Γράφει ο Νικόλαος Φωτιάδης
Αντγος ε.α.
Επίτιμος Υδκτης Δ ΣΣ
Τ. Πρόεδρος Ενώσεως
Αποστράτων Αξιωματικών
Επίτιμος Υδκτης Δ ΣΣ
Τ. Πρόεδρος Ενώσεως
Αποστράτων Αξιωματικών
«Άνδρες Γραικοί, όσοι ευρίσκεστε εις Μολδαβίαν και Βλαχίαν! Ιδού μετά τοσούτων αιώνων οδύνας, απλώνει πάλιν ο φοίνιξ της Ελλάδος μεγαλοπρεπώς τας πτέρυγάς του και προσκαλεί υπό την σκιάν αυτού τα γνήσια και ευπειθή τέκνα της! Ιδού η φίλη ημών Πατρίς Ελλάς ανυψώνει μετά θριάμβου τας προπατορικάς της σημαίας!»
(από τη διακήρυξη του Αλέξανδρου Υψηλάντη στο Ιάσιο, την 24η Φεβρουαρίου 1821)
(από τη διακήρυξη του Αλέξανδρου Υψηλάντη στο Ιάσιο, την 24η Φεβρουαρίου 1821)
Πολλές προσπάθειες έκαναν οι ραγιάδες κατά τη διάρκεια της Τουρκικής τυραννίας για να αποτινάξουν το βάρβαρο ζυγό.
Προ της ιδρύσεως της «Φιλικής Εταιρείας» ιδρύθηκαν οι απελευθερωτικές οργανώσεις «Εταιρεία των καλών εξαδέλφων» από τον εθνομάρτυρα Ρήγα Βελεστινλή, «Εταιρεία των Φιλομούσων» η οποία με την υποστήριξη του Ι. Καποδίστρια ίδρυσε στην Αθήνα ανώτερο εκπαιδευτήριο και το «Ελληνόγλωσσον Ξενοδοχείον» στο Παρίσι το 1809.
ΙΔΡΥΣΗ ΦΙΛΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ
Οι ένθερμοι πατριώτες Νικόλαος Σκουφάς, Εμμανουήλ Ξάνθος και Αθανάσιος Τσακάλωφ (κατ άλλους και ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος), ίδρυσαν στην Οδησσό της Ρωσίας την 14 η Σεπτεμβρίου του 1814 την Φιλική Εταιρεία, με σκοπό «να ενεργήσει ευκαιρίας δοθείσης την απελευθέρωσιν της Πατρίδος από το Τουρκικόν ζυγόν», όπως έγραψε αργότερα στα απομνημονεύματά του ο Ξάνθος.
Η ορκωμοσία τους έγινε μπροστά σ’ ένα τραπέζι, πάνω στο οποίο υπήρχαν ένα πιάτο, ένα μαχαίρι, ένα σπαθί κι ένα κίτρινο κερί αναμμένο. Κρατούσαν από ένα ποτήρι με κόκκινο κρασί στο αριστερό χέρι και με το δεξί στο μέρος της καρδιάς, απάγγελλαν τον όρκο του Φιλικού, που τελειώνει με αυτά τα λόγια: «…Ορκιζόμεθα δε πρό πάντων, ότι μεταξύ ημών και των τυράννων της Πατρίδος, το πυρ και ο σίδηρος είναι τα μόνα μέσα της διαλλαγής. Εάν δε ήθελεν αναιρέσωμεν…..το όνομά μας να παραδίδεται εις το αιώνιον ανάθεμα και εις την κατάραν των ομογενών μας, το αίμα μας να χυθεί ως χύνεται αυτήν τη στιγμήν ο οίνος τούτος, το δε σώμα μας, μη αξιούμενον ταφής, να γίνει βορά των θηρίων και των ορνέων».
Οι πρώτες ενέργειες των ιδρυτών της Φιλικής Εταιρείας στράφηκαν στην προσπάθεια να προσελκύσουν σ αυτή και άλλους Έλληνες, από τους πολυάριθμους που ήταν εγκατεστημένοι στις διάφορες χώρες και κυρίως στις πόλεις της Ρωσίας.
Στις 13 Σεπτεμβρίου 1814 μυήθηκαν ο Γιώργος Σέκερης και αργότερα άλλοι επιφανείς Έλληνες, το 1916 είχαν κατηχηθεί περισσότερα από 20 μέλη και το 1917 έφθασαν τα 42. Έως το 1918 μυήθηκαν οι Αθανάσιος Σέκερης, Άνθιμος Γαζής, Θεόδωρος Νέγρης, Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο Αναγνωσταράς, ο Παπαφλέσσας, ο Βιάρος Καποδίστριας (αδελφός του Ιωάννη). Τα μέλη της εταιρίας, οι Εταίροι, διακρίνονταν σε Βλάμηδες (μέλη με στρατιωτική προετοιμασία), σε Συστημένους (γνώστες του μυστικού και του σκοπού του), σε Ιερείς (πρόσωπα με ορισμένη κατηχητική αποστολή)και σε Αφιερωμένους (επιφορτισμένους με το κατά τόπους προστάγματα).
Η ανάθεση της αρχηγίας αποφασίσθηκε να γίνει στον Ι. Καποδίστρια, δε δέχθηκε όμως αυτός λόγω της θέσεώς του (Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας) και τελικά ανέλαβε αρχηγός στις 21 Απριλίου 1820 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης. Κατόρθωσε να συντονίσει αλληλοσυγκρουόμενες απόψεις, να επιτύχει την ενότητα των Φιλικών, να εξασφαλίσει οικονομικά μέσα, αλλά και συμμάχους στη Σερβία και τις παραδουνάβιες ηγεμονίες.
Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε ταυτόχρονη επανάσταση των Σέρβων και Μαυροβουνίων και εξέγερση στην Μολδοβλαχία, εμπρησμό του Τουρκικού στόλου στο ναύσταθμο της Κωνσταντινούπολης και κυριότερη εστία της εξέγερσης την Πελοπόννησο.
Μετά το τέλος της Επανάστασης, όσοι από τους πρωτεργάτες της Φιλικής Εταιρείας παρέμειναν στην Ελλάδα «έζησαν εν πενία και αξιοπρεπεία» κατά τον Ιωάννη Φιλήμονα, του οποίου το έργο «Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Φιλικής Εταιρείας» (Ναύπλιον 1834) αποτελεί πολύτιμη πηγή για την ιστορία μας.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΚΟΥΦΑΣ
Ένας από τους τρεις (μαζί με τον Τσακάλωφ και τον Ξάνθο) ιδρυτές και πρωτεργάτες της Φιλικής Εταιρείας, για την καλύτερη οργάνωση και αποδοτικότερη λειτουργία της οποίας πρότεινε και υπόδειξε τους αποστόλους. Ποτίστηκε με πολύ πίκρα από ορισμένες ατυχίες της και πέθανε κατά τις αρχές του 1819 στην Κωνσταντινούπολη.
ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΞΑΝΘΟΣ
Εργάστηκε πολύ στο κίνημα της Μολδοβλαχίας. Μετά την αποτυχία του κατέβηκε στο Μοριά. Από την «Επιτροπή εκδουλεύσεων του αγώνα», κατατάχθηκε στους «εξαίρετους αγωνιστές» και τιμήθηκε με το χρυσό σταυρό. Πέθανε στην Αθήνα το 1852 και κατά την κηδεία του αποδόθηκαν τιμές στρατηγού.
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΤΣΑΚΑΛΩΦ
Ο δραστηριότερος από τους ιδρυτές της Φιλικής. Γεννήθηκε στα Γιάννενα το 1790. Υπήρξε ένας από τους υπασπιστές του Υψηλάντη στο κίνημα των ηγεμονιών. Μετά την αποτυχία του κατέβηκε στην Ελλάδα και πήρε μέρος σε πολλές μάχες. Ήταν πληρεξούσιος της Φιλικής στη συνέλευση του Άργους. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια ξαναγύρισε στη Μόσχα και εγκαταστάθηκε μόνιμα εκεί μέχρι το 1851 που πέθανε.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Γεννήθηκε στην Ανδρίτσαινα της Ολυμπίας στα 1790. Από τους σπουδαιότερους σε δράση φιλικούς. Διευκόλυνε την κάθοδο του Δημήτριου Υψηλάντη με ψεύτικα διαβατήρια, στα οποία ο Υψηλάντης αναφερόταν σαν Αθαν. Στοστόπουλος υπηρέτης του Αναγνωστόπουλου. Μετά την άφιξή του στην Ελλάδα τον ακολούθησε πιστά σ’ όλες τις στρατιωτικές και πολιτικές του δραστηριότητες. Στα 1843 διορίστηκε σύμβουλος επικρατείας και στα 1845 Νομάρχης Λακωνίας. Τιμήθηκε με το χρυσό σταυρό του Σωτήρα. Πέθανε στα 1854.
Προ της ιδρύσεως της «Φιλικής Εταιρείας» ιδρύθηκαν οι απελευθερωτικές οργανώσεις «Εταιρεία των καλών εξαδέλφων» από τον εθνομάρτυρα Ρήγα Βελεστινλή, «Εταιρεία των Φιλομούσων» η οποία με την υποστήριξη του Ι. Καποδίστρια ίδρυσε στην Αθήνα ανώτερο εκπαιδευτήριο και το «Ελληνόγλωσσον Ξενοδοχείον» στο Παρίσι το 1809.
ΙΔΡΥΣΗ ΦΙΛΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ
Οι ένθερμοι πατριώτες Νικόλαος Σκουφάς, Εμμανουήλ Ξάνθος και Αθανάσιος Τσακάλωφ (κατ άλλους και ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος), ίδρυσαν στην Οδησσό της Ρωσίας την 14 η Σεπτεμβρίου του 1814 την Φιλική Εταιρεία, με σκοπό «να ενεργήσει ευκαιρίας δοθείσης την απελευθέρωσιν της Πατρίδος από το Τουρκικόν ζυγόν», όπως έγραψε αργότερα στα απομνημονεύματά του ο Ξάνθος.
Η ορκωμοσία τους έγινε μπροστά σ’ ένα τραπέζι, πάνω στο οποίο υπήρχαν ένα πιάτο, ένα μαχαίρι, ένα σπαθί κι ένα κίτρινο κερί αναμμένο. Κρατούσαν από ένα ποτήρι με κόκκινο κρασί στο αριστερό χέρι και με το δεξί στο μέρος της καρδιάς, απάγγελλαν τον όρκο του Φιλικού, που τελειώνει με αυτά τα λόγια: «…Ορκιζόμεθα δε πρό πάντων, ότι μεταξύ ημών και των τυράννων της Πατρίδος, το πυρ και ο σίδηρος είναι τα μόνα μέσα της διαλλαγής. Εάν δε ήθελεν αναιρέσωμεν…..το όνομά μας να παραδίδεται εις το αιώνιον ανάθεμα και εις την κατάραν των ομογενών μας, το αίμα μας να χυθεί ως χύνεται αυτήν τη στιγμήν ο οίνος τούτος, το δε σώμα μας, μη αξιούμενον ταφής, να γίνει βορά των θηρίων και των ορνέων».
Οι πρώτες ενέργειες των ιδρυτών της Φιλικής Εταιρείας στράφηκαν στην προσπάθεια να προσελκύσουν σ αυτή και άλλους Έλληνες, από τους πολυάριθμους που ήταν εγκατεστημένοι στις διάφορες χώρες και κυρίως στις πόλεις της Ρωσίας.
Στις 13 Σεπτεμβρίου 1814 μυήθηκαν ο Γιώργος Σέκερης και αργότερα άλλοι επιφανείς Έλληνες, το 1916 είχαν κατηχηθεί περισσότερα από 20 μέλη και το 1917 έφθασαν τα 42. Έως το 1918 μυήθηκαν οι Αθανάσιος Σέκερης, Άνθιμος Γαζής, Θεόδωρος Νέγρης, Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο Αναγνωσταράς, ο Παπαφλέσσας, ο Βιάρος Καποδίστριας (αδελφός του Ιωάννη). Τα μέλη της εταιρίας, οι Εταίροι, διακρίνονταν σε Βλάμηδες (μέλη με στρατιωτική προετοιμασία), σε Συστημένους (γνώστες του μυστικού και του σκοπού του), σε Ιερείς (πρόσωπα με ορισμένη κατηχητική αποστολή)και σε Αφιερωμένους (επιφορτισμένους με το κατά τόπους προστάγματα).
Η ανάθεση της αρχηγίας αποφασίσθηκε να γίνει στον Ι. Καποδίστρια, δε δέχθηκε όμως αυτός λόγω της θέσεώς του (Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας) και τελικά ανέλαβε αρχηγός στις 21 Απριλίου 1820 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης. Κατόρθωσε να συντονίσει αλληλοσυγκρουόμενες απόψεις, να επιτύχει την ενότητα των Φιλικών, να εξασφαλίσει οικονομικά μέσα, αλλά και συμμάχους στη Σερβία και τις παραδουνάβιες ηγεμονίες.
Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε ταυτόχρονη επανάσταση των Σέρβων και Μαυροβουνίων και εξέγερση στην Μολδοβλαχία, εμπρησμό του Τουρκικού στόλου στο ναύσταθμο της Κωνσταντινούπολης και κυριότερη εστία της εξέγερσης την Πελοπόννησο.
Μετά το τέλος της Επανάστασης, όσοι από τους πρωτεργάτες της Φιλικής Εταιρείας παρέμειναν στην Ελλάδα «έζησαν εν πενία και αξιοπρεπεία» κατά τον Ιωάννη Φιλήμονα, του οποίου το έργο «Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Φιλικής Εταιρείας» (Ναύπλιον 1834) αποτελεί πολύτιμη πηγή για την ιστορία μας.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΚΟΥΦΑΣ
Ένας από τους τρεις (μαζί με τον Τσακάλωφ και τον Ξάνθο) ιδρυτές και πρωτεργάτες της Φιλικής Εταιρείας, για την καλύτερη οργάνωση και αποδοτικότερη λειτουργία της οποίας πρότεινε και υπόδειξε τους αποστόλους. Ποτίστηκε με πολύ πίκρα από ορισμένες ατυχίες της και πέθανε κατά τις αρχές του 1819 στην Κωνσταντινούπολη.
ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΞΑΝΘΟΣ
Εργάστηκε πολύ στο κίνημα της Μολδοβλαχίας. Μετά την αποτυχία του κατέβηκε στο Μοριά. Από την «Επιτροπή εκδουλεύσεων του αγώνα», κατατάχθηκε στους «εξαίρετους αγωνιστές» και τιμήθηκε με το χρυσό σταυρό. Πέθανε στην Αθήνα το 1852 και κατά την κηδεία του αποδόθηκαν τιμές στρατηγού.
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΤΣΑΚΑΛΩΦ
Ο δραστηριότερος από τους ιδρυτές της Φιλικής. Γεννήθηκε στα Γιάννενα το 1790. Υπήρξε ένας από τους υπασπιστές του Υψηλάντη στο κίνημα των ηγεμονιών. Μετά την αποτυχία του κατέβηκε στην Ελλάδα και πήρε μέρος σε πολλές μάχες. Ήταν πληρεξούσιος της Φιλικής στη συνέλευση του Άργους. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια ξαναγύρισε στη Μόσχα και εγκαταστάθηκε μόνιμα εκεί μέχρι το 1851 που πέθανε.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Γεννήθηκε στην Ανδρίτσαινα της Ολυμπίας στα 1790. Από τους σπουδαιότερους σε δράση φιλικούς. Διευκόλυνε την κάθοδο του Δημήτριου Υψηλάντη με ψεύτικα διαβατήρια, στα οποία ο Υψηλάντης αναφερόταν σαν Αθαν. Στοστόπουλος υπηρέτης του Αναγνωστόπουλου. Μετά την άφιξή του στην Ελλάδα τον ακολούθησε πιστά σ’ όλες τις στρατιωτικές και πολιτικές του δραστηριότητες. Στα 1843 διορίστηκε σύμβουλος επικρατείας και στα 1845 Νομάρχης Λακωνίας. Τιμήθηκε με το χρυσό σταυρό του Σωτήρα. Πέθανε στα 1854.
O ΟΡΚΟΣ
«Ορκίζομαι ενώπιον του αληθινού Θεού, ότι θέλω είμαι επί ζωής μου πιστός εις την Εταιρείαν κατά πάντα. Να φανερώσω το παραμικρόν από τα σημεία και τους λόγους της, μήτε να σταθώ κατ΄ουδένα λόγον ή αφορμή του να καταλάβωσι άλλοι ποτέ, ότι γνωρίζω τι περί τούτων, μήτε εις συγγενείς μου, μήτε εις πνευματικόν ή φίλον μου.
Ορκίζομαι ότι εις το εξής δεν θέλω έμβει εις καμμίαν εταιρείαν, οποία και αν είναι, μήτε εις κανέναν δεσμόν υποχρεωτικόν. Και μάλιστα, οποιονδήποτε δεσμόν αν είχα, και τον πλέον αδιάφορον ως προς την Εταιρείαν, θέλω τον νομίζει ως ουδέν.
Ορκίζομαι ότι θέλω τρέφει εις την καρδίαν μου αδιάλλακτον μίσος εναντίον των τυράννων της πατρίδος μου, των οπαδών και των ομοφρόνων με τούτους, θέλω ενεργεί κατά πάντα τρόπον προς βλάβην και αυτόν τον παντελή όλεθρόν των, όταν η περίστασις το συγχωρήσει.
Ορκίζομαι να μη μεταχειριστώ ποτέ βίαν δια να αναγνωρισθώ με κανένα συνάδελφον, προσέχων εξ εναντίας με την μεγαλυτέραν επιμέλειαν να μην λανθασθώ κατά τούτο, γενόμενος αίτιος ακολούθου τινός συμβάντος, με κανένα συνάδελφον.
Ορκίζομαι να συντρέχω, όπου εύρω τινά συνάδελφον, με όλην την δύναμιν και την κατάστασίν μου. Να προσφέρω εις αυτόν σέβας και υπακοήν, αν είναι μεγαλύτερος εις τον βαθμόν και αν έτυχε πρότερον εχθρός μου, τόσον περισσότερον να τον αγαπώ και να τον συντρέχω, καθ΄όσον η έχθρα μου ήθελεν είναι μεγαλυτέρα.
Ορκίζομαι ότι καθώς εγώ παρεδέχθην εις Εταιρείαν, να δέχομαι παρομοίως άλλον αδελφόν, μεταχειριζόμενος πάντα τρόπον και όλην την κανονιζομένην άργητα, εωσού τον γνωρίσω Έλληνα αληθή, θερμόν υπερασπιστήν της πατρίδος, άνθρωπον ενάρετον και άξιον όχι μόνον να φυλάττη το μυστικόν, αλλά να κατηχήση και άλλον ορθού φρονήματος.
Ορκίζομαι να μην ωφελώμαι κατ΄ουδένα τρόπον από τα χρήματα της Εταιρείας, θεωρών αυτά ως ιερό πράγμα και ενέχυρον ανήκον εις όλον το Έθνος μου. Να προφυλάττωμαι παρομοίως και εις τα λαμβανόμενα εσφραγισμένα γράμματα.
Ορκίζομαι να μην ερωτώ κανένα των Φιλικών με περιέργειαν, δια να μάθω οποίος τον εδέχθη εις την Εταιρείαν. Κατά τούτο δε μήτε εγώ να φανερώσω, ή να δώσω αφορμήν εις τούτον να καταλάβη, ποίος με παρεδέχθη. Να αποκρίνομαι μάλιστα άγνοιαν, αν γνωρίζω το σημείον εις το εφοδιαστικόν τινός.
Ορκίζομαι να προσέχω πάντοτε εις την διαγωγήν μου, να είμαι ενάρετος. Να ευλαβώμαι την θρησκείαν μου, χωρίς να καταφρονώ τας ξένας. Να δίδω πάντοτε το καλόν παράδειγμα. Να συμβουλεύω και να συντρέχω τον ασθενή, τον δυστυχή και τον αδύνατον. Να σέβομαι την διοίκησιν, τα έθιμα, τα κριτήρια και τους διοικητάς του τόπου, εις τον οποίον διατριβώ.
Τέλος πάντων ορκίζομαι εις Σε, ω ιερά πλην τρισάθλια Πατρίς! Ορκίζομαι εις τας πολυχρονίους βασάνους Σου. Ορκίζομαι εις τα πικρά δάκρυα τα οποία τόσους αιώνας έχυσαν και χύνουν τα ταλαίπωρα τέκνα Σου, εις τα ίδια μου δάκρυα, χυνόμενα κατά ταύτην την στιγμήν, και εις την μέλλουσαν ελευθερίαν των ομογενών μου ότι αφιερώνομαι όλως εις Σε. Εις το εξής συ θέλεις είσαι η αιτία και ο σκοπός των διαλογισμών μου.
Τ
ο όνομά σου ο οδηγός των πράξεών μου, και η ευτυχία Σου η ανταμοιβή των κόπων μου. Η θεία δικαιοσύνη ας εξαντλήσει επάνω εις την κεφαλήν μου όλους τους κεραυνούς της, το όνομά μου να είναι εις αποστροφήν, και το υποκείμενόν μου το αντικείμενον της κατάρας και του αναθέματος των Ομογενών μου, αν ίσως λησμονήσω εις μίαν στιγμήν τας δυστυχίας των και δεν εκπληρώσω το χρέος μου. Τέλος ο θάνατός μου ας είναι η άφευκτος τιμωρία του αμαρτήματός μου, δια να μη λησμονώ την αγνότητα της Εταιρείας με την συμμετοχήν μου».
ο όνομά σου ο οδηγός των πράξεών μου, και η ευτυχία Σου η ανταμοιβή των κόπων μου. Η θεία δικαιοσύνη ας εξαντλήσει επάνω εις την κεφαλήν μου όλους τους κεραυνούς της, το όνομά μου να είναι εις αποστροφήν, και το υποκείμενόν μου το αντικείμενον της κατάρας και του αναθέματος των Ομογενών μου, αν ίσως λησμονήσω εις μίαν στιγμήν τας δυστυχίας των και δεν εκπληρώσω το χρέος μου. Τέλος ο θάνατός μου ας είναι η άφευκτος τιμωρία του αμαρτήματός μου, δια να μη λησμονώ την αγνότητα της Εταιρείας με την συμμετοχήν μου».http://www.xanthinews.gr/2009/09/14-1814.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου