ΟΙΟΝ ΔΕΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟΝ ΑΝΔΡΑ ΕΙΝΑΙ

Του Σαράντου Καργάκου

Ιστορικού - Συγγραφέως

Εφημ:ΕΣΤΙΑ 28/3/2014

Ο τίτλος δεν αποκλείει και την γυναίκα, εφόσον διαθέτει το βασικό συστατικό που εμπεριέχεται στην ετυμολογική βάση του ονόματος του ανδρός: την ανδρειοσύνη. Υπήρξαν γυναίκες πολιτικοί που ανα­δείχθηκαν ανδρειότερες των ανδρών, όταν βρέθηκαν προ κρισίμων στιγμών.
Σήμερα υπάρχει δικαιολογημένα μια απαρέσκεια προς την πολιτική. Πάμπολλοι της γυρίζουν την πλάτη. Το να νομίζουν όμως αυτοί οι «αντιπολιτικοί» ότι μπορεί να υπάρξει οργανωμένη κοινωνική ζωή χωρίς πολιτι­κούς, είναι τόσο αφελές όσο και να το πιστεύεις ότι μπορεί να διασχίσει ένα πλοίο τον ωκεανό χωρίς καπε­τάνιο και χωρίς πλήρωμα. Οι κοινωνίες δεν είναι «Με­θυσμένα καράβια», για να θυμηθούμε τον Ρεμπώ.
Ας το πούμε κι αλλιώς: Το να θελήσεις να δημιουρ­γήσεις πολιτική χωρίς πολιτικούς είναι κάτι που παρα­πέμπει στον κατοχικό καφέ που φτιαχνόταν με καβουρδισμένα ρεβύθια. Δεν θα πω ότι οι πολιτικοί είναι αναγκαίο κακό. Είναι όμως κάτι αναγκαίο και από μας εξαρτάται –κι εννοώ το corpus των πολιτών–, αν αυτό θα είναι καλό ή κακό. Ο πολιτικός είναι μία σύνθετη έννοια, περισσότερο πολύπλευρη και πολυεπίπεδη απ’ ό,τι η έννοια του τεχνοκράτη. Ο τεχνοκράτης έχει –συνήθως– μια μονόπλευρη κατάρτιση· ο πολιτικός πρέπει να είναι «πολυόμματος» και «τηλεδερκής». Να βλέπει παντού και μακριά.
Οι τεχνοκράτες είναι σαν τους μουσικούς της ορχή­στρας. Ο πολιτικός, και μάλιστα ο ηγέτης πολιτικός, πρέπει να είναι σαν τον διευθυντή της ορχήστρας. Να ξέρει κατά πρώτο λόγο να συντονίζει, να συγχρονίζει, να εμπνέει, να μεταδίδει παλμό, έτσι που κάθε μέλος της ορχήστρας να μπορεί να δίνει τον καλύτερό του εαυτό. Δεν είναι απαραίτητο ο πολιτικός να έχει ειδικές γνώσεις επί ενός αντικειμένου. Οφείλει πάντως να είναι σε θέση να κατανοεί τη φύση ενός προβλήματος και να διαισθάνεται ποια από τις προτεινόμενες λύσεις είναι η καλύτερη. Κυρίως σε μακροχρόνια διάσταση.
Με άλλα λόγια ο καλός πολιτικός είναι ο άνθρωπος των σωστών επιλογών και στο θέμα των αποφάσεων και στο θέμα των συνεργατών. Πιθανώς, ο Ιουστινιανός να έμενε –παρά την εργατικότητά του– μία μετριότητα, αν δεν είχε το προσόν της επιλογής καλών συνεργατών. Έχω χαρακτηρίσει σε ένα βιβλίο μου («Η Αυτοκρατορία της Κ/Πόλεως») τη βασιλεία του ως εποχή των μεγάλων ονομάτων και των μεγάλων έργων.
Με τα παραπάνω θέλω να πω ότι αν σήμερα πέσαμε τόσο χαμηλά, είναι γιατί δεν βλέπαμε ψηλά αλλά προ­σηλώναμε το βλέμμα στα χαμηλά. Οι αετοί έχουν το προνόμιο του ύψους. Αλλ’ εμείς δεν θέλαμε αετούς· θέλαμε «αητονύχηδες». Θέλαμε ανθρώπους «του χεριού μας». Κι έτσι σήμερα αυτοί οι «άνθρωποι του χε­ριού» έχουν απλώσει το χέρι τους ως την πιο μικρή τσέ­πη των ενδυμάτων μας. Εμείς τώρα είμαστε του χεριού τους. Και όπως λένε οι Χιώτες, «τώρανες που μας βά­λανε στο χέρι/πάθαμε πολύ άσχημο χουνέρι»!
Ο Ουΐνστων Τσώρτσιλλ με τη γνώστη ευστροφία και τη λεκτική του επιγραμματικότητα, αναφερόμενος –νο­μίζω– στους επιστήμονες, είχε πει: «Ένας επιστήμονας πρέπει πάνω απ’ όλα να είναι τζέντλεμαν· αν ξέρει και γράμματα, ακόμη καλύτερα»! Τούτο, όμως, δεν ισχύει στην πολιτική. Η πολιτική δεν είναι πρωτάθλημα που παίζεται στον παράδεισο. Συχνά ως γήπεδο χρησιμο­ποιείται η κόλαση και ως διαιτητής ο Διάβολος. Τζέντ­λεμαν ήταν και ο Νέβιλ Τσάμπερλαιν. Αλλ’ ήταν ο πλέον ακατάλληλος να αντιμετωπίσει μια σατανική μορφή σαν αυτή του Χίτλερ. Έτσι όλη η υφήλιος υποχρεώθηκε επί πέντε έτη να χορέψει το «Χορό των Σκελετών».
Αυτό δεν σημαίνει ότι ο πολιτικός δεν πρέπει να είναι ηθικός. Η ηθική, όπως αποδεικνύει η παρούσα στιγμή, είναι εκ των sine qua non. Όπως συχνά έχω γρά­ψει είναι η πιο ρεαλιστική πολιτική. Αρκεί ο πολιτικός να μην είναι αφελής. Πρέπει μαζί με την ηθική να διαθέτει φύση σθεναρή, όχι τόσο για να μη θραύεται η αδαμαν­τίνη της ηθικής του συνειδήσεως, αλλά για να μπορεί να επιβάλει το ηθικώς ζην στους συνεργάτες του και στο λαό, πρώτον με το παράδειγμά του και δεύτερον με την αυστηρή τήρηση του νόμου. Η ηθική του πολιτικού δεν πρέπει να είναι χριστιανική, συγχωρητική. Το «ἄφες αὐτοῖς» έχει προ πολλού πολιτικά και κοινωνικά ακυ­ρωθεί. Η ηθική του πολιτικού πρέπει να είναι αυστηρή, συχνά αμείλικτα αυστηρή. Αν χαλαρώσουν για μικρό διάλειμμα οι ηθικοί αρμοί, το κράτος παραλύει.
Ενθυμούμαι (και το γράφω όπως το ενθυμούμαι) ότι στις εξετάσεις του 1966 ή 1967 στη Σχολή των Ευελπίδων είχε δοθεί στην Έκθεση ως θέμα (και μάλιστα προφορικά και χωρίς μετάφραση) η ακόλουθη Δημοσθένεια ρήση:
«Λυθέντων τῶν νόμων καί ἑκάστῳ δοθείσης ἐξου­σίας ὅ,τι βούλεται ποιεῖν οὐ μόνον πολιτεία οἴχεται ἀλλ’ οὐδ’ ὁ πᾶς τῶν ἀνθρώπων βίος τοῦ τῶν θηρίων οὐδέν ἄν διενέγκαι».
Που σημαίνει, εάν καταλυθούν οι νόμοι και στον κα­θένα δοθεί εξουσία να κάνει ό,τι θέλει, όχι μόνον το κράτος διαλύεται αλλ’ ούτε ο βίος των ανθρώπων σε όλες αυτού τις εκδηλώσεις σε τίποτε δεν θα διέφερε από αυτόν των θηρίων.
Αν θέλουμε, λοιπόν, να ξεφύγουμε από το «λύκου βίον ζῆν», ας φροντίσουμε οι πολίτες να κρατήσουμε ως πολιτική αρχή τη σοφή συμβουλή του Πιττακού του Μυτιληναίου: «Πόλις ἄριστα πράττει, ὅπου τοῖς πονηροῖς οὐκ ἔξεστιν ἄρχειν». Το να μην επιτρέπεται στους φαύλους να άρχουν είναι πολιτική ευθύνη του λαού.


http://www.sarantoskargakos.gr