Γράφει ο Κωνσταντίνος ΛινάρδοςΟ παππούς μου Κωνσταντίνος Λινάρδος , δάσκαλος από τα Λουσικά Νομού Αχαΐας , επιστρατεύτηκε τρεις φορές την δεκαετία 1910-20 , ανταποκρινόμενος κάθε φορά με ευσυνειδησία στο κάλεσμα της Πατρίδας . Η πρώτη επιστράτευση , το ημερολόγιο της οποίας είχα ήδη την τιμή να παρουσιάσω μέσω του παρόντος ιστολογίου , πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1912 . Η επιστράτευση αυτή και οι μετέπειτα Βαλκανικοί πόλεμοι , έδωσαν την δυνατότητα στην Πατρίδα να ικανοποιήσει μέρος των εθνικών της πόθων , διπλασιάζοντας την έκταση και την ισχύ της.
Σήμερα θα παρουσιάσουμε αυτούσια τα όσα έχει γράψει (πολύ λιγότερα σε σχέση με τους Βαλκανικούς πολέμους) για την επιστράτευση του Φθινοπώρου του 1915 , η οποία ως γνωστόν δεν κατέληξε σε πολεμική αναμέτρηση , αφού οι φιλοβασιλικές κυβερνήσεις αποφάσισαν τελικά να απέχουν του μεγάλου πολέμου. Από την αρχή των γραφομένων γίνεται φανερό ότι το κλίμα που επικρατεί είναι ήδη βαρύ λόγω του διχασμού και δεν έχει καμία σχέση με το αντίστοιχο κλίμα που επικρατούσε το Φθινόπωρο του 1912. Παρόλα αυτά προσπαθεί να περιγράψει με αντικειμενικότητα τα όσα διαδραματίστηκαν κατά το διάστημα αυτό (και ιδιαίτερα τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης) , αφήνοντας τον αναγνώστη να βγάλει μόνος του τα όποια συμπεράσματα.
Η ΕΠΙΣΤΡΑΤΕΥΣΗ ΤΟΥ 1915
Από έτους και πλέον τα περισσότερα των Κρατών της γης είχον αναμιχθεί εις τον χορόν του Ευρωπαϊκού πολέμου και ημείς δε κατά το διάστημα αυτό ουδέποτε μείναμε ήσυχοι αναμένοντες από ημέρας εις ημέραν την επιστράτευση. Και απεσοβήθη μεν η ανάμιξις μας κατά Μάρτιον , ότε η Κυβέρνησις Βενιζέλου επέμενε να εξέλθομεν υπέρ της Αντάντ επιχειρούσης τότε την εκπόρθησιν των Δαρδανελίων, την 10η όμως Σεπτεμβρίου (1915) είδομεν εις εφημερίδας επιστράτευσιν της Βουλγαρίας και έκαστος ετοιμάζετο διευθετών τας υποθέσεις του. Την 17η εσπέρας ο τηλέγραφος του Σιδ. Σταθμού μας ανήγγειλε την επιστράτευσιν 20 ηλικιών. Την 12η μετέβην εις Σουδενέικα . Που η χαρά και τα τραγούδια , η προθυμία και η μανία της προηγουμένης επιστράτευσης (του 1912-3). Θλίψις και κατήφεια.
Την 14η αναχωρήσαμεν κατήλθομεν εις Αχαΐαν , εκείθεν εις Πάτρας και κατά το μεσονύκτιον εφτάσαμεν εις Αθήνας. Την 15η παρουσιάσθην . Αν και είχε λήξει η προθεσμία της προσελεύσεως από της προηγουμένης , ουδεμία βία παρετηρείτο , ως κατά την προηγουμένην επιστράτευσιν, ολίγοι παρουσιάζοντο , οι λοιποί περιεφέροντο όλην την εβδομάδα. Την πρώτην ημέραν της παρουσιάσεως μου απεσπάσθη δύναμις εκ του 1ου και 7ου Συντάγματος προς σχηματισμόν του Συντάγματος της προκαλύψεως με τας μεγαλυτέρας των ηλικιών. Ο λόχος μου απέσπασε 11 δεκανείς μεταξύ των οποίων και εγώ. Την αυτήν ημέραν μετά 4ωρον ορθοστασίαν έξωθεν του 1ου Συντάγματος
 |
| Βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄ |
Εμάθομεν εκ Πατρών , ότι ο Ταγματάρχης Βλαχογιάννης ανεχώρησε άμα τη κυρήξει της επιστράτευσης δια Φλώριναν με Τάγμα προκαλύψεως και δεν ήτο δυνατόν να μας εξηγήσει κανείς τον σκοπόν των τοιούτων Ταγμάτων καθ’ όσο πρώτην φοράν συνιστώντο τοιαύτα.
Την 29η (Σεπτεμβρίου) διετάχθη το Τάγμα να αναχωρήσει . Ητοιμάσθημεν, κατήλθομεν εις Πειραιά και περί το μεσονύκτιον όλον το Τάγμα επιβιβάσθη δύο επιτάκτων ατμοπλοίων. Την 30η επλησιάσαμεν εις Καραμπουρνού , ότε δύο Γαλλικά πλοία μεταφέροντα στρατόν εκ Δαρδανελίων μας έφθασαν. Επί τη θέα του Γαλλικού στρατού , όλοι εξέσπασαν εις ζητωκραυγάς , ως και οι Γάλλοι. Μετ’ ολίγην ώραν εβλέπομεν πάλιν την Θεσσαλονίκην κ’ οδηγούμενοι υπό πλοηγού διέλθομεν τον φράκτην των τορπιλλών και μετά μίαν ώραν αγκυροβολήσαμεν εις τον λιμένα , όπου πολλά μεταγωγικά ιδικά μας και ξένα πλήρη στρατού. Το εσπέρας απεβιβάσθημεν και εστρατωνίσθημεν εις τας αποθήκας του Καπνοκοπτηρίου . Εξελθόντες δε εις την πόλιν εθαυμάζομεν την ποικιλλίαν των στολών των ξένων στρατών. Γάλλοι, Άγγλοι, Ζουάβοι με κόκκινα πανταλόνια και μεγάλα φέσια, Σενεγαλέζοι , Ζηλανδοί , ιππείς κρανιοφόροι κλπ.
Την επομένην κατέβημεν εις σταθμόν Μοναστηρίου, διενεμήθησαν τροφαί 4 ημερών , την μεσημβρίαν επιβιβάσθημεν του τραίνου και μετά 10ωρον ταξείδιον περί το μεσονύκτιον εφθάσαμεν εις Σόροβιτς (Αμύνταιο) διαμείνοντες εις οικήματα.
ΣΟΡΟΒΙΤΣ 3-8 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ
Προ τριών ημερών είχε διέλθη το Τάγμα προκαλύψεως Βλαχογιάννη εκείθεν δια Φλώριναν. Παραμείναμεν επομένως ημείς εκεί 6 ημέρας αναμένοντες διαταγάς. Καιρός βροχερός , κρύο ,βορριάς. Αποτόμως από την ζέστην των Αθηνών εντός 4 ημερών μετεπέσαμεν εις χειμώνα.
Κατά τας ημέρας τοιαύτας εξηρχόμεθα την πρωίαν εις Γυμνάσιον , το απόγευμα εις τα καφενεία. Περιεργαζόμεθα τους τάφους των φονευθέντων Αξιωματικών κατά την υποχώρησιν της 5ης Μεραρχίας την 24η Οκτωβρίου 1912 ακούοντες πολλούς , οι οποίοι έτυχον τότε , διηγούμενους.
Την 8η ανεχωρήσαμεν ο 1ος κ’ 2ος Λόχος , ο μεν 1ος αναλαβών την φύλαξιν της σιδ. γραμμής από Αξιού μέχρι Βοδενών (Έδεσσα) , ο δε 2ος εις τα σύνορα προς Γευγελήν δ. του Αξιού. Την αυτήν ημέραν διήλθε τραίνο εις Θεσσαλονίκη μεταφέρων εκ Μοναστήριου τα αρχεία της Εθνικής τράπεζας της Σερβίας. Τα βαγόνια διάτρητα εκ σφαιρών καθ’ όσον είχε υποστεί επίθεσιν κομητατζίδων. Εστερούμεθα εφημερίδων , μόλις δε την εσπέραν της ημέρας ταύτης είχομεν κ’ είδομεν προέλασιν Βουλγάρων εις Βελεσσά.
Την 9η ανέβημεν εις Σταθμόν κ’ επιβιβασθέντες κατά τας 10π.μ. τραίνου μετά 3ωρον ευχάριστον ταξείδιον ήλθομεν εις Βοδενά , αποβιβασθέντες δε υπό αδιάκοπον βροχήν διενεμήθημεν εις οικήματα. Την επομένην ο 3ος Λόχος έφυγεν δια Σούμποσκον.
ΒΟΔΕΝΑ (ΕΔΕΣΣΑ) 10 Οκτωβρίου – 27 Νοεμβρίου 1915
 |
| Στέφανος Σκουλούδης |
Επίσης κατά την επομένην εβδομάδα 18-25 η αυτή τακτική. Καιρός καλός. Προέλασις Βουλγάρων προς το Μοναστήριον, πρόσφυγες αθρόοι κ’ ιδίως γυναικόπαιδα. Σχηματισμός Κυβερνήσεως υπό Σκουλούδην.
25-31 . Ανελάβομεν ο Λόχος μας την φρουράν των φυλακών του Ταμείου. Διαδόσεις περί αποστρατεύσεως κ’ διαλύσεως της Βουλής , η μόνη τροφή των φαντάρων.
1-8 Νοεμβρίου . Καθ’ όλην την εβδομάδα οι Βούλγαροι προ του Μοναστηρίου . Διάδοσις καταλήψεως της πόλης υπό Ελλ. Στρατού. Όχι ευχάριστος η κατάστασις.
8-15 . Απειλαί Αγγλίας δι’ αποκλεισμού. Δοθείσης εγγυήσεως περί ασφαλείας των Ανταντικών στρατευμάτων ήρθη ο αποκλεισμός. Διακοίνωσις Βενιζέλου προς τον λαόν δι ης εκατηγόρει τον Βασιλέα ως Μονάρχην κλπ. Πολεμικαί επιχειρήσεις τίποτε. Χιόνι το Σάββατο εντός της πόλεως , κρύο , πάγοι φοβεροί.
15-22. Ψύχος δριμύ , το θερμόμετρον κατήλθεν 8 υπό το μηδέν. Οι Βούλγαροι προ του Μοναστηρίου. Δύσκολος η θέσις της Ελλάδος. Αι δυνάμεις απαιτούσιν εκκένωσιν της Μακεδονίας υπό του Ελλ. Στρατού.
23. Διαταγή υπό της μετόπισθεν υπηρεσίας υφ’ ην υπαγόμεθα όπως 66 άνδρες του Λόχου μας ενισχύσουν τα φυλάκια του 1ου Λόχου επί της γραμμής. Προωρίσθη η διμοιρία μου.
24. Από πρωίας ητοιμάσθημεν . Κατά την 1μμ μας παρέλαβεν ο λοχαγεύων του 1ου Ανθ/γος Δωρίδης και δια του σιδ. Σταθμού ακολουθούντες την γραμμήν εφθάσαμεν μέχρι Βλαδόβου αφήσαντες εις τα διάφορα φυλάκια κ’ σύραγγας πλέον του ημίσεως της δυνάμεως. Οι υπόλοιποι επανήλθον εις την πόλιν.
25. Κατά τας 2μμ ανεχωρήσαμεν εκ της πόλεως , αφήσαμεν 8 εις γέφυραν Τουρκόβιαννη , άλλους απεστείλαμεν εις τα άνω των Βοδενών φυλάκια κ’ οι λοιποί 18 περί το λυκόφως υπό ομίχλην κ’ λεπτήν βροχήν εφθάσαμεν εις την μεγάλη σύραγγα υπ. Αριθμό 4 παρά το χιλιόμ (υπάρχει κενό).
 |
| αποβίβαση Γαλλικών στρατευμάτων στην Θεσ/νικη |
Φυλάκιον 27 Νοεμβρίου 1915 – 15 Ιανουαρίου 1916
27. Από πρωίας επεδόθημεν εις την διόρθωσιν του φυλακίου. Με τα υπάρχοντα υλικά εσκεπάσαμεν το ήμισυ, κατεσκευάσαμεν θύραν, κρεβάτια, ώστε το εσπέρας ήτο κατοικήσιμον. Εχωρήσαμεν τους 8 άνδρας , οίτινες απετέλεσαν άλλο φυλάκιον εις την άλλην είσοδον και ήρχισε η κανονική υπηρεσία της φυλάξεως της σύραγγος.
28. Εστείλαμεν εις Βοδενά και ηγοράσαμεν χύτραν , τσεκούρι , φανάρι και όλα τα χρειώδη.
Ήρχισεν πλέον η τακτική ζωή του φυλακείου. Δηλ. εκτός της φρουράς όλην την ημέραν ησχολούμεθα εις την συλλογήν δύο τόνων ξύλων , ίνα καίη άσβεστον πυρ ημέραν και νύκτα και το απόγευμα 4-5μμ επεριμέναμεν τα τραίνα όπως ο τροφοδότης του Λόχου μας πετάξη τρόφιμα , οι δε επιβάται εφημερίδας. Εστέλλομεν καθ’ εκάστη ένα εις Βοδενά δια την αλληλογραφίαν.
Εφημερίδας έγραφον υποχώρησιν Αγγλο-Γάλλων και οχύρωσιν αυτών εις Λαχανά κ’ Κιλκίς κ’ αποκλεισμόν της Ελλάδος.
29-30 . Διάδοσις, ότι διετάχθησαν τα διάφορα σώματα ίνα είνε έτοιμα προς αναχώρησιν με 6 ημερών τροφάς.
1-9 (Δεκεμβρίου) . Εκκένωσις της ζώνης Δοϊράνης υπό των ημετέρων. Κατάληψις της γεφύρας Δεμίρ Ισάρ και Αξιού. Σύγκρουσις ημετέρων μετά Βουλγάρων εις χωρίον της Πρέσπας.
9-22 . Σύλληψις προξένων Γερμανίας, Αυστρίας, Τουρκίας , Βουλγαρίας εν Θες/νίκην υπό Αγγλο-Γάλλων . Δημοσίευσις εγγράφων κατασχεθέντων επί Άγγλου ταξειδεύοντος δια του ελλ. Εμπορικού Σπέτσαι υπό Γερμ. υποβρυχίου δι’ ων η Αγγλία επεδίωκε εκθρόνισιν του Βασιλέως κλπ.
24-25. Αφ’ εσπέρας της παραμονής εις εκ των πλησίον παραχειμαζόντων βλαχοποιμένων μας εδώρησε ένα σφάγιον (γίδα) την οποίαν εβράζομεν μέχρι της 12ης ψάλλοντες τα κάλανδα και κατόπιν επεδόθημεν εις το φαγητόν.
1η Ιανουαρίου - 14 Ιανουαρίου 1916. Η αυτή ζωή.
14 . ‘Ελαβον φύλλον πορείας δια το Σύνταγμα.
15. Εκ. Βοδενών λαβόντες φύλλον πορείας ανεχωρήσαμεν δια Θεσσαλονίκην , όπως φοιτήσωμεν εις τους προπαρασκευαστικούς ουλαμούς Εφ. Αξιωματικών . Μετά θαυμάσιον ταξείδιον εφθάσαμεν το εσπέρας εις Θες/νίκην.
Θεσσαλονίκη 15 Ιανουαρίου – 2 Ιουλίου 1916
16. Παρουσιάσθημεν εις το Γ’ Σώμα Στρατού και προσεκολλήθημεν εις Λόχον του 27ου Συντάγματος μέχρις ότου αρχίσουν τα μαθήματα εις τους ουλαμούς.
17-18. Ασκόπως περιερχόμεθα ανά την πόλιν εξοδεύοντες.
19. Κατά την 3η πρωινήν κρότος τρομακτικός και θρύματα κεράμων επί του παραθύρου μας αφύπνισαν. Ενοήσαμεν αμέσως , ότι πρόκειται περί αεροπλάνων κ’ κατέβημεν εις το υπόγειον. Μετά τινά λεπτά ανήλθομεν εις το λιακωτόν και είδομεν καιομένην την αποθήκην της τραπέζης Θες/νίκης. Την πρωίαν είδομεν ότι ήτο Ζέπελιν (αερόστατο) το επιδραμόν, πλησίον δε του ξενοδοχείου είχε ρίψει δύο βόμβας.
24. Κατορθώθη επιτέλους να μας συγκεντρώσωσιν εις το Σύν/γμα και εκείθεν οδηγηθέντες εις την Σχολήν οργανώθημεν εις διμοιρίας , αφήσαμεν τα πράγματα μας κ’ εγκατεστάθημεν πλέον εις το επί της διασταυρώσεως των οδών Αγ. Δημητρίου κ’ Β. Κωνσταντίνου μέγαρον.
25. Ήρχισαν αι ασκήσεις και μετά δύο ημέρας παραδόσεις μαθημάτων. Ήρχισεν πλέον ο κανονικός μαθητικός βίος , όστις εκτός της αυστηροτάτης πειθαρχίας , ως συνήθως εις όλα τα στρατιωτικά σχολεία , κατά τα άλλα ήτο ευχάριστος μεταξύ τόσων επιστημόνων. Γυμνάσια πολλά και μελέται πολλαί. Μας εδόθη διπλή στολή. Είμεθα αξιοπρεπώς ενδεδυμένοι . Συσσίτιον εδίδετο , οποίον και εις τους Λόχους , αλλά επιτροπή καταρτιζομένη εκάστοτε εκ μαθητών εφρόντιζε περί της βελτιώσεως αυτού δια της πωλήσεως του καπνού , δια του μισθού και της καταβολής μιας δραχμής υφ΄ εκάστου μαθητού καθ’ εβδομάδα. Το Πάσχα μας εδόθη δωδεκαήμερος άδεια. Περί την 15 Μαΐου οι Γερμανο-Βούλγαροι προελάσαντες κατέλαβον το Ρούπελ και έφθασαν μέχρι Δεμίρ –Ισάρ (Σιδηρόκαστρο) κ’ Πορροίων.
Κατά την 21ην Μαΐου εορτήν της Α.Α του Βασιλέως εματαιώθη η τελετή υπό των Γάλλων. Ενώ παρετάχθη Σύνταγμα έξωθεν της Αγ. Σοφίας και προσήρχοντο οι επίσημοι , ασυνήθης κίνησις Γαλλικών τμημάτων παρετηρείτο. Διεδόθη αστραπιαίως ότι οι Γάλλοι κατελάμβανον Ταχυδρομεία κλπ. δημόσια καταστήματα. Ο Στρατηγός Σαράιγ διεμήνυσεν εις τον Κ. Μοσχόπουλον ότι θα ημποδίζετο η τέλεσις της εορτής. Επιτελής του σώματος στρατού καταφθάσας διέταξε την επάνοδο του στρατού εις τους στρατώνας και την διάλυσιν του πλήθους. Ο κόσμος βλέπων την αποχώρησιν του στρατού απορούσεν ποικίλλαι δε διαδόσεις ελάμβανον χώραν. Ο κόσμος διεχύθη εις τας οδούς αγανακτησμένος δια την τοιαύτην προσβολήν κατά του προσώπου του Βασιλέως και τους δον-Κιχωτισμούς των Γάλλων , καθ’ όσον εκτός των περιπολιών , έστησαν αυτοκίνητα τεθωρακισμένα μετά πυροβόλων και πολυβόλων προ του Λευκού Πύργου και πυροβολαρχίας εις τα άνωθεν της πόλης υψώματα.
Σκηναί πολλαί τιμητικαί δια τα ελλ. Όπλα έλαβον χώραν ως η προ του Ταχυδρομείου υπό του εκ Πατρών Λοχίου Τραμπαδώρου όστις παρέταξε την εκ 10 ανδρών φρουράν προ της εισόδου μη επιτρέπων την είσοδο εις ουδένα επί δύο ώρας μέχρις ότου αξιωματικός του Σώματος έφερεν διαταγή προς αυτού εκ μέρους του Κ. Μοσχόπουλου περί αποχωρήσεως εις τας θέσεις του.
22-25 . Πιέσεις της Ελλάδος περί αποστρατεύσεως . Αποκλεισμός των παραλίων . Έλλειψις άρτου , η κουραμάνα έφθασεν 3-4 δραχμάς. Είμεθα ανήσυχοι μη γνωρίζοντες τι πραγματικώς εγίνετο , καθ’ όσον τα αντίθετα φύλλα είχον παυθεί , δια των ιδικών των δε οργάνων εδημοσίευον , ότι τους συνέφερε .
25-31 . Κατόπιν Νότας επιδοθείσης εις την Κυβέρνησιν απεφασίσθη η αποστράτευσις.
1-5 Ιουνίου. Τα εν Π. Ελλάδι σώματα απέλυσαν τους άνδρες των ηλικιών 1892-1903, τα εν Μακεδονίαν όχι δι έλλειψιν ατμοπλοίων. Πολλαί μετακινήσεις Άγγλο-Γάλλων. Διαδόσεις περί πτώσεως του Βερντέν τίποτε θετικό όμως δεν γνωρίζωμεν. Αντιβενιζελικαί εφημερίδες δεν ήρχοντο.
Ο Στρατός κατηγανακτισμένος κατά των Γάλλων , διότι δεν ηδύναντο να φύγωσιν.
Πτώσις Κυβερνήσεως και ανασχηματισμός υπό τον Ζαΐμην. Επανήλθε η επί των πλοίων επιβιβασθείσα Γαλλική Μεραρχία και τότε εμάθομεν ότι δεν έφευγε δια Βερντέν αλλά δια Πειραιά , όπως εξαναγκασθεί η Κυβέρνησις να δεχθεί τα αιτήματα των.
20. Ήρχισαν αι εξετάσεις μας περατωθείσαι μέχρι της 25ης. Πλοία ολίγα ήρχοντο , ως εκ τούτου βραδεώς εγένετο η αποστράτευσις. Ημείς επί μία εβδομάδα ανεμένομεν διαταγήν Υπουργείου εάν θα απολυθώμεν εκ των ουλαμών ή εκ των Σωμάτων μας. Επί τέλους μετά ταξείδιον 15 ημερών λόγω του αποκλεισμού και της λογοκρισίας ήλθεν η εγκύκλιος διατάσσουσα την εκ των ουλαμών απόλυσιν. Παρεδώσαμεν και εις τας 2 Ιουλίου δι Αικατερίνης ανεχωρήσαμεν, διανυκτερεύσαντες δε εις Λάρισσαν την επομένην εφθάσαμεν εις Αθήνας , πληροφορούμενοι των διαφόρων γεγονότων , πυρκαιάς Τατοίου , αποκλεισμού κλπ. πως ακριβώς συνέβησαν.
http://www.istorikathemata.com/2013/03/the-preparations-of-the-Greek-army-for-taking-part-in-the-first-world-war-1915-1916.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου