Η μάχη της Πελαγονίας έγινε το Σεπτέμβριο του 1259, ανάμεσα στην Αυτοκρατορία της Νίκαιας και στη συμμαχία που είχε δημιουργηθεί εναντίον της δηλ. το Βασίλειο της Σικελίας, το Δεσποτάτο της Ηπείρου και το Φράγκικο Πριγκιπάτο της Αχαΐας. Ήταν ένα γεγονός αποφασιστικής σημασίας για την ιστορία της ανατολικής Μεσογείου.
Η ακριβής θέση της μάχης είναι αμφισβητήσιμη. Ονομαζεται επίσης ως η Μάχη της Καστοριάς επειδή τρείς βυζαντινές πηγές (Γεώργιος Παχυμέρης, Γεώργιος Ακροπολίτης, Νικηφόρος Γρηγοράς) αναφέρουν ότι ο ηπειρωτικός στρατός ήταν αυτός που επιτέθηκε αρχικά στην τοποθεσία Βορίλλα λόγγος, που ταυτίζεται σε θέση βόρεια της Καστοριάς σε παραλίμνια περιοχή. Από τη στιγμή όμως που περιλαμβάνει μια πολιορκία στον Πρίλαπο (Περλεπές στη ΦΥΡΟΜ), τότε δικαιολογημένα αποκαλείται μάχη της Πελαγονίας.
Ο αυτοκράτορας της Νίκαιας, Θεόδωρος Β' Λάσκαρης, πέθανε το 1258 ενώ ήδη είχε ξεσπάσει πόλεμος μεταξύ της Ηπείρου και της Νίκαιας. Ο διάδοχός του, Ιωάννης Δ' Λάσκαρης, ήταν ανήλικος και μετά τη δολοφονία του αντιβασιλέα που είχε ορίσει ο Θεόδωρος, του Γεωργίου Μουζάλωνα, νέος αντιβασιλέας ορίστηκε ο Μιχαήλ Παλαιολόγος. Την ίδια περίοδο ο δεσπότης της Ηπείρου, Μιχαήλ Β' Δούκας, συμμάχησε με το βασιλιά της Σικελίας, Μανφρέδο Χοχενστάουφεν, παντρεύοντάς τον με την κόρη του την Ελένη και με τον Φράγκο πρίγκιπα της Αχαΐας Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο, παντρεύοντάς τον με την κόρη του την Άννα. Αυτή η συμμαχία στρεφόταν σαφώς κατά της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας και απειλούσε άμεσα τη Θεσσαλονίκη.
Το 1259 ο στρατός των Φράγκων της Πελοποννήσου πέρασε τον Κορινθιακό και ενώθηκε με το στρατό των Ηπειρωτών και τους Βλάχους του Ιωάννη Δούκα (γιου του Μιχαήλ Δούκα), αλλά και με 400 Γερμανούς ιππότες που έστειλε ο Μανφρέδος. Αλλά και ο στρατός των Νικαιατών με αρχηγούς τον Ιωάννη Παλαιολόγο (αδελφό του Μιχαήλ Παλαιολόγου) και το Θεόδωρο Δούκα (αδελφό του Μιχαήλ Δούκα) κινητοποιήθηκε και εισέβαλε στη Θεσσαλία. Σύμφωνα με το Χρονικόν του Μορέως, ο στρατός της Νίκαιας εκτός από το κύριο τμήμα του αποτελείτο και από Τούρκους μισθοφόρους, 2.000 Κουμάνους, 300 Γερμανούς, 13.000 Ούγγρους, 4.000 Σέρβους και Βουλγάρους και μερικούς Βλάχους.
Είναι όμως πολύ πιθανό αυτοί οι αριθμοί να ήταν μικρότεροι στην πραγματικότητα. Ο στρατός των Νικαιατών υποχώρησε βόρεια ακολουθούμενος από το στρατό των συμμάχων, μέχρι την πεδιάδα της Πελαγονίας, κοντά στην Καστοριά. Εκεί, οι Νικαιάτες μάζεψαν τους ντόπιους με τα κοπάδια τους και τους έστειλαν στους κοντινούς λόφους από πίσω τους ώστε να μοιάζουν σαν άλλο ένα μέρος του στρατού και να παραπλανήσουν τους συμμάχους. Έπειτα, έστειλαν ένα δικό τους άνθρωπο, δήθεν αυτόμολο στους Ηπειρώτες, ο οποίος τους πληροφόρησε (υπερβάλλοντας φυσικά) για το μέγεθος του στρατού της Νίκαιας.
Τη νύχτα πριν από την μάχη ο Μιχαήλ Δούκας με το μεγαλύτερο μέρος του στρατού του εγκατέλειψε κρυφά το στρατόπεδο. Στην πράξη αυτή οδηγήθηκε ίσως από φόβο για το μέγεθος του στρατού της Νίκαιας, αλλά σίγουρα από δυσπιστία στους συμμάχους του και από φόβο για τις δικές τους φιλοδοξίες. Κάποιο ρόλο ίσως έπαιξε και ο γιος του, Ιωάννης, που σύμφωνα με τον Γεώργιο Παχυμέρη εξοργίστηκε από την προσοχή που έδειχναν κάποιοι Φράγκοι ευγενείς στην όμορφη Βλάχα γυναίκα του. Ο Ιωάννης δεν ακολούθησε τον πατέρα του, αλλά ενώθηκε με τους Νικαιάτες.
Το πρωί της επόμενης ημέρας ο υπόλοιπος στρατός των Ηπειρωτών βλέποντας ότι ο δεσπότης Μιχαήλ είχε φύγει διαλύθηκε. Οι δυνάμεις του Γουλιέλμου και του Μανφρέδου δέχθηκαν απροετοίμαστες την επίθεση των Νικαιατών. Οι Ούγγροι τοξότες της Νίκαιας σκότωσαν τα άλογα των Φράγκων ιπποτών αφήνοντάς τους ουσιαστικά ανυπεράσπιστους. Πολλοί ιππότες σκοτώθηκαν ή πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Ο Γουλιέλμος Βιλλεαρδουίνος στην προσπάθειά του να ξεφύγει κρύφτηκε σε μία θημωνιά αλλά βρέθηκε λίγο αργότερα και αναγνωρίστηκε από τον έντονο προγναθισμό του.
Η μάχη ήταν ένας πραγματικός θρίαμβος για την αυτοκρατορία της Νίκαιας. Με την αιχμαλωσία του Γουλιέλμου Βιλλεαρδουίνου εξουδετερωνόταν το πριγκιπάτο της Αχαΐας, που ήταν το ισχυρότερο φραγκικό κράτος στον ελλαδικό χώρο. Η απειλή για τη Θεσσαλονίκη είχε εκλείψει και ο Μιχαήλ Παλαιολόγος μπορούσε να στρέψει την προσοχή του στην ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης.
Ο Ιωάννης Παλαιολόγος προχώρησε νοτιότερα, κατέλαβε την Άρτα και λεηλάτησε τη Θήβα. Το δεσποτάτο της Ηπείρου είχε σχεδόν διαλυθεί. Ο Μιχαήλ Δούκας είχε καταφύγει στη Λευκάδα για να γλυτώσει. Σύντομα ο γιος του, Ιωάννης, εγκατέλειψε το στρατό της Νίκαιας και κατέφυγε και αυτός στη Λευκάδα. Ο Μανφρέδος έστειλε εσπευσμένα ενισχύσεις στις ηπειρώτικες ακτές για να διασώσουν ότι μπορούσαν.
Ο Μιχαήλ Δούκας κατάφερε να ανακαταλάβει τα εδάφη που έχασε μόλις το 1260. Η Κωνσταντινούπολη, όμως, έπεσε στα χέρια των Νικαιατών το 1261 δίνοντας τέλος στη Λατινική Αυτοκρατορία και επανιδρύοντας τη Βυζαντινή. Ο Γουλιέλμος Βιλλεαρδουίνος απελευθερώθηκε το 1262 αφού παρέδωσε ως αντάλλαγμα στον Μιχαήλ Παλαιολόγο τα κάστρα του Μυστρά, της Μεγάλης Μάνης και της Μονεμβασίας.
http://www.stamoulis.gr/%CE%97-%CE%9C%CE%AC%CF%87%CE%B7-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%A0%CE%B5%CE%BB%CE%B1%CE%B3%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%B1%CF%82_a-8367.aspx
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου