ό. Ὁ ἴδιος γράφει:
«…μέ τόν Ἀντιπρόεδρον Στ. Παττακόν διετήρουν ἐπαφήν. Ἐκεῖνος δέ ἐκάστοτε μέ ἐνημέρωνε ἰδίως εἰς τά θέματα τά ἀναφερόμενα εἰς τάς σχέσεις τῆς Ἑλλάδος μέ τάς Ἀραβικάς χώρας, πλεῖστας τῶν ὁποίων εἶχεν ἐπισκεφθῆ…»
(«Ἀναμνήσεις 1972-1974» σελ. 27)
Ἐπαφή ἐπίσης εἶχε καί μέ τόν Ὑφυπουργό καί μετέπειτα Ἀναπληρωτή Ὑπουργό Ἐξωτερικῶν Χ ρ ῆ σ τ ο Ξ α ν θ ό π ο υ λ ο - Π α λ α μ ᾶ.
Θά πρέπει ἐπίσης νά τονισθῆ ὅτι πολλά ἀξιόλογα πολιτικά στελέχη πού χρησιμοποίησε ἡ Ἐπανάστασις προήρχοντο ἀπό τόν χῶρο τοῦ Σπ. Μαρκεζίνη: Ὁ Πρόεδρος τῆς Ἐπιτροπῆς Ἀναθεωρήσεως τοῦ Συντάγματος Χ α ρ. Μ η τ ρ έ λ ι α ς, ὁ Πρόεδρος τῆς Ἐπιτροπῆς Συντάξεως τοῦ 5ετοῦς Προγράμματος Οἰκονομικῆς Ἀναπτύξεως 1968-72 Κ ω ν / ν ο ς Θ ά ν ο ς, ὁ Ὑφυπουργός Προεδρίας Κ ω ν / ν ο ς Β ο β ο λ ί ν η ς κ.ἄ.
● Στίς 2 3 Ν ο ε μ β ρ ί ο υ 1 9 6 8 δημοσιεύτηκε στήν ἐφ. «Νέα Πολιτεία» ἄρθρο μέ τίτλο «Ὁ κ. Σπ. Μαρκεζίνης καί ἡ Ἐπανάστασις». Τό ἄρθρο –μεταξύ ἄλλων- ἔλεγε:
«Ἡ ἀντικειμενικότης δέ, ἐπιβάλλει νά ἀναγνωρισθῆ, ὅτι ὁ σ υ ν ε π έ σ τ ε ρ ο ς ἐ κ τ ῶ ν π α λ α ι ῶ ν π ο λ ι τ ι κ ῶ ν εἰς ὅτι ἀφορᾶ τήν ἀνανέωσιν τῆς ἡγεσίας εἰς ὅλας τάς βαθμίδας τῆς κρατικῆς ἐξουσίας, ὑπῆρξεν ὁ κ. Σπ. Μαρκεζίνης…
Οἱ παλαιοκομματικοί ἐτρόμαξαν κυρίως μέ τήν τόλμην του ἡ ὁποία τόσον σαφῶς ἀπεδείχθη μέ τήν ἀ ν α π ρ ο σ α ρ μ ο γ ή ν τ ῆ ς δ ρ α χ μ ῆ ς, τήν ὁποία ὅλοι ἐθεώρουν ἀναγκαίαν, ἀλλ’ οὐδείς εἶχε τό θάρρος νά ἀποφασίσει.
Καί εἰς τόν ἴδιον ἀνήκει ἡ π ο λ ι τ ι κ ή σ ύ λ λ η ψ ι ς τ ο ῦ “Ἑ λ λ η ν ι κ ο ῦ Σ υ ν α γ ε ρ μ ο ῦ”, μέ ἀποτέλεσμα νά τεθοῦν ὑπό τήν σημαίαν τοῦ Στρατάρχου Παπάγου συμπαγεῖς μάζαι τοῦ λαοῦ…
Ἤδη ἐδημιουργήθησαν εἰς τήν Χώραν ἐντελῶς ν έ α ι σ υ ν θ ῆ κ α ι, αἱ ὁποῖαι ἐπιτρέπουν τήν πραγματοποίησιν διαρθρωτικῶν μεταβολῶν καί εὐρυτάτης ἀλλαγῆς εἰς τά πρόσωπα, εἰς τούς θεσμούς καί εἰς τήν νοοτροπίαν…
Ἡ ἰδική του σιωπή (σ.σ. τοῦ Μαρκεζίνη), δέν ἔχει τήν ἀρνητικότητα τῆς ἀρρωστημένης σιωπῆς ἄλλων παραγόντων τοῦ παλαιοκομματισμοῦ. Καί ἡ ἰδική μας ἐντύπωσις εἶναι ὅτι πρόκειται περί μίας σιωπῆς μέ θ ε τ ι κ ή ν σ η μ α σ ί α ν…
Μέ τήν δημοσίαν ἀναγνώρισιν τῆς ἐπαναστατικῆς καί συνταγματικῆς νομιμότητος, θά προσέφερεν ἄλλην μίαν ὑπηρεσίαν εἰς τόν Τόπον…
Ἐξ’ ἄλλου, ἀρκετά ἐξ’ ἐκείνων τά ὁποῖα κατά καιρούς ὑπεστήριξεν ὁ ἀρχιτέκτων τοῦ “Ἑλληνικοῦ Συναγερμοῦ”, πραγματοποιοῦνται ἤ δύναται νά πραγματοποιηθοῦν μ ό ν ο ν ὑπό τό παρόν καθεστώς καί ὑ π ό τ ή ν ἡ γ ε σ ί α ν τ ο ῦ Γ ε ω ρ γ ί ο υ Π α π α δ ο π ο ύ λ ο υ.
Ἡ Ἐπανάστασις -ὅπως ἀναντιρρήτως προκύπτει καί ἀπό τό νέον Σύνταγμα- δέν θέλει καί δέν ἐπιδιώκει νά ἐξοντώση πολιτικῶς ὅτι καλόν προέρχεται ἤ ἀνήκει εἰς τό παρελθόν…
Ἡ Ἑλλάς ἔχει ἀνάγκην -ὅπως πάντοτε τονίζει καί ὁ κ. Πρωθυπουργός- ὅλων τῶν καλῶν, εἰλικρινῶν καί ἐντίμων τέκνων της…»
Ὅπως εἶναι ἐμφανές, το ἀνωτέρω ἄρθρο ἀποτελοῦσε μία ἀνοικτή πρόσκλησι πρός τόν Σπ. Μαρκεζίνη χρονολογουμένη ἤδη ἀπό τό ἔτος 1968! Καί μάλιστα ἀπό τό πλέον ἐπίσημο κυβερνητικό ὄργανο. Γιά κανέναν ἄλλον πολιτικό δέν ἐγράφησαν τέτοια θετικά σχόλια τήν περίοδο 1967-1973…
● Τόν Ἰ ο ύ λ ι ο τ ο ῦ 1 9 6 9 ὁ Σπ. Μαρκεζίνης παρεχώρησε μία Συνέντευξι ἡ ὁποία φάνηκε ν’ ἀνταποκρίνεται στήν «ἀνοικτή πρόσκλησι» τῆς Ἐπαναστάσεως. Σέ αὐτήν ἐξῆρε τόσο τήν ἀ ν α γ κ α ι ό τ η τ α ὅσο καί τό ἔ ρ γ ο τῆς 21ης Ἀπριλίου. Ἐξυμνοῦσε τήν π ρ ο σ ω π ι κ ό τ η τ α τοῦ Γ. Παπαδοπούλου καί τόνιζε τήν ἀνάγκη π ο λ ι τ ι κ ο π ο ι ή σ ε ω ς ὑπονοώντας τήν χρησιμοποίησι τοῦ ἑ α υ τ ο ῦ τ ο υ γιά τόν σκοπό αὐτόν. Ἄγνωστο γιατί, ἡ Συνέντευξις δέν ἐδόθη τελικῶς στήν δημοσιότητα.
● Τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1973 ἦταν ὅμως ἡ περίοδος πού ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος υἱοθέτησε πραγματικά τήν ἰδέα τῆς Πρωθυπουργίας Μαρκεζίνη.
Ἦταν ἀκριβῶς τότε πού ἱδρύετο τό ΕΠΟΚ. Ὁ Γ. Παπαδόπουλος ἀπέβλεπε τότε τόν μετασχηματισμό του σέ κόμμα ὑπό τήν ἡγεσία του. Καί ἀπέβλεπε σέ μία μεταβατική Κυβέρνησι Μαρκεζίνη ἡ ὁποία θά διεξήγαγε τίς ἐκλογές.
Παρά ταῦτα, ἡ ἰδέα χρησιμοποιήσεως τοῦ Μαρκεζίνη δέν ἀνῆκε στόν ἴδιο, ἀλλά στόν Ν ι κ ό λ α ο Μ α κ α ρ έ ζ ο καί στόν πρώην ὑπουργό καί κουνιάδο του Ἀ λ έ ξ α ν δ ρ ο Μ α τ θ α ί ο υ.
Γράφει ὁ Μακαρέζος:
«Ὁ ἀείμνηστος Στρατηγός Ὀδ. Ἀγγελῆς, γι’ αὐτόν τόν λόγο ἀποκαλοῦσε τόν γράφοντα “ἀ ν ά δ ο χ ο τ ῆ ς λ ύ σ ε ω ς Μ α ρ κ ε ζ ί ν η”.
Ἐδῶ ὅμως ὀφείλω νά σημειώσω ὅτι ἡ ἰδέα τῆς λύσεως Μαρκεζίνη ἦταν τοῦ διατελέσαντος ὑπουργοῦ Γεωργίας καί μετέπειτα Βορείου Ἑλλάδος, Ἀ λ ε ξ ά ν δ ρ ο υ Μ α τ θ α ί ο υ.
Τήν ἰδέα αὐτή τήν ἀπέρριψα στήν ἀρχή, ἀλλά κατόπιν βαθυτάτης ἀναλύσεως τῶν ἐπιχειρημάτων τοῦ προτείνοντος, τήν ἀπεδέχθην καί στήν συνέχεια τήν εἰσηγήθηκα στόν Γ. Παπαδόπουλο καί τούς λοιπούς».
(«Πῶς ὁδηγηθήκαμε στήν 21η Ἀπριλίου 1967» σελ. 586)
Ὁ Γ. Κάρτερ ἐξηγεῖ:
«Στήν ἀρχή τόσον ὁ Παπαδόπουλος ὅσο καί ὁ Παττακός ἄκουσαν τήν ὑποψηφιότητά του μέ ἔκδηλο σκεπτικισμό…
Ἕνας ὀγκώδης π ρ ά σ ι ν ο ς φ ά κ ε λ λ ο ς κυκλοφοροῦσε ἐμπιστευτικῶς ἀπό χέρι σέ χέρι μεταξύ τῶν μελῶν τῆς τριανδρίας. Τό περιεχόμενό του ἀναφερόταν διεξοδικῶς στόν ἰδιωτικό καί δημόσιο βίο τοῦ δυναμικοῦ ἐκείνου ἀνδρός…
Ὁ Μακαρέζος εἶχε τήν γνώμη ὅτι ὁ Μαρκεζίνης ἤθελε μόνον ν’ ἀποκτήση τόν τίτλο τοῦ Πρωθυπουργοῦ:
“Ἡ Ἐ π α ν ά σ τ α σ ι ς -ἔλεγε- εἶναι τ ό τ ε λ ε υ τ α ῖ ο τ ρ α ῖ ν ο γ ι ά τ ό ν Μ α ρ κ ε ζ ί ν η! Ἄν τό χάση, χάνει ὁριστικῶς καί τήν εὐκαιρία νά γίνη Πρωθυπουργός”.
Ὁ γράφων παρετήρησε τότε ὅτι “ὁ Μαρκεζίνης ἔχει τίς δικές του φιλοδοξίες καί ὅταν ἀνέλθει στό τραῖνο, μπορεῖ νά τό πάρη καί νά φύγη”.
Ὁ Μακαρέζος ἀπάντησε:
“Ὁ Μακαρέζος θά εἶναι ὁ ἐπιβάτης τῆς πρώτης θέσεως. Τ ό τ ρ α ῖ ν ο θ ά τ ό ὁ δ η γ ο ῦ μ ε ἐ μ ε ῖ ς”.»
(«Τά καύσιμα ἐτελείωσαν» σελ. 104)
Διαμεσολαβητής τοῦ Γ. Παπαδοπούλου μέ τόν εὑρισκόμενο τότε στήν Ἐλβετία Σπ. Μαρκεζίνη ὑπῆρξε ὁ Ἰ. Πασσᾶς ὁ ὁποῖος γράφει:
«Πράγματι εἰς τάς ἀρχάς Ἀ π ρ ι λ ί ο υ τ ο ῦ 1 9 7 3 -ὅταν ὁ κ. Μαρκεζίνης εὑρίσκετο εἰς τήν Ἐλβετίαν- ὁ Γ. Παπαδόπουλος μέ παρεκάλεσε νά μεταβῶ ἐκεῖ καί νά τόν βολιδοσκοπήσω ἐάν –εἰς τήν πιθανήν περίπτωσιν πού ἡ Ἐπανάστασις θά προέβαινεν εἰς πολιτικοποίησιν- ὁ Μαρκεζίνης θά ἦτο ἕτοιμος καί διατεθειμένος νά ἀναλάβη αὐτήν τήν προσπάθειαν.
Κατόπιν τούτου, ἀνεχώρησα εἰς Γενεύην ὅπου καί συνήντησα τόν κ. Μαρκεζίνην…
Μετά συζητήσεις ἀρκετῶν ἡμερῶν, ἐπέστρεψα εἰς τάς Ἀθήνας τήν 21ην Ἀπριλίου 1973 μέ τήν ὑπόσχεσιν τοῦ Μαρκεζίνη ὅτι ἦτο ἀπολύτως ἕτοιμος ἀπό πλευρᾶς σχεδιασμῶν, μελετῶν καί προγράμματος, διότι ἀπό πολλοῦ ἀνέμενε παρομοίαν εὐκαιρίαν…»
(ὄ.π. σελ. 540)\
Τήν ἵδρυσι τοῦ ΕΠΟΚ ἀκολούθησε ἡ ἀπόπειρα ἀνταρσίας στό Ναυτικό. Καί αὐτήν ἡ Πολιτειακή Μεταβολή τῆς 1ης Ἰουνίου 1973. Ὁ τρόπος πολιτικοποιήσεως ἄλλαξε. Ἀλλά ἡ ἀπόφασις πρωθυπουργίας Μαρκεζίνη παρέμεινε…
Εἶναι χαρακτηριστικό τό ἀπόσπασμα «Σημειώματος» τοῦ Στ. Παττακοῦ πρός τόν Γ. Παπαδόπουλο μέ ἡμερομηνία 29-7-1973 τό ὁποῖο ἀναφέρεται στήν ἐπιλογή τοῦ νέου Πρωθυπουργοῦ, φωτογραφίζωντας τόν Μαρκεζίνη:
«Ἡ ἀνάθεσις τῆς Πρωθυπουργίας εἰς τινά προσωπικότητα ξένην πρός τήν Ἐπανάστασιν ἀλλά ἀνεγνωρισμένου κύρους –εἰ δυνατόν ἀδιάβλητον, παρθένον ἀπό πολιτικόν παρελθόν, ἐπαναστατικῆς ὅμως ὑφῆς, θά εἶχε τεράστιον ὄφελος καί εὐμενεστάτην ἀπήχησιν».
●●●
Πολλοί ἑρμήνευσαν τήν «λύσι Μαρκεζίνη» ὡς παλινδρόμησι πρός τούς παλαιοπολιτικούς.
Π λ α ν ῶ ν τ α ι π λ ά ν η ν ο ἰ κ τ ρ ά ν!
Τό μόνο πού συνέδεεε τόν Μαρκεζίνη μέ τούς παλαιούς πολιτικούς ἦταν ὅτι ἔτυχε νά πολιτεύεται καί αὐτός προεπαναστατικῶς. Ὁ Σπ. Μαρκεζίνης ἦταν:
- Ὁ πρῶτος ἐκφραστής τοῦ νεοκομματισμοῦ μέ τό «Ν έ ο ν Κ ό μ μ α» τό 1947.
- Αὐτός πού ἐπέβαλε τήν Ἀρχιστρατηγία Παπάγου μέ τούς 18 βουλευτές τό 1949, ἐπιτυγχάνωντας τήν συνεργασία τῶν κομμάτων καί τήν νικηφόρα λήξι τοῦ Συμμοριτοπολέμου.
- Ὁ ἐμπνευστής τοῦ «Ἑλληνικοῦ Συναγερμοῦ» καί ἀρχιτέκτων τῆς νομισματικῆς μεταρρυθμίσεως τοῦ 1953 πού ἔθεσε τίς βάσεις τῆς μεταπολεμικῆς ἀναπτύξεως.
- Ὁ μόνος πολιτικός πού ἀπό τό 1957 ζήτησε τήν ἄμεση ἔνταξί μας στήν ΕΟΚ ὡς ἱδρυτικά μέλη καί ὄχι μέ «συμφωνία συνδέσεως» καί ὡς οὐραγοί ὅπως ἔγινε τό 1962.
- Ὁ πλέον ἄφθαρτος καί ἀδοκίμαστος πολιτικός ἀφοῦ δέν εἶχε ἀναλάβει τήν ἐξουσία καί δέν εἶχε φθαρεῖ ἀπό αὐτήν.
Ὁ ἀρχηγός τοῦ κ ό μ μ α τ ο ς τ ῶ ν Π ρ ο ο δ ε υ τ ι κ ῶ ν ἐπανειλημμένως εἶχε φανεῖ ὡς ὁ π ρ ο ά γ γ ε λ ο ς τ ῆ ς Ἐ π α ν α σ τ ά σ ε ω ς. Ἡ ταύτισις Παπαδοπούλου – Μαρκεζίνη ἦταν σέ πολλά σημεῖα ἐμφανής:
* Ὁ Σπ. Μαρκεζίνης ἦταν ἐκεῖνος πού πρῶτος χαρακτήρισε «γηρασμένο» τό Σ ύ ν τ α γ μ α τ ο ῦ 1 9 5 2 καί διεκήρυττε τήν ἀναθεώρησί του ἀπό τό 1960.
Ὁ Γ. Παπαδόπουλος ἦταν ἐκεῖνος πού τό ἀναθεώρησε καί δημιούργησε τό Σ ύ ν τ α γ μ α τ ο ῦ 1 9 6 8 / 7 3.
* Ὁ Σπ. Μαρκεζίνης ἦταν ἐκεῖνος πού πρῶτος μίλησε γιά τήν μετεξέλιξι τοῦ πολιτεύματος σέ Κ ο ι ν ω ν ι κ ή Δ η μ ο κ ρ α τ ί α.
Ὁ Γ. Παπαδόπουλος ἦταν ἐκεῖνος πού εἰσήγαγε τήν Ο ἰ κ ο ν ο μ ι κ ή καί Κ ο ι ν ω ν ι κ ή Δ η μ ο κ ρ α τ ί α στό Σύνταγμα τοῦ 1968.
* Ὁ Σπ. Μαρκεζίνης μίλησε πρῶτος γιά «ἐ ν ί σ χ υ σ ι τ ῆ ς ἐ κ τ ε λ ε σ - τ ι κ ῆ ς ἐ ξ ο υ σ ί α ς», γιά «ε ὐ ρ ε ί ε ς π ε ρ ι φ έ ρ ε ι ε ς», γιά συνταγματική κατωχύρωσι «κ ο μ μ ά τ ω ν ἀ ρ χ ῶ ν» καί γιά «κ ρ α τ ι κ ή ἐ π ι χ ο ρ ή γ η σ ι τῶν κομμάτων».
Ὁ Γ. Παπαδόπουλος ἦταν ἐκεῖνος πού πρῶτος εἰσήγαγε στό Σ ύ ν τ α γ- μ α τ ο ῦ 1 9 6 8, ὅλα τά ἀνωτέρω.
* Ὁ Σπ. Μαρκεζίνης ἦταν ὁ πρῶτος πού μίλησε γιά «Σ υ ν τ α γ μ α τ ι κ ό Δ ι κ α σ τ ή ρ ι ο» καί καθιέρωσι τοῦ θεσμοῦ τοῦ Δ η μ ο ψ η φ ί σ μ α τ ο ς στό Σύνταγμα.
Ὁ Γ. Παπαδόπουλος ἦταν αὐτός πού ἵδρυσε τό Σ υ ν τ α γ μ α τ ι κ ό Δ ι -κ α σ τ ή ρ ι ο τό 1968 καί καθιέρωσε τόν θεσμό τοῦ Δ η μ ο ψ η φ ί σ μ α- τ ο ς μέ τό πολίτευμα τοῦ 1973.
* Ὁ Σπ. Μαρκεζίνης σκέφθηκε πρῶτος τήν ἀποκέντρωσι σέ Δ ι ο ι κ η τ ι -κ έ ς Π ε ρ ι φ έ ρ ε ι ε ς, τίς «ἀ γ ρ ο τ ο π ό λ ε ι ς» καί τήν «κ α τ ε υ θ υ- ν ό μ ε ν η ἀ σ τ υ φ ι λ ί α».
Ὁ Γ. Παπαδόπουλος πρῶτος ἐφάρμοσε τόν θεσμό τῶν Π ε ρ ι φ ε ρ ε ι α -κ ῶ ν Δ ι ο ι κ ή σ ε ω ν, τίς «Β ι ο μ η χ α ν ι κ έ ς Ζ ῶ ν ε ς» τῶν πόλεων καί τό Ἐ θ ν ι κ ό Χ ω ρ ο τ α ξ ι κ ό Σ χ έ δ ι ο.
* Ὁ Σπ. Μαρκεζίνης μίλησε πρῶτος γιά ἄνοιγμα πρός τό «Ἀ ν α τ ο λ ι κ ό μ π λ ό κ», γιά «ἀ π ύ ρ α υ λ η Β α λ κ α ν ι κ ή» καί γιά ἀνάπτυξι σχέσεων μέ τήν Ε Σ Σ Δ.
Ὁ Γ. Παπαδόπουλος ὑπῆρξε ὁ πρῶτος ἡγέτης πού πραγματοποίησε ἕνα γιγάντιο «ἄ ν ο ι γ μ α π ρ ό ς Ἀ ν α τ ο λ ά ς», βελτίωσε τίς σχέσεις μέ τήν Ε Σ Σ Δ καί προχώρησε σέ ἄνοιγμα πρός τήν Λ α ϊ κ ή Κ ί ν α καί τήν Ἰ α π ω ν ί α!...
* Ὁ Σπ. Μαρκεζίνης ὑπῆρξε ὁ πρῶτος πολιτικός πού διεκήρυξε τήν ἀπεξάρτησι τῆς Ἑλλάδος ἀπό τήν κηδεμονία τῶν Συμμάχων καί τήν ἰ σ ο- τ ι μ ί α ἔναντι τοῦ ΝΑΤΟ.
Ὁ Γ. Παπαδόπουλος ὑπῆρξε ὁ πρῶτος ἡγέτης πού ἐφήρμοσε τήν πολιτική τῆς ἰσοτιμίας καί ἡ πολιτική του ἦταν μία συνεχής δ ι α κ ή ρ υ ξ ι ς ἀ ν ε ξ α ρ τ η σ ί α ς ἔναντι τῶν ΗΠΑ.
* Ὁ Σπ. Μαρκεζίνης ὑπῆρξε ὁ πρῶτος μετά τόν Συμμοριτοπόλεμο πού διακήρυξε τήν «π ο λ ι τ ι κ ή τ ῆ ς Λ ή θ η ς» ἔναντι τῶν κομμουνιστῶν.
Ὁ Γ. Παπαδόπουλος ὑπῆρξε ὁ μόνος ἡγέτης πού τήν ἐφήρμοσε μέ τίς συνεχεῖς ἀ μ ν η σ τ ε ῖ ε ς τά μέτρα ἐ π ι ε ι κ ί α ς, τήν ἐ κ ρ ί ζ ω σ ι τῶν κοινωνικῶν αἰτίων καί τήν ἀ σ τ ι κ ο π ο ί η σ ι τῶν κομμουνιστῶν.
Ὅπως λοιπόν ἐξηγεῖ καί ὁ Γ. Κάρτερ:
«… ὁ λόγος πού ὁ Γ. Παπαδόπουλος ἀπεδέχθη τήν πρωθυπουργία Μαρκεζίνη ὑπῆρξε καί τό ὅτι οἱ δύο ἄνδρες διέθεταν πολλά κοινά χαρακτηριστικά σημεῖα στόν τρόπο σκέψεως».
(ὄ.π. σελ. 104)
Τά πράγματα δέν ἦσαν ὅμως μόνον ρόδινα γιά τήν ἐπιλογή τοῦ Σπ. Μαρκεζίνη. Τό παρελθόν του ἔδειχνε ὅτι μέ ὅσους ἡγέτες συνεργάσθηκε στό παρελθόν, εἶχε συγκρουσθῆ. Καί μέ τόν Κ. Τ σ α λ δ ά ρ η τό 1947 καί μέ τόν Θ. Σ ο φ ο ύ λ η τό 1949 καί μέ τόν Ἀ λ. Π α π ά γ ο τό 1954. Ἀκόμη καί μέ τόν Θρόνο -ἡ παλινόρθωσις τοῦ ὁποίου ὠφείλετο ἐν πολλοῖς στήν δράσι του- ἦλθε σέ σύγκρουσι, ἰδίως ἐπί Π α ύ λ ο υ κ α ί Φ ρ ε ι- δ ε ρ ί κ η ς. Ἐπίσης εἶχε ἀ ν τ ί π α λ ό του τόν ἀμερικανικό παράγοντα.
Ἦταν λοιπόν ὁ Μαρκεζίνης -ὅπως περιγράφει ὀρθῶς ὁ Γ. Κάρτερ- ἀπρόβλεπτος:
«Ἕνας πακτωλός πρωτοποριακῶν ἰδεῶν καί συγχρόνως ἀπρόβλεπτος… ἀστάθμητος… αἰνιγματικός…»…
ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ
Μετά την Πολιτειακή Μεταβολή της 1ης Ιουνίου 1973 και την ορκωμοσία του ως Προέδρου, ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος εἶχε προαναγγείλει την λήξι της Επαναστάσεως και την ορκωμοσία μεταβατικῆς πολιτικῆς Κυβερνήσεως δοτῆς ἐξουσίας με προκαθωρισμένη ἀποστολή την διεξαγωγή τῶν πρώτων ἐκλογῶν.
Τό πολιτικό ζήτημα πού προέκυπτε ἦταν θεμελιώδους σημασίας. Μέχρι τότε ὅλοι προσέβλεπαν στόν Γεώργιο Παπαδόπουλο. Ὁ ἀρχηγός τῆς Ἐπαναστάσεως καί Πρωθυπουργός τῆς 6ετίας ἦταν ἡ μοναδική ἡγετική προσωπικότητα πού εἶχε ἀναδειχθῆ μέσα ἀπό τήν μήτρα τῆς Ἐπαναστάσεως. Εἶχε καταστῆ ὄχι μόνον ὁ ἀ ρ χ η γ ό ς της, ἀλλά καί ὁ π ο λ ι τ ι κ ό ς ἡ γ έ τ η ς της. Ποιός θά ὑποκαθιστοῦσε λοιπόν τόν Γεώργιο Παπαδόπουλο στήν πρωθυπουργία; Τό ἐρώτημα αὐτό ἦταν ἀπό τά πλέον κεφαλαιώδη πού ἀντιμετώπισε ποτέ ἡ Ἐπανάστασις καί ὁ ἴδιος ὁ Παπαδόπουλος. Ἐπρόκειτο κυριολεκτικά γιά γ ρ ί φ ο. Διότι τά προσόντα αὐτά δέν τά συγκέντρωνε κανείς ἄλλος παρά μόνον ὁ Γ ε ώ ρ γ ι ο ς Π α π α δ ό π ο υ λ ο ς!...
Ἡ ἄνοδος τοῦ Γεωργίου Παπαδοπούλου στήν Προεδρία τῆς Δημοκρατίας καί ἡ ἀνυπαρξία ἄλλης ἡγετικῆς προσωπικότητος, μέσα ἀπό τούς κόλπους τῆς Ἐπαναστάσεως, ἱκανῆς ν’ ἀναλάβη τήν Πρωθυπουργία ὁδήγησε στήν «λ ύ σ ι Μ α ρ κ ε ζ ί ν η». Ἡ ἐπιλογή πλέον ἑνός ἐμπείρου καί ἀφθάρτου πολιτικοῦ γιά τήν θέσι τοῦ Πρωθυπουργοῦ εἶχε καταστῆ μονόδρομος…
Στίς 8 Ὀ κ τ ω β ρ ί ο υ 1 9 7 3, ἡμέρα Δευτέρα καί ὥρα 12:30 μεσημβρινή ὁρκίσθηκε ἐνώπιον τοῦ Προέδρου τῆς Δημοκρατίας Γεωργίου Παπαδοπούλου ἡ Κυβέρνησις Μαρκεζίνη. Ὁ Σπυρίδων Μαρκεζίνης εἶχε ἤδη δεσμούς μέ τόν Γεώργιο Παπαδόπουλο ἀπό ἐτῶν:
● Τόν Φεβρουάριο τοῦ 1968, Παπαδόπουλος καί Μαρκεζίνης εἶχαν δύο ἀπόρρητες νυκτερινές συναντήσεις, ὅταν ὁ πρῶτος διερευνοῦσε τίς δυνατότητες ἐφαρμογῆς τοῦ λεγομένου «Σ χ ε δ ί ο υ Σ ι δ ε ρ ά τ ο υ», ὅπως ἐκθέτουμε σέ προηγούμενο κεφάλαιο.
Ἔκτοτε, οἱ δύο ἄνδρες δέν εἶχαν διακόψει τήν ἐπαφή τους. Ὁ Ἰωάννης Πασσᾶς εἶναι σαφής:
«… ὁ κ. Γ. Παπαδόπουλος κατ’ ἀραιά διαστήματα, διετήρει δι’ ἐμοῦ σχετικήν ἐπαφήν μέ τόν κ. Μαρκεζίνην…»
(Ἐγκυκλ. Λεξικό «Ἥλιος» Τόμος «Ἑλλάς» Μέρος Β΄ σελ. 540)
Διατηροῦσε ἐπίσης ὁ Μαρκεζίνης, συχνή ἐπαφή καί μέ τόν Α΄ Ἀντιπρόεδρο τῆς Κυβερνήσεως Σ τ υ λ ι α ν ό Π α τ τ α κ ό. Ὁ ἴδιος γράφει:
«…μέ τόν Ἀντιπρόεδρον Στ. Παττακόν διετήρουν ἐπαφήν. Ἐκεῖνος δέ ἐκάστοτε μέ ἐνημέρωνε ἰδίως εἰς τά θέματα τά ἀναφερόμενα εἰς τάς σχέσεις τῆς Ἑλλάδος μέ τάς Ἀραβικάς χώρας, πλεῖστας τῶν ὁποίων εἶχεν ἐπισκεφθῆ…»
(«Ἀναμνήσεις 1972-1974» σελ. 27)
Ἐπαφή ἐπίσης εἶχε καί μέ τόν Ὑφυπουργό καί μετέπειτα Ἀναπληρωτή Ὑπουργό Ἐξωτερικῶν Χ ρ ῆ σ τ ο Ξ α ν θ ό π ο υ λ ο - Π α λ α μ ᾶ.
Θά πρέπει ἐπίσης νά τονισθῆ ὅτι πολλά ἀξιόλογα πολιτικά στελέχη πού χρησιμοποίησε ἡ Ἐπανάστασις προήρχοντο ἀπό τόν χῶρο τοῦ Σπ. Μαρκεζίνη: Ὁ Πρόεδρος τῆς Ἐπιτροπῆς Ἀναθεωρήσεως τοῦ Συντάγματος Χ α ρ. Μ η τ ρ έ λ ι α ς, ὁ Πρόεδρος τῆς Ἐπιτροπῆς Συντάξεως τοῦ 5ετοῦς Προγράμματος Οἰκονομικῆς Ἀναπτύξεως 1968-72 Κ ω ν / ν ο ς Θ ά ν ο ς, ὁ Ὑφυπουργός Προεδρίας Κ ω ν / ν ο ς Β ο β ο λ ί ν η ς κ.ἄ.
● Στίς 2 3 Ν ο ε μ β ρ ί ο υ 1 9 6 8 δημοσιεύτηκε στήν ἐφ. «Νέα Πολιτεία» ἄρθρο μέ τίτλο «Ὁ κ. Σπ. Μαρκεζίνης καί ἡ Ἐπανάστασις». Τό ἄρθρο –μεταξύ ἄλλων- ἔλεγε:
«Ἡ ἀντικειμενικότης δέ, ἐπιβάλλει νά ἀναγνωρισθῆ, ὅτι ὁ σ υ ν ε π έ σ τ ε ρ ο ς ἐ κ τ ῶ ν π α λ α ι ῶ ν π ο λ ι τ ι κ ῶ ν εἰς ὅτι ἀφορᾶ τήν ἀνανέωσιν τῆς ἡγεσίας εἰς ὅλας τάς βαθμίδας τῆς κρατικῆς ἐξουσίας, ὑπῆρξεν ὁ κ. Σπ. Μαρκεζίνης…
Οἱ παλαιοκομματικοί ἐτρόμαξαν κυρίως μέ τήν τόλμην του ἡ ὁποία τόσον σαφῶς ἀπεδείχθη μέ τήν ἀ ν α π ρ ο σ α ρ μ ο γ ή ν τ ῆ ς δ ρ α χ μ ῆ ς, τήν ὁποία ὅλοι ἐθεώρουν ἀναγκαίαν, ἀλλ’ οὐδείς εἶχε τό θάρρος νά ἀποφασίσει.
Καί εἰς τόν ἴδιον ἀνήκει ἡ π ο λ ι τ ι κ ή σ ύ λ λ η ψ ι ς τ ο ῦ “Ἑ λ λ η ν ι κ ο ῦ Σ υ ν α γ ε ρ μ ο ῦ”, μέ ἀποτέλεσμα νά τεθοῦν ὑπό τήν σημαίαν τοῦ Στρατάρχου Παπάγου συμπαγεῖς μάζαι τοῦ λαοῦ…
Ἤδη ἐδημιουργήθησαν εἰς τήν Χώραν ἐντελῶς ν έ α ι σ υ ν θ ῆ κ α ι, αἱ ὁποῖαι ἐπιτρέπουν τήν πραγματοποίησιν διαρθρωτικῶν μεταβολῶν καί εὐρυτάτης ἀλλαγῆς εἰς τά πρόσωπα, εἰς τούς θεσμούς καί εἰς τήν νοοτροπίαν…
Ἡ ἰδική του σιωπή (σ.σ. τοῦ Μαρκεζίνη), δέν ἔχει τήν ἀρνητικότητα τῆς ἀρρωστημένης σιωπῆς ἄλλων παραγόντων τοῦ παλαιοκομματισμοῦ. Καί ἡ ἰδική μας ἐντύπωσις εἶναι ὅτι πρόκειται περί μίας σιωπῆς μέ θ ε τ ι κ ή ν σ η μ α σ ί α ν…
Μέ τήν δημοσίαν ἀναγνώρισιν τῆς ἐπαναστατικῆς καί συνταγματικῆς νομιμότητος, θά προσέφερεν ἄλλην μίαν ὑπηρεσίαν εἰς τόν Τόπον…
Ἐξ’ ἄλλου, ἀρκετά ἐξ’ ἐκείνων τά ὁποῖα κατά καιρούς ὑπεστήριξεν ὁ ἀρχιτέκτων τοῦ “Ἑλληνικοῦ Συναγερμοῦ”, πραγματοποιοῦνται ἤ δύναται νά πραγματοποιηθοῦν μ ό ν ο ν ὑπό τό παρόν καθεστώς καί ὑ π ό τ ή ν ἡ γ ε σ ί α ν τ ο ῦ Γ ε ω ρ γ ί ο υ Π α π α δ ο π ο ύ λ ο υ.
Ἡ Ἐπανάστασις -ὅπως ἀναντιρρήτως προκύπτει καί ἀπό τό νέον Σύνταγμα- δέν θέλει καί δέν ἐπιδιώκει νά ἐξοντώση πολιτικῶς ὅτι καλόν προέρχεται ἤ ἀνήκει εἰς τό παρελθόν…
Ἡ Ἑλλάς ἔχει ἀνάγκην -ὅπως πάντοτε τονίζει καί ὁ κ. Πρωθυπουργός- ὅλων τῶν καλῶν, εἰλικρινῶν καί ἐντίμων τέκνων της…»
Ὅπως εἶναι ἐμφανές, το ἀνωτέρω ἄρθρο ἀποτελοῦσε μία ἀνοικτή πρόσκλησι πρός τόν Σπ. Μαρκεζίνη χρονολογουμένη ἤδη ἀπό τό ἔτος 1968! Καί μάλιστα ἀπό τό πλέον ἐπίσημο κυβερνητικό ὄργανο. Γιά κανέναν ἄλλον πολιτικό δέν ἐγράφησαν τέτοια θετικά σχόλια τήν περίοδο 1967-1973…
● Τόν Ἰ ο ύ λ ι ο τ ο ῦ 1 9 6 9 ὁ Σπ. Μαρκεζίνης παρεχώρησε μία Συνέντευξι ἡ ὁποία φάνηκε ν’ ἀνταποκρίνεται στήν «ἀνοικτή πρόσκλησι» τῆς Ἐπαναστάσεως. Σέ αὐτήν ἐξῆρε τόσο τήν ἀ ν α γ κ α ι ό τ η τ α ὅσο καί τό ἔ ρ γ ο τῆς 21ης Ἀπριλίου. Ἐξυμνοῦσε τήν π ρ ο σ ω π ι κ ό τ η τ α τοῦ Γ. Παπαδοπούλου καί τόνιζε τήν ἀνάγκη π ο λ ι τ ι κ ο π ο ι ή σ ε ω ς ὑπονοώντας τήν χρησιμοποίησι τοῦ ἑ α υ τ ο ῦ τ ο υ γιά τόν σκοπό αὐτόν. Ἄγνωστο γιατί, ἡ Συνέντευξις δέν ἐδόθη τελικῶς στήν δημοσιότητα.
● Τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1973 ἦταν ὅμως ἡ περίοδος πού ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος υἱοθέτησε πραγματικά τήν ἰδέα τῆς Πρωθυπουργίας Μαρκεζίνη.
Ἦταν ἀκριβῶς τότε πού ἱδρύετο τό ΕΠΟΚ. Ὁ Γ. Παπαδόπουλος ἀπέβλεπε τότε τόν μετασχηματισμό του σέ κόμμα ὑπό τήν ἡγεσία του. Καί ἀπέβλεπε σέ μία μεταβατική Κυβέρνησι Μαρκεζίνη ἡ ὁποία θά διεξήγαγε τίς ἐκλογές.
Παρά ταῦτα, ἡ ἰδέα χρησιμοποιήσεως τοῦ Μαρκεζίνη δέν ἀνῆκε στόν ἴδιο, ἀλλά στόν Ν ι κ ό λ α ο Μ α κ α ρ έ ζ ο καί στόν πρώην ὑπουργό καί κουνιάδο του Ἀ λ έ ξ α ν δ ρ ο Μ α τ θ α ί ο υ.
Γράφει ὁ Μακαρέζος:
«Ὁ ἀείμνηστος Στρατηγός Ὀδ. Ἀγγελῆς, γι’ αὐτόν τόν λόγο ἀποκαλοῦσε τόν γράφοντα “ἀ ν ά δ ο χ ο τ ῆ ς λ ύ σ ε ω ς Μ α ρ κ ε ζ ί ν η”.
Ἐδῶ ὅμως ὀφείλω νά σημειώσω ὅτι ἡ ἰδέα τῆς λύσεως Μαρκεζίνη ἦταν τοῦ διατελέσαντος ὑπουργοῦ Γεωργίας καί μετέπειτα Βορείου Ἑλλάδος, Ἀ λ ε ξ ά ν δ ρ ο υ Μ α τ θ α ί ο υ.
Τήν ἰδέα αὐτή τήν ἀπέρριψα στήν ἀρχή, ἀλλά κατόπιν βαθυτάτης ἀναλύσεως τῶν ἐπιχειρημάτων τοῦ προτείνοντος, τήν ἀπεδέχθην καί στήν συνέχεια τήν εἰσηγήθηκα στόν Γ. Παπαδόπουλο καί τούς λοιπούς».
(«Πῶς ὁδηγηθήκαμε στήν 21η Ἀπριλίου 1967» σελ. 586)
Ὁ Γ. Κάρτερ ἐξηγεῖ:
«Στήν ἀρχή τόσον ὁ Παπαδόπουλος ὅσο καί ὁ Παττακός ἄκουσαν τήν ὑποψηφιότητά του μέ ἔκδηλο σκεπτικισμό…
Ἕνας ὀγκώδης π ρ ά σ ι ν ο ς φ ά κ ε λ λ ο ς κυκλοφοροῦσε ἐμπιστευτικῶς ἀπό χέρι σέ χέρι μεταξύ τῶν μελῶν τῆς τριανδρίας. Τό περιεχόμενό του ἀναφερόταν διεξοδικῶς στόν ἰδιωτικό καί δημόσιο βίο τοῦ δυναμικοῦ ἐκείνου ἀνδρός…
Ὁ Μακαρέζος εἶχε τήν γνώμη ὅτι ὁ Μαρκεζίνης ἤθελε μόνον ν’ ἀποκτήση τόν τίτλο τοῦ Πρωθυπουργοῦ:
“Ἡ Ἐ π α ν ά σ τ α σ ι ς -ἔλεγε- εἶναι τ ό τ ε λ ε υ τ α ῖ ο τ ρ α ῖ ν ο γ ι ά τ ό ν Μ α ρ κ ε ζ ί ν η! Ἄν τό χάση, χάνει ὁριστικῶς καί τήν εὐκαιρία νά γίνη Πρωθυπουργός”.
Ὁ γράφων παρετήρησε τότε ὅτι “ὁ Μαρκεζίνης ἔχει τίς δικές του φιλοδοξίες καί ὅταν ἀνέλθει στό τραῖνο, μπορεῖ νά τό πάρη καί νά φύγη”.
Ὁ Μακαρέζος ἀπάντησε:
“Ὁ Μακαρέζος θά εἶναι ὁ ἐπιβάτης τῆς πρώτης θέσεως. Τ ό τ ρ α ῖ ν ο θ ά τ ό ὁ δ η γ ο ῦ μ ε ἐ μ ε ῖ ς”.»
(«Τά καύσιμα ἐτελείωσαν» σελ. 104)
Διαμεσολαβητής τοῦ Γ. Παπαδοπούλου μέ τόν εὑρισκόμενο τότε στήν Ἐλβετία Σπ. Μαρκεζίνη ὑπῆρξε ὁ Ἰ. Πασσᾶς ὁ ὁποῖος γράφει:
«Πράγματι εἰς τάς ἀρχάς Ἀ π ρ ι λ ί ο υ τ ο ῦ 1 9 7 3 -ὅταν ὁ κ. Μαρκεζίνης εὑρίσκετο εἰς τήν Ἐλβετίαν- ὁ Γ. Παπαδόπουλος μέ παρεκάλεσε νά μεταβῶ ἐκεῖ καί νά τόν βολιδοσκοπήσω ἐάν –εἰς τήν πιθανήν περίπτωσιν πού ἡ Ἐπανάστασις θά προέβαινεν εἰς πολιτικοποίησιν- ὁ Μαρκεζίνης θά ἦτο ἕτοιμος καί διατεθειμένος νά ἀναλάβη αὐτήν τήν προσπάθειαν.
Κατόπιν τούτου, ἀνεχώρησα εἰς Γενεύην ὅπου καί συνήντησα τόν κ. Μαρκεζίνην…
Μετά συζητήσεις ἀρκετῶν ἡμερῶν, ἐπέστρεψα εἰς τάς Ἀθήνας τήν 21ην Ἀπριλίου 1973 μέ τήν ὑπόσχεσιν τοῦ Μαρκεζίνη ὅτι ἦτο ἀπολύτως ἕτοιμος ἀπό πλευρᾶς σχεδιασμῶν, μελετῶν καί προγράμματος, διότι ἀπό πολλοῦ ἀνέμενε παρομοίαν εὐκαιρίαν…»
(ὄ.π. σελ. 540)\
Τήν ἵδρυσι τοῦ ΕΠΟΚ ἀκολούθησε ἡ ἀπόπειρα ἀνταρσίας στό Ναυτικό. Καί αὐτήν ἡ Πολιτειακή Μεταβολή τῆς 1ης Ἰουνίου 1973. Ὁ τρόπος πολιτικοποιήσεως ἄλλαξε. Ἀλλά ἡ ἀπόφασις πρωθυπουργίας Μαρκεζίνη παρέμεινε…
Εἶναι χαρακτηριστικό τό ἀπόσπασμα «Σημειώματος» τοῦ Στ. Παττακοῦ πρός τόν Γ. Παπαδόπουλο μέ ἡμερομηνία 29-7-1973 τό ὁποῖο ἀναφέρεται στήν ἐπιλογή τοῦ νέου Πρωθυπουργοῦ, φωτογραφίζωντας τόν Μαρκεζίνη:
«Ἡ ἀνάθεσις τῆς Πρωθυπουργίας εἰς τινά προσωπικότητα ξένην πρός τήν Ἐπανάστασιν ἀλλά ἀνεγνωρισμένου κύρους –εἰ δυνατόν ἀδιάβλητον, παρθένον ἀπό πολιτικόν παρελθόν, ἐπαναστατικῆς ὅμως ὑφῆς, θά εἶχε τεράστιον ὄφελος καί εὐμενεστάτην ἀπήχησιν».
●●●
Πολλοί ἑρμήνευσαν τήν «λύσι Μαρκεζίνη» ὡς παλινδρόμησι πρός τούς παλαιοπολιτικούς.
Π λ α ν ῶ ν τ α ι π λ ά ν η ν ο ἰ κ τ ρ ά ν!
Τό μόνο πού συνέδεεε τόν Μαρκεζίνη μέ τούς παλαιούς πολιτικούς ἦταν ὅτι ἔτυχε νά πολιτεύεται καί αὐτός προεπαναστατικῶς. Ὁ Σπ. Μαρκεζίνης ἦταν:
- Ὁ πρῶτος ἐκφραστής τοῦ νεοκομματισμοῦ μέ τό «Ν έ ο ν Κ ό μ μ α» τό 1947.
- Αὐτός πού ἐπέβαλε τήν Ἀρχιστρατηγία Παπάγου μέ τούς 18 βουλευτές τό 1949, ἐπιτυγχάνωντας τήν συνεργασία τῶν κομμάτων καί τήν νικηφόρα λήξι τοῦ Συμμοριτοπολέμου.
- Ὁ ἐμπνευστής τοῦ «Ἑλληνικοῦ Συναγερμοῦ» καί ἀρχιτέκτων τῆς νομισματικῆς μεταρρυθμίσεως τοῦ 1953 πού ἔθεσε τίς βάσεις τῆς μεταπολεμικῆς ἀναπτύξεως.
- Ὁ μόνος πολιτικός πού ἀπό τό 1957 ζήτησε τήν ἄμεση ἔνταξί μας στήν ΕΟΚ ὡς ἱδρυτικά μέλη καί ὄχι μέ «συμφωνία συνδέσεως» καί ὡς οὐραγοί ὅπως ἔγινε τό 1962.
- Ὁ πλέον ἄφθαρτος καί ἀδοκίμαστος πολιτικός ἀφοῦ δέν εἶχε ἀναλάβει τήν ἐξουσία καί δέν εἶχε φθαρεῖ ἀπό αὐτήν.
Ὁ ἀρχηγός τοῦ κ ό μ μ α τ ο ς τ ῶ ν Π ρ ο ο δ ε υ τ ι κ ῶ ν ἐπανειλημμένως εἶχε φανεῖ ὡς ὁ π ρ ο ά γ γ ε λ ο ς τ ῆ ς Ἐ π α ν α σ τ ά σ ε ω ς. Ἡ ταύτισις Παπαδοπούλου – Μαρκεζίνη ἦταν σέ πολλά σημεῖα ἐμφανής:
* Ὁ Σπ. Μαρκεζίνης ἦταν ἐκεῖνος πού πρῶτος χαρακτήρισε «γηρασμένο» τό Σ ύ ν τ α γ μ α τ ο ῦ 1 9 5 2 καί διεκήρυττε τήν ἀναθεώρησί του ἀπό τό 1960.
Ὁ Γ. Παπαδόπουλος ἦταν ἐκεῖνος πού τό ἀναθεώρησε καί δημιούργησε τό Σ ύ ν τ α γ μ α τ ο ῦ 1 9 6 8 / 7 3.
* Ὁ Σπ. Μαρκεζίνης ἦταν ἐκεῖνος πού πρῶτος μίλησε γιά τήν μετεξέλιξι τοῦ πολιτεύματος σέ Κ ο ι ν ω ν ι κ ή Δ η μ ο κ ρ α τ ί α.
Ὁ Γ. Παπαδόπουλος ἦταν ἐκεῖνος πού εἰσήγαγε τήν Ο ἰ κ ο ν ο μ ι κ ή καί Κ ο ι ν ω ν ι κ ή Δ η μ ο κ ρ α τ ί α στό Σύνταγμα τοῦ 1968.
* Ὁ Σπ. Μαρκεζίνης μίλησε πρῶτος γιά «ἐ ν ί σ χ υ σ ι τ ῆ ς ἐ κ τ ε λ ε σ - τ ι κ ῆ ς ἐ ξ ο υ σ ί α ς», γιά «ε ὐ ρ ε ί ε ς π ε ρ ι φ έ ρ ε ι ε ς», γιά συνταγματική κατωχύρωσι «κ ο μ μ ά τ ω ν ἀ ρ χ ῶ ν» καί γιά «κ ρ α τ ι κ ή ἐ π ι χ ο ρ ή γ η σ ι τῶν κομμάτων».
Ὁ Γ. Παπαδόπουλος ἦταν ἐκεῖνος πού πρῶτος εἰσήγαγε στό Σ ύ ν τ α γ- μ α τ ο ῦ 1 9 6 8, ὅλα τά ἀνωτέρω.
* Ὁ Σπ. Μαρκεζίνης ἦταν ὁ πρῶτος πού μίλησε γιά «Σ υ ν τ α γ μ α τ ι κ ό Δ ι κ α σ τ ή ρ ι ο» καί καθιέρωσι τοῦ θεσμοῦ τοῦ Δ η μ ο ψ η φ ί σ μ α τ ο ς στό Σύνταγμα.
Ὁ Γ. Παπαδόπουλος ἦταν αὐτός πού ἵδρυσε τό Σ υ ν τ α γ μ α τ ι κ ό Δ ι -κ α σ τ ή ρ ι ο τό 1968 καί καθιέρωσε τόν θεσμό τοῦ Δ η μ ο ψ η φ ί σ μ α- τ ο ς μέ τό πολίτευμα τοῦ 1973.
* Ὁ Σπ. Μαρκεζίνης σκέφθηκε πρῶτος τήν ἀποκέντρωσι σέ Δ ι ο ι κ η τ ι -κ έ ς Π ε ρ ι φ έ ρ ε ι ε ς, τίς «ἀ γ ρ ο τ ο π ό λ ε ι ς» καί τήν «κ α τ ε υ θ υ- ν ό μ ε ν η ἀ σ τ υ φ ι λ ί α».
Ὁ Γ. Παπαδόπουλος πρῶτος ἐφάρμοσε τόν θεσμό τῶν Π ε ρ ι φ ε ρ ε ι α -κ ῶ ν Δ ι ο ι κ ή σ ε ω ν, τίς «Β ι ο μ η χ α ν ι κ έ ς Ζ ῶ ν ε ς» τῶν πόλεων καί τό Ἐ θ ν ι κ ό Χ ω ρ ο τ α ξ ι κ ό Σ χ έ δ ι ο.
* Ὁ Σπ. Μαρκεζίνης μίλησε πρῶτος γιά ἄνοιγμα πρός τό «Ἀ ν α τ ο λ ι κ ό μ π λ ό κ», γιά «ἀ π ύ ρ α υ λ η Β α λ κ α ν ι κ ή» καί γιά ἀνάπτυξι σχέσεων μέ τήν Ε Σ Σ Δ.
Ὁ Γ. Παπαδόπουλος ὑπῆρξε ὁ πρῶτος ἡγέτης πού πραγματοποίησε ἕνα γιγάντιο «ἄ ν ο ι γ μ α π ρ ό ς Ἀ ν α τ ο λ ά ς», βελτίωσε τίς σχέσεις μέ τήν Ε Σ Σ Δ καί προχώρησε σέ ἄνοιγμα πρός τήν Λ α ϊ κ ή Κ ί ν α καί τήν Ἰ α π ω ν ί α!...
* Ὁ Σπ. Μαρκεζίνης ὑπῆρξε ὁ πρῶτος πολιτικός πού διεκήρυξε τήν ἀπεξάρτησι τῆς Ἑλλάδος ἀπό τήν κηδεμονία τῶν Συμμάχων καί τήν ἰ σ ο- τ ι μ ί α ἔναντι τοῦ ΝΑΤΟ.
Ὁ Γ. Παπαδόπουλος ὑπῆρξε ὁ πρῶτος ἡγέτης πού ἐφήρμοσε τήν πολιτική τῆς ἰσοτιμίας καί ἡ πολιτική του ἦταν μία συνεχής δ ι α κ ή ρ υ ξ ι ς ἀ ν ε ξ α ρ τ η σ ί α ς ἔναντι τῶν ΗΠΑ.
* Ὁ Σπ. Μαρκεζίνης ὑπῆρξε ὁ πρῶτος μετά τόν Συμμοριτοπόλεμο πού διακήρυξε τήν «π ο λ ι τ ι κ ή τ ῆ ς Λ ή θ η ς» ἔναντι τῶν κομμουνιστῶν.
Ὁ Γ. Παπαδόπουλος ὑπῆρξε ὁ μόνος ἡγέτης πού τήν ἐφήρμοσε μέ τίς συνεχεῖς ἀ μ ν η σ τ ε ῖ ε ς τά μέτρα ἐ π ι ε ι κ ί α ς, τήν ἐ κ ρ ί ζ ω σ ι τῶν κοινωνικῶν αἰτίων καί τήν ἀ σ τ ι κ ο π ο ί η σ ι τῶν κομμουνιστῶν.
Ὅπως λοιπόν ἐξηγεῖ καί ὁ Γ. Κάρτερ:
«… ὁ λόγος πού ὁ Γ. Παπαδόπουλος ἀπεδέχθη τήν πρωθυπουργία Μαρκεζίνη ὑπῆρξε καί τό ὅτι οἱ δύο ἄνδρες διέθεταν πολλά κοινά χαρακτηριστικά σημεῖα στόν τρόπο σκέψεως».
(ὄ.π. σελ. 104)
Τά πράγματα δέν ἦσαν ὅμως μόνον ρόδινα γιά τήν ἐπιλογή τοῦ Σπ. Μαρκεζίνη. Τό παρελθόν του ἔδειχνε ὅτι μέ ὅσους ἡγέτες συνεργάσθηκε στό παρελθόν, εἶχε συγκρουσθῆ. Καί μέ τόν Κ. Τ σ α λ δ ά ρ η τό 1947 καί μέ τόν Θ. Σ ο φ ο ύ λ η τό 1949 καί μέ τόν Ἀ λ. Π α π ά γ ο τό 1954. Ἀκόμη καί μέ τόν Θρόνο -ἡ παλινόρθωσις τοῦ ὁποίου ὠφείλετο ἐν πολλοῖς στήν δράσι του- ἦλθε σέ σύγκρουσι, ἰδίως ἐπί Π α ύ λ ο υ κ α ί Φ ρ ε ι- δ ε ρ ί κ η ς. Ἐπίσης εἶχε ἀ ν τ ί π α λ ό του τόν ἀμερικανικό παράγοντα.
Ἦταν λοιπόν ὁ Μαρκεζίνης -ὅπως περιγράφει ὀρθῶς ὁ Γ. Κάρτερ- ἀπρόβλεπτος:
«Ἕνας πακτωλός πρωτοποριακῶν ἰδεῶν καί συγχρόνως ἀπρόβλεπτος… ἀστάθμητος… αἰνιγματικός…»…
ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου