ΙΩΝΙΑ : ΜΙΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

    

 του  Κων/νου  Θώδη , συγγραφέα – εκπαιδευτικού

 “ Σβήνοντας  ένα  κομμάτι  από  το  παρελθόν ,  είναι  σαν  να  σβήνεις  κι  ένα αντίστοιχο  κομμάτι  από  το  μέλλον… ”  Γιώργος   Σεφέρης

 Π Ρ Ο Ο Ι Μ Ι Ο

 Οι  πρώτες  μεταναστεύσεις  πληθυσμών  από  τον  ελλαδικό  χώρο  προς   τα παράλια  της  Μικράς  Ασίας   άρχισαν  από   τα  μέσα  του  11ου   ως  και   τον   9ο αι.  π.Χ.   Έλληνες   από   τη   ΒΑ  Πελοπόννησο ,  την  Αττική   και   την   Εύβοια μετακινήθηκαν  στη  Σάμο ,  τη  Χίο   και   τα   απέναντι    Μικρασιατικά   παράλια .

Ολόκληρη   η   δυτική   παραλία  της   Μικράς   Ασίας   ονομάστηκε    Ιωνία . Εκεί   δημιουργήθηκαν   και    οι    πρώτες    πόλεις – κράτη . Στην  Ιωνία , κατά  τον  Α’  Ελληνικό  αποικισμό   ιδρύθηκε   η  Ιωνική  Δωδεκάπολη . Σ ‘ αυτή  συμμετέχουν  η  Μίλητος ,  η  Μυούντα ,  η Πριήνη ,  η  Έφεσος ,  η  Τέως , η  Κολοφώνα ,  οι  Ερυθρές,  οι  Κλαζομενές ,  η  Φώκαια ,  η  Σάμος  και   η  Χίος  .

Αργότερα   προστέθηκε  και   η  Σμύρνη .  Οι  πόλεις   αυτές   ίδρυσαν  την   Ιωνική Συμπολιτεία , το Κοινό  των  Ιώνων , μια  oμοσπονδία  από  ανεξάρτητες , αυτόνομες και  οικονομικά  ισχυρές  πόλεις – κράτη  που  κάθε  μια  είχε  τους  εκπροσώπους της βουλευτές .  Ο  χαρακτήρας   της  ομοσπονδίας   ήταν   θρησκευτικός  και  εμπορικός .

Κέντρο  της   ήταν  το  Πανιώνιο ,  στο  ακρωτήριο   της  Μυκάλης .  Εκεί  υπήρχε  το Ιερό  του   Ελικώνιου   Ποσειδώνα ,  όπου  οι   Ίωνες  τελούσαν  τις  ετήσιες  γιορτές και  σπονδές  τους .  Η  Ιωνία  γη  ήταν  εύφορη. Τα  λιμάνια  της  έσφιζαν  από  ζωή . Οι   ανάγκες   για   εισαγωγή   πρώτων   υλών  τους  ώθησαν  στην  ίδρυση  αποικιών, κυρίως  στα  παράλια  της  Μαύρης  Θάλασσας.

Οι   κάτοικοι  της   Ιωνίας   προσέδιδαν   μεγάλη  σημασία   στην   κοινωνική  ζωή. Αυτό  φαίνεται  έκδηλα  στα  αρχιτεκτονικά  δημιουργήματα  των  πόλεών  τους . Ανέπτυξαν   τη  φιλοσοφία  ,  την  επιστήμη ,  τον  αρχιτεκτονικό  ρυθμό -  με  τη λεπτότητα ,  την  αρμονία   και  την  καλαισθησία  -   την  πολεοδομία  ,  το  ιωνικό ποιητικό  μέτρο ,  τη  ρητορεία ,  τη  γεωγραφία ,  την  ιστοριογραφία ,  την  ιωνική διάλεκτο , την  ποίηση , το  θέατρο  και τη  δημοκρατία .

Η  ισχυρή  οικονομία  , της  επέτρεψε  από  τα  πρώτα  χρόνια  της  ύπαρξής  της  να κόβει  νομίσματα  από  ήλεκτρο  και  άργυρο . Τα  πρώτα  νομίσματα  στην  αρχαία Ελλάδα  κόπηκαν  τον  7ο  αι . π.Χ  στη  Μικρά  Ασία .

Οι  Ίωνες  φημίζονταν  για  την  εργατικότητα , την  ευστροφία  του  νου , την αγάπη προς  τα  ταξίδια , την  πνευματικότητα , την  κοινωνικότητα , την  καλλιτεχνική  και εμπορική  τους  φύση .

Την  Ιωνική  διάλεκτο   μιλούσαν  εκτός   από  την  Ιωνική  δωδεκάπολη ,  στην Εύβοια ,  τις   Κυκλάδες   και   τις    πολυάριθμες   αποικίες   των   Ιώνων .  Η  Ιωνική γλώσσα  είναι  η  γλώσσα  της  επικής  ποίησης . Το  Ομηρικό  ιδίωμα  έχει  ως  βάση του  την  Ιωνική , η  οποία  εμπλουτίζεται  με  στοιχεία  από  την  Αιολική  και  την Αττική  διάλεκτο . Είναι  η  διάλεκτος  της  λυρικής  ποίησης – Αρχίλοχος , Τυρταίος , Σόλων , Θέογνις , Καλλίνος κ.ά.  -  και  της   ιστοριογραφίας .  Στην  Ιωνική  γράφουν ο  Εκαταίος  ο  Μιλήσιος  και  ο  Ηρόδοτος .  Επίσης  οι  Προσωκρατικοί  φιλόσοφοι Εμπεδοκλής ,  Παρμενίδης  και   Ξενοφάνης .

Η  γειτνίαση  με  τις  μεγάλες  ανατολικές   αυτοκρατορίες  –  Λυδία , Φρυγία και Περσία –  ενθάρρυνε  συμπεριφορές  στην  Ιωνία   που  σύμφωνα  με  τον  Ξενοφάνη τον  Κολοφώνιο   «…οι   συμπολίτες   του   επιδίδονταν   σε   ανούσια   πολυτέλεια εξαιτίας  της  επαφής  τους  με  τους  Λυδούς , ενώ  συνήθιζαν  να  πηγαίνουν  στην αγορά  με  πορφυρά  ενδύματα , καλοχτενισμένοι  και  αλειμμένοι  με  αρώματα …»

     1. 1    Ε Φ Ε Σ Ο Σ

Η   Έφεσος   κατέχει  περίοπτη  θέση  στην  Ιωνική  Ομοσπονδία . Βρίσκεται  στη δυτική  όχθη  του  ποταμού  Κάυστρου , νότια   της  Σμύρνης .  Την  Έφεσο ίδρυσε  ο  Άνδροκλος ,  γιος   του  βασιλιά  της  Αθήνας ,  Κόδρου . Οι   κάτοικοί   της   λάτρευαν   την   Εφεσία   Αρτέμιδα .  Τον   8ο  αι. π . Χ   η   Έφεσος  γίνεται  ισχυρό  οικονομικό  κέντρο  στη   δυτική   Μ. Ασία . Το 560  π . Χ , μετά  από  επίθεση  που  δέχεται  από  τους  Λυδούς , συνθηκολογεί . Ο βασιλιάς  των  Λυδών  , Κροίσος ,  αποδίδει  αυτονομία  και   προσφέρει  στο  Ναό της  Άρτεμης  πολλούς  κίονες  με  ανάγλυφη  διακόσμηση .

Με  την  έλευση  των  Μακεδόνων  στη  Μ. Ασία  και  τη  νίκη  του  Μ. Αλεξάνδρου στο  Γρανικό  ποταμό ( 334  π.Χ ) οι  Πέρσες  αποχωρούν . Ο   Αλέξανδρος   διώχνει τους  τυράννους   και  διατάζει  οι   φόροι  που  άλλοτε   δίνονταν  στους  Πέρσες   να προσφέρονται  δωρεά  στους  ιερείς  της  Εφεσίας  Αρτέμιδας .  Όταν  ο  Αλέξανδρος θέλησε  να  βοηθήσει  στην  ανοικοδόμηση  του   ναού   που   πυρπολήθηκε  το  356 π.Χ   από  τον  Ηρόστρατο  -  η  καταστροφή  λέγεται  ότι  έγινε  την  ίδια  μέρα  που γεννιόταν  ο  Αλέξανδρος -  οι  Εφέσιοι  του  απάντησαν  ότι :  « Δεν  ταιριάζει  σε έναν  θεό  να  ιδρύσει  τον  οίκο  για  τη  θεά » . ( Στράβων  XIV 641 ) .

Ο   Άγιος  Ιωάννης  ο  Θεολόγος   είναι   ο   ευαγγελιστής   της  αγάπης . Όταν   οι   άλλοι  μαθητές   ήταν   κρυμμένοι    « δια  τον  φόβον  των  Ιουδαίων » , αυτός  ήταν  παρών  στη  σύλληψη  του  Ιησού , στη  δίκη  και  το  Γολγοθά , όπου κάτω  από   το   Σταυρό ,   του  εμπιστεύθηκε   ο   Χριστός   τη   Μητέρα   Του .

Σύμφωνα  με  την  Παράδοση , η  Παναγία  μετά  τη  Σταύρωση  και  την  Ανάσταση του  Ιησού ,  έφυγε   από  τα   Ιεροσόλυμα   και  μαζί   με  τον  ευαγγελιστή  Ιωάννη , αφού   περιπλανήθηκαν   επί  μακρόν ,  ήρθαν  και   κατοίκησαν  στην   Έφεσο . Εκεί   η   Παναγία   πέρασε   τα   τελευταία  χρόνια  της  ζωής  της  μέχρι   την  Άγια Κοίμησή  της .  Στην   Έφεσο  υπάρχουν   σήμερα   τα   ερείπια  του  Ναού της  Θεοτόκου ,  όπου   έγινε   η    Γ ‘  Οικουμενική   Σύνοδος   ( 431 μ.Χ )  και    τα ερείπια   του   Ναού   του   Αγίου  Ιωάννη   τον   οποίο   ανήγειρε   ο  αυτοκράτορας του   Βυζαντίου   Ιουστινιανός   πάνω   στον   τάφο  του  Αποστόλου .

Το  1906  αποκαλύφθηκε  κοντά  στην  αρχαία  Έφεσο   η  Σπηλιά  του  Αγίου Παύλου . Υπάρχουν  αγιογραφίες  της  Παναγίας ,  του  Αγίου  Παύλου και  της  Αγίας  Θεόκλειας .Ο  Άγιος  Παύλος  επισκέφθηκε  τη  Ρώμη  4  φορές από   το  44  μ.Χ    μέχρι    το    62  μ.Χ    για    να   διαδόσει   το   μήνυμα   της χριστιανοσύνης . Δολοφονήθηκε    στην    τέταρτη   επίσκεψή   του  στη  Ρώμη .

Η   Αγία  Θεόκλεια   που  τον  συνόδευε  σε  πολλές   από  τις  περιοδείες  του , πέθανε  αργότερα   στην  Αντιόχεια ,  σημερινή  Αντάκυα  της  Συρίας . Επίσης , σύμφωνα  με  την Παράδοση ,  επτά   νέοι    που  έζησαν   την   εποχή του  αυτοκράτορα   Δέκιου  ( 249 – 251 μ.Χ )  κρύφτηκαν    μέσα   σ ‘  ένα    σπήλαιο στην   Έφεσο  για  να  μην  παραδοθούν  στον  διώκτη  αυτοκράτορα . Επιστρέφοντας ο   αυτοκράτορας   στην    Έφεσο ,   τους   αναζήτησε   για   να   προσφέρουν  θυσία στα   είδωλα  .  Μόλις   έμαθε   ότι   είχαν   κλειστεί   στο  σπήλαιο ,  διέταξε    και έφραξαν  με  μαντρότοιχο  την   είσοδο. Εκεί  οι  Επτά  Νέοι  της  Εφέσου παρέδωσαν  την  αθώα  ψυχή  τους . Περίπου  200  χρόνια  αργότερα , το  446  μ.Χ , επί   βασιλείας   Θεοδοσίου  Β’   του   Μικρού ,   κάποιος   βοσκός   κουβάλησε  τις πέτρες   για    να   χτίσει   το   ποίμνιό  του .  Έτσι   ανοίχτηκε   το   σπήλαιο ,  όπου οι  νέοι  βρέθηκαν   να   συνομιλούν  μεταξύ  τους   σαν   να   είχαν   κοιμηθεί   την προηγούμενη  μέρα  , ενώ   τα  σώματά  τους   και   τα   ενδύματά  τους   δεν  είχαν αλλοιωθεί   από   την  υγρασία   της   σπηλιάς .

Τη  ρωμαϊκή  εποχή  η  Έφεσος  καταλαμβάνεται  από  τους  Ρωμαίους ( 190 π.Χ ) και  παραδίδεται  στο  σύμμαχό  τους ,  βασιλιά  της  Περγάμου ,  Ευμένη  τον  Β ‘ . Κατά  το  Μιθριδατικό  πόλεμο, οι  κάτοικοι  της  Εφέσου , που  δεν  μπορούσαν  να πληρώσουν  τους  μεγάλους   φόρους  συμμάχησαν   με  τον  βασιλιά  του  Πόντου , Μιθριδάτη  ΣΤ ‘ τον  Ευπάτορα , ο  οποίος  κατέλαβε  την  πόλη ( 88 π.Χ ) .

Την  εποχή  του  Ρωμαίου  αυτοκράτορα  Αυγούστου , η  Έφεσος  γνώρισε  μεγάλη άνθηση  στο  εμπόριο ,  ενώ  το  263  μ.Χ   οι   Γότθοι  λεηλατούν  την  πόλη . Η   Έφεσος   ήταν   αφιερωμένη  στην   Άρτεμη .  Η  κατασκευή  του  Αρτεμισίου διήρκεσε  120  χρόνια .Ο  ναός   αυτός   ήταν  το  μεγαλύτερο  οικοδόμημα   όλης  της Ιωνίας . Το  Ιερό  υπηρετούσαν  ιερείς  και  ιέρειες  παρθένοι  που  τους  αποκαλούσαν μεγαλόστηθους . Ο  ναός  καταστράφηκε  το   356  π.Χ  , ανοικοδομήθηκε ,  αλλά   τα μάρμαρά  του  στάλθηκαν  τα  Βυζαντινά  χρόνια  στην  Κωνσταντινούπολη .

Η  Βιβλιοθήκη  του  Κέλσου  χτίστηκε  μεταξύ  των  ετών  113  και  120  μ.Χ προς   τιμήν   του   Ιούλιου   Κέλσου ,   Ρωμαίου   συγκλητικού   και   ανθύπατου   της Ασίας . Ο  αρχιτέκτονας  του  μνημείου  παραμένει  άγνωστος . Η  βιβλιοθήκη  δεσπόζει στο  νότιο   τμήμα  της   τετράγωνης  Αγοράς  της   Εφέσου . Μαζί   με   τη  βιβλιοθήκη της   Αλεξάνδρειας   στην  Αίγυπτο   και   τη   βιβλιοθήκη   της   Περγάμου  αποτελούν τα  μεγαλύτερα  και   λαμπρότερα  οικοδομήματα   βιβλιοθήκης  του αρχαίου  κόσμου .

Η  βιβλιοθήκη  υψώνεται  σε   2  ορόφους  με  8   μονολιθικούς  αρράβδωτους  κίονες σε   κάθε   όροφο .  Οι   κόγχες   στο   εσωτερικό   τους   κοσμούνταν  με   4  γυναικεία αγάλματα  που  απεικόνιζαν   τη  Σοφία , την  Αρετή ,  την  Έννοια  και  την  Επιστήμη . Τα   αγάλματα   αυτά   εκτίθενται   σήμερα  στο  Μουσείο  της  Εφέσου  στη  Βιέννη , ενώ   στην   Έφεσο   βρίσκονται   τα    γύψινα   εκμαγεία   τους .  Υπολογίζεται   ότι διέθετε   γύρω   στους   12000  κυλίνδρους  βιβλίων .  Καταστράφηκε  από   πυρκαγιά κατά   τη   διάρκεια   ισχυρού   σεισμού    που   έπληξε   την   Έφεσο   το  262  μ.Χ .

Σήμερα  σώζονται  τα  ερείπια  της  αρχαίας  πόλης  και  του  ναού  της  Άρτεμης . Από  το  ναό  σώζεται  μόνο  1  κολώνα  από  τις  127  που  είχε  την  κλασική  εποχή . Εκτός  από  το  Αρτεμίσιο  της  Εφέσου  που  είναι  ένα  από  τα  επτά  θαύματα  του αρχαίου   κόσμου ,  από   την   αρχαία   πόλη   σώζονται   η  βιβλιοθήκη του  Κέλσου – ένα  τμήμα  της  εξωτερικό –  , το  μεγάλο θέατρο  -  η  χωρητικότητά  του ήταν  25.000  περίπου  θεατές – , το  ωδείο , το στάδιο , το γυμνάσιο  , τα  λουτρά , οι στοές ,  καθώς  και   πολλά  δημόσια  και   ιδιωτικά  οικοδομήματα .

    1. 2     Π Ρ Ι Η Ν Η

Η    Πριήνη   βρισκόταν  στη   ΝΔ   Καρία   στον   κόλπο   της   Λάτμου .  Στο λόφο ήταν   χτισμένη  η   ακρόπολη   και   εκτεινόταν   μέχρι   τη   θάλασσα . Ο   ποταμός Μαίανδρος με  τις  προσχώσεις  του  μετέτρεψε  την  περιοχή  σε  πεδιάδα . Τον   6ο  αι. π.Χ  η  πόλη  βρίσκεται  σε  μεγάλη  ακμή  με  την  καθοδήγηση  του Βίαντα   του   Πριηνέα ,  ενός  από  τους  7  αρχαίους  Έλληνες  σοφούς .

Το  545  π.Χ   η  πόλη   καταλαμβάνεται  από  τους  Πέρσες  του   βασιλιά   Κύρου , ενώ  το   404  π.Χ   η   Πριήνη   μετέχει  στη  Συμμαχία  της  Δήλου . Ο  Μ. Αλέξανδρος  κατά  την  εκστρατεία  του  στην  Ασία  ίδρυσε  τον  περίφημο Ναό  της   Αθηνάς   Πολιάδας .  Αργότερα   η   πόλη   πέρασε  στην  κυριαρχία  των Σελευκιδών , των  Πτολεμαίων  και  του  βασιλείου  της  Περγάμου  διαδοχικά .  Τα Βυζαντινά  χρόνια  η  πόλη  υπάγεται  στη  Μητρόπολη  της  Εφέσου , ενώ  τον  13ο αι . μ.Χ  καταλαμβάνεται  από  τους  Τούρκους .

Οι  ανασκαφές  αρχίζουν  το  1895   από   Γερμανούς   αρχαιολόγους . Ο  αρχαιολογικός  χώρος  της  Πριήνης  περιλαμβάνει  την  ακρόπολη – ονομαζόταν «Τελωνεία » -  που   βρίσκεται  πάνω  στην  κορυφή  του  βράχου  σε  ύψος  371  μ . και  την   αρχαία  πόλη   μέχρι   το  Μαιάνδριο  Πεδίο .

Το   τείχος   της   πόλης ,  από  ορθογώνιες   πέτρες ,  έχει  μήκος   150   στάδια (~ 2500 μ .) , πλάτος  2  μ .  και   ύψος  8  μ .  Υπήρχαν   4   πύλες .  Η   πόλη  είναι ρυμοτομημένη   με   το   Ιπποδάμειο   σύστημα    των    παραλλήλων  ,  οριζοντίων και  καθέτων   δρόμων   -  σχήμα   σχάρας  – . Υπάρχουν   περίπου   80  οικοδομικά τετράγωνα   μεγέθους    35   х   47  μ .

Σήμερα  είναι  ορατά  :

α .  Το  Στάδιο  και  το  Γυμνάσιο .

β . Ιδιωτικές  κατοικίες , αρχαία  Αγορά , θεμέλια  Μεγάλου  Βωμού  αφιερωμένου στο  Δία ,  Ασκληπιείο ,  Ιερή   Στοά ,  Εκκλησιαστήριο ,  Βουλευτήριο  ( 640  θέσεων  με  εξαίρετο  βωμό )  , το  Πρυτανείο  ( ιερή  φλόγα ) .

γ .   Ο  Ναός  της  Αθηνάς  Πολιάδας ( χτίστηκε  μετά το  334 π.Χ ) ,  Άνω  Γυμνάσιο , Ιερό  των  Αιγυπτίων , θέατρο  -  περιλαμβάνει  50  σειρές  καθισμάτων και  χωράει  περίπου  30000  θεατές , μαρμάρινα  καθίσματα  μπροστά   για  τους άρχοντες  και  μια  Βυζαντινή  εκκλησία .

δ .   Ο  Ναός  της  Δήμητρας , ο  Ναός  της  Περσεφόνης  και  Μεγάλος  Βωμός .

      1. 3     Μ Ι Λ Η Τ Ο Σ

Η   Μίλητος , με  εξέχουσα  θέση  στην  Ιωνική  δωδεκάπολη , βρισκόταν  κοντά στις  εκβολές  του  Μαιάνδρου .  Ιδρυτής  της   φέρεται  ο  Νηλέας  με  καταγωγή από  την  Πύλο  της   Μεσσηνίας .  Η   Μεσσηνία   επίσης  συνδέεται  και  με  την καταγωγή  του   βασιλιά   της  Αθήνας ,  Κόδρου .  Αυτές   τις  πληροφορίες  μας δίνει  ο  Στράβωνας  που  συμφωνούν   με  τις  μαρτυρίες  του  Ηρόδοτου και  του Παυσανία . Την  κλασική  εποχή  ήταν  λιμάνι .  Το  1500  π.Χ  άποικοι  από  την Κρήτη  αποίκησαν  τη  Μίλητο . Τον  6ο  αι . π.Χ  ήταν  ισχυρή  ναυτική  δύναμη μέχρι  το  479  π.Χ   που  οι   Πέρσες  την  κατέλαβαν . Οι  αποικίες των  Μιλησίων έφταναν  ως  τα  βόρεια  παράλια  της  Μ. Θάλασσας  στην  Κριμαία .  Συνολικά  οι Ίωνες  ίδρυσαν  εκεί  περισσότερες  από  75  αποικίες . Στη  Μίλητο  γεννήθηκαν οι μεγάλοι  Έλληνες  φιλόσοφοι   Θαλής , Αναξίμανδρος  και   Αναξιμένης .

Το   334   π.Χ   η   πόλη   απελευθερώθηκε   από   το   Μ .  Αλέξανδρο . Ο   Ηρόδοτος   έγραψε  ότι   τη   Μίλητο   ίδρυσαν   Κάρες ,  ενώ  γύρω στο  1000  π.Χ   την   πόλη   κατέλαβαν   οι   Ίωνες . Οι  Γερμανοί  αρχαιολόγοι  που  από  το  1895  άρχισαν  τις  ανασκαφές  στην Ιωνία   με   τη   χρηματοδότηση   του   Βασιλικού   Μουσείου   του   Βερολίνου , ανακάλυψαν   έναν   περίβολο   κατά   μήκος   της  Ιεράς  Οδού  που  συνέδεε   τη Μίλητο  και  τα  Δίδυμα , όπου  μέλη  αριστοκρατικής  οργάνωσης  συνήθιζαν  να απολαμβάνουν  τελετουργικά  γεύματα . Εκεί  βρέθηκε  μια  σειρά  από  αγάλματα σε  καθιστική   μορφή , τοποθετημένα  σε  ημικυκλική  βάση ,  που  δείχνουν  ότι παρακολουθούσαν  την Πομπή που  κάθε  χρόνο  κατευθυνόταν  από  τη  Μίλητο στα  Δίδυμα  , στο  Ναό  του  Απόλλωνα  και  το  περίφημο  Μαντείο .

Τα  νομίσματα , τα  αγγεία , τα  όπλα  και  τα  κοσμήματα  που  βρέθηκαν  εκεί δείχνουν  την  ευμάρεια  και  την  υψηλή  οικονομική  επιφάνεια  των  Ιώνων . Διοργανώνονταν  συχνά   Συμπόσια ,  τα   οποία  ,  ως  ισχυρή    αριστοκρατική εκδήλωση  έδιναν  τη  δυνατότητα  στα  μέλη  της  να  κυβερνήσουν  το  κράτος .

Εδώ  δημιουργήθηκε  το  πρώτο  ελληνικό  αλφάβητο, εφευρέθηκε  ο  κύκλος και  το ηλιακό  ρολόι , εμφανίστηκε  το  πρώτο  μοντέλο  της  ουράνιας  σφαίρας – έλλειψη -   έζησαν  ο   Θαλής  , ο  Ηρόδοτος   και   ο   Πυθαγόρας ,  γεννήθηκε  ο αρχιτέκτονας   Ισίδωρος  ο  Μιλήσιος  που  έχτισε  την  Αγία  Σοφία  στην  Πόλη .

Κατά  τη  διάρκεια  του  Β’  ελληνικού  αποικισμού – 2ο  μισό  του  7ου  αι . π.Χ – αρχίζει  η  αποικιστική  προσπάθεια  της  Μιλήτου .  Η  Σινώπη ,  η  Σέσαμος ,  η Τίος  και  η  Τραπεζούντα  στα  νότια  παράλια  της  Μ. Θάλασσας ( ~ 630  π.Χ ) . Στα   τέλη   του  7ου  αι. π.Χ    οι   Μιλήσιοι   ιδρύουν   στα   δυτικά   παράλια (σημερινή  Ρουμανία) την  Ίστρια  και  την  Οργάμη . Το 610  π.Χ  ιδρύονται  στη Θράκη  στη  σημερινή  Βουλγαρία  η   Απολλωνία ( Sozopol )  και   η  Μεσημβρία .

Μέχρι   το  560  π.Χ   ιδρύονται   η  Τόμις , η  Ολβία  ( στον  ποταμό  Ύπανη )  , το Παντικάπαιο  ( σημερινό  Kerch ) ,  το  Νυμφαίο ,  η  Θεοδοσία  και  το  Μυρμήκιο στον   Κιμμέριο   Βόσπορο  στα   ΒΑ   παράλια  της   Μαύρης   Θάλασσας  και   η Ερμώνασσα , οι Κήποι  και  ο  Πατρεύς  στα  παράλια  του  Ασιατικού  Βόσπορου .

Γύρω  στο  560  π.Χ   οι  Μιλήσιοι  ιδρύουν  την Οδησσό  και  το   550  π.Χ  τις Πόλεις   Τύρας ( Τiraspol )  και   Νικόνιον  στην   ευρύτερη  περιοχή  της  Ολβίας . Το  542  π.Χ  η   Τέως  ίδρυσε   την  Φαναγορεία  και  αργότερα  τον  Σύνδοικο Λιμένα ,  μετέπειτα   Γοργιππία  ( Anapa ) . Στην  περιοχή   της   Κολχίδας   γύρω στο  540  π.Χ   ιδρύθηκαν  η   Φάση ( Poti ) ,  η  Γυηνός  και   η  Διοσκουριάδα .

Το  εμπόριο  και  ιδιαίτερα  η  εξαγωγή  σιτηρών  από  τις  νότιες  περιοχές  της σημερινής  νότιας  Ρωσίας  έφεραν  μεγάλο  πλούτο  στις  αποικίες  της  Μιλήτου στη  Μαύρη  Θάλασσα   και   εξασφάλισαν   στην   πόλη   μεγάλη  στήριξη  ώστε στις  αρχές   του   6ου  αι.  π.Χ   κατόρθωσε   να  ανταγωνισθεί   την  αυξανόμενη ισχύ  του  Λυδικού  κράτους  ( Σάρδεις ) . Το  546  π.Χ  η  Μίλητος  περιήλθε  σε περσική  κατοχή  μετά   τη   νικηφόρα  εκστρατεία   του   Κύρου   Β’ .

Κεραμικοί  κλίβανοι  που  βρέθηκαν  κατά  τις  ανασκαφές  στην  Ίστρια , το Νυμφαίο , το  Παντικάπαιο , τη  Φαναγορεία , τη  Γοργιππία , τη  Σινώπη  και  τη Χερσόνησο  στην   Ταυρίδα   δείχνουν   μια   σημαντική   παραγωγή   κεραμικών προϊόντων  από  τον   6ο  ως   και   τον  2ο  αι . π.Χ ,  όπως   π.χ   πήλινα  ειδώλια , λυχνάρια , υφαντικά  βάρη , οικιακά  σκεύη  και  αμφορείς .

Η   μεταλλουργική  ασκούνταν  στο  Παντικάπαιο , το  Νυμφαίο  , τη  Φαναγορεία και  το  νησάκι  Μπερεζάν στο  Δνείστερο. Η  αργυροχοία  αναπτύχθηκε  ιδιαίτερα μετά   τον   4^ο  αι .π.Χ   όταν   η   ζήτηση  για   κοσμήματα   σκεύη  και  όπλα   από πολύτιμα   μέταλλα   ήταν   μεγάλη .  Επίσης  στην  Κύζικο , αποικία της   Μιλήτου   στην   Προποντίδα  ,  λειτουργούσε   ένα   από   τα   σπουδαιότερα Νομισματοκοπεία   της   Ομοσπονδίας .

                  1. 4     Δ Ι Δ Υ Μ Α

Έλληνες   και   Λατίνοι  συγγραφείς   αποδίδουν   το  όνομα  της  αρχαίας  πόλης των  Διδύμων  στην  παράδοση , ότι  ο  Απόλλωνας  και  η  Άρτεμις  ήταν  δίδυμοι αδελφοί .  Στα   Δίδυμα   βρισκόταν  ο  δεύτερος  μεγαλύτερος  ιερός  χώρος  στην αρχαία  Ελλάδα  μετά  τους  Δελφούς , όπως  αναφέρει  στον  «Ύμνο  προς  τιμήν του  Απόλλωνα »  ο   Όμηρος   και   ενισχύθηκε   ακόμη   με   τις   περιγραφές  του Ηρόδοτου  του  Αλικαρνασσέα   για   τις   ιωνικές   πόλεις .

Πρώτη  κτίση  της  πόλης  αναφέρεται  το  800  π.Χ .  Τα  Δίδυμα  ήταν  το  πιο ισχυρό  και   προπάντων  σημαντικό   ιερό  στην  περιοχή  της  μεγάλης  κλασικής πόλης – κράτους , της  Μιλήτου . Για  να  φτάσει  κανείς  εκεί  έπρεπε  να  διανύσει οδό  μήκους  17  χλμ   στην  οποία   έκανε   εθιμοτυπικές   στάσεις  σε   μια  σειρά 7  αγαλμάτων   γυναικείας   μορφής ,  των  Βραγχιδών ,  ιερειών   στην   υπηρεσία του  Θεού  Απόλλωνα  και   επίσης   σε    ιερά   αγάλματα    ζώων .

Μερικά  από  τα  αγάλματα  αυτά  βρίσκονται  σήμερα  στο  Βρετανικό  Μουσείο . Το  494  π.Χ  ο  περσικός  και  ο  ιωνικός  στόλος  συγκρούστηκαν  έξω  από το  νησάκι  Λάδη  κοντά  στο  λιμάνι  της  Μιλήτου . Η  Μίλητος  πολιορκήθηκε , κατελήφθη  και  καταστράφηκε   ολοσχερώς .  Ο  Ναός   του   Απόλλωνα   όπου βρισκόταν   το   Μαντείο   των   Διδύμων   κάηκε ,  όπως   είχαν   προβλέψει   οι ιερείς  του  , οι  Βραγχίδες .

Όταν  η  Μίλητος  και  όλη  η  Ιωνία  απελευθερώθηκαν  από  το  Μ. Αλέξανδρο το  334  π.Χ  , το  μαντείο  αποκαταστάθηκε  με  2  κυκλικές   σειρές  κολώνες . Το μαντείο  επισκέπτονταν  πιστοί  μέχρι  το  2ο  αι . μ.Χ . Η  διαφορά  είναι   ότι  εδώ γνωρίζουμε  την  ακριβή  θέση  του , ενώ  το  αντίθετο  συμβαίνει  στους  Δελφούς .

Η   Γοργόνα  Μέδουσα  ήταν  πολύ  όμορφη  κοπέλα ,  την  οποία  ερωτεύτηκε ο  Ποσειδώνας .  Τότε  η   Αθηνά  ζήλεψε   και   έκανε   πέτρινο   το   βλέμμα   της . Τη  θέση  των  μαλλιών  της   πήραν  φαρμακερά  φίδια  .

Ο   Ναός  του  Απόλλωνα   που   αρχικά   χτίστηκε   γύρω  στο   800  π.Χ ,  επεκτάθηκε  το  560  π.Χ .  Μετά  την  επικράτηση  του  Μεγάλου  Αλεξάνδρου στην  Ασία  και  αυτή  τη  χρονική  περίοδο , οι  διαστάσεις  του  ήταν  109,34  х  51,13  και  είχε  124  κολώνες . Οι   κολώνες   που   διασώθηκαν   σήμερα    έχουν   διάμετρο   2 ,4  μ   και   ύψος 19,7 μ . Στην   περιοχή   του   ναού   υπήρχαν   ιερά   πηγάδια , στα οποία  μπορούσαν   μόνο   οι  ιερείς  να  κατέβουν .  Εκεί  πιστεύεται ,  ότι  υπήρχε αέριο , το  οποίο  είχε   θετική   επίδραση   για   την   επικοινωνία   με  τους  θεούς .

*Ο Κωνσταντίνος Θώδης  διδάσκει  Ελληνική  γλώσσα  και Ιστορία στο Κρατικό 

Πανεπιστήμιο  Σταυρούπολης  Ρωσίας  από το  2004 .

Β Ι Β Λ Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

Βενέζη  Ηλ.        » Μικρασία  Χαίρε »  5η  Έκδοση  , Αθήνα  1995.

Κυριακίδη  Β.    » Οι  Έλληνες  εφορμούν  και  κατακτούν  τη  Μεσόγειο »

Αποικισμός , Αθήνα  2002.

Σταματόπουλου  Κ.    » Η  Μικρασία  του  Αιγαίου » ,  Αθήνα  1998.

Συλλογικό  έργο  » Ιωνία » Οι  Έλληνες  στη  Μικρασία , Αθήνα  1997.

Parke  H.                » Τα  ελληνικά  μαντεία » , μετάφραση  Α. Βοσκού , Αθήνα  1979.

Χατζηφώτη  Λ.    » Απόστολος  Παύλος » ,  Τα  ταξίδια  στην  Ελλάδα , την  Κύπρο , τη   Μικρά   Ασία   και   τη   Ρώμη ,  Αθήνα  2004.

Συλλογικό  έργο    » Ο  ελληνισμός  της  Μ . Ασίας  από  την  κλασική  αρχαιότητα ως  τον  20ό  αι . , Έκδοση  Αφων  Κυριακίδη , Θεσ/νίκη  2005.

Davidov  Vladimir » Ταξιδιωτικές  σημειώσεις » , μετάφραση  Ο. Chubenko ,

Έκδοση  Εμπορικής  Τράπεζας , Αθήνα  2004 .

Συλλογικό  έργο    » Παράλια  Μικράς  Ασίας » αρχαιολογικός  άτλας , τέχνη , μουσεία , ιστορία , αναπαραστάσεις , ΙΜΕ , Αθήνα  2005.

Χατζηαντωνίου  Κ.  » Μικρά  Ασία – Ιστορία  των  αρχαίων  χρόνων » , Αθήνα  2009.

Desti  M.                      » Αρχαίοι   πολιτισμοί   της   Μικράς   Ασίας »  μετάφραση

Γ.  Γεωργάτος  , έκδοση  ΔΟΛ ,  Αθήνα  2008.

Συλλογικό  έργο    » Ο  ελληνισμός  της  Μικράς  Ασίας  από  την  αρχαιότητα  μέχρι τη  μεγάλη  έξοδο »   Έκδοση  του   Κέντρου  Σπουδών   και

Ανάπτυξης  Μικρασιατικού  Πολιτισμού ,  Αθήνα  2005.

Sartre  M.              » Ελληνιστική  Μικρά  Ασία »  από  το  Αιγαίο  ως  τον  Καύκασο 334  π.Χ  -  31  π.Χ  , μετάφραση  Δ. Παλαιοθόδωρος , εκδόσεις   Πατάκη  ,  Αθήνα  2006

Σκαλιέρη  Γ.          » Λαοί  και  φυλές  της  Μικράς  Ασίας » ,  Αθήνα  1990.

Surtiant   F.           ‘ Η   ελληνική   Μικρασία   από   την   αρχαιότητα   μέχρι   τον 20^ο  αι. Αθήνα ’ , 1995.

Κορομηλά  Μ. – Κοντάρα  Θ.  » Ερυθραία – ένας  ευλογημένος  μακρόκοσμος  στην καρδιά  της  Ιωνίας » Αθήνα  1997.

Σκιαδά  Α.            » Αρχαικός  λυρισμός »  , Αθήνα  1983.

Deschamps  B.      » Στους  δρόμους  της  Μικρασίας » -  οδοιπορικό  1890 ,  Χίος  , Σμύρνη , Αιδίνι , Έφεσος , Καρία , Πισιδία μετάφραση  Σ. Κασεσιάν , Αθήνα  1990.

Scherzer  Ch.        » Σμύρνη- γεωγραφική , οικονομική  και  πολιτιστική  θεώρηση » Αθήνα  1995.

Μαντινάου  Κ.      » Οι  Ίωνες  και  οι  Αιολείς » , Έκδοση Ερωδιός , Θεσ/νίκη  2001

Ευελπίδη  Χ.         » Η  Ελλάδα  ανθίζει » ,  Αθήνα  1981.

Παναγιώτου  Π.    » Οι  Ίωνες  προσωκρατικοί  στοχαστές » , Θαλής , Αναξίμανδρος , Αναξιμένης , Ηράκλειτος , Αναξαγόρας , Αρχέλαος , Διογένης O  Απολλωνιάτης , Λεύκιππος , Δημόκριτος , Αθήνα  1988.

Γεωργακόπουλου  Κ.    » Αρχαίοι  Έλληνες  θετικοί  επιστήμονες » Έκδ. Γεωργιάδη

Μεχτίδη  Π.     » Έφεσος – 3300  χρόνια  ελληνικής  ιστορίας  »  ΕΜΣ , Θεσ/νίκη  2007

Μεχτίδη  Π.      » Παράλια  της  Μικράς  Ασίας » , Εκδόσεις  Έφεσος , Αθήνα  2006

Καλεντερίδη  Σ.     » Ιωνία , Σάμος , Έφεσος , Μίλητος , Πριήνη » εκδόσεις  Ινφογνώμων , Αθήνα  2005.

Συλλογικό  έργο   » Λυρική  ποίηση » , Εκδόσεις  Ελληνικά  Γράμματα , Αθήνα 2006

Faure   P.                » Η  καθημερινή  ζωή  στις  ελληνικές  αποικίες » – Από  τη  Μαύρη Θάλασσα  ως   τον   Ατλαντικό  την   εποχή  του  Πυθαγόρα , 6ος αιώνας  π.Χ . ,  Αθήνα  2007.

Ξενοφώντος           » Κύρου  ανάβασις » ,  Εκδόσεις  Κάκτος ,  Αθήνα 1993

Κοντογιάννη   Π.   » Γεωγραφία  της  Μικράς  Ασίας » ,  Αθήνα  1995

Καρκαβίτσα  Α.   » Ταξίδια  στον  Πόντο , την  Πόλη  και  τη  Σμύρνη » ,Θεσ/κη 1991

Αρριανού             » Αλεξάνδρου  ανάβασις » ,   Εισαγωγή ,  μετάφραση ,  σχόλια Γρηγοριάδη  Ν.  ,  Αθήνα ά.χ.

Αγτζίδη   Βλ.       » Παραευξείνιος  διασπορά » , οι  ελληνικές  εγκαταστάσεις  στις βορειοανατολικές  περιοχές  του  Ευξείνου  Πόντου . Θεσ/νίκη 1997

Αιολικά  Γράμματα     -   περιοδικό   » Αφιέρωμα  στη  Μικρά  Ασία » τ. 69 , Αθήνα

Σακαλή  Ι.             » Ηροδότου  Ιστορία » ,  Αθήνα  1984.

ΥΠΕΠΘ  –  Παιδαγωγικό  Ινστιτούτο  » Ελληνικός  Πολιτισμός  1 » , Αθήνα  2000.

Ευαγγέλου   Ι.       » Ελληνικός  Πολιτισμός » , Αθήνα  1995.

Boardman   J.        » Οι  αρχαίοι  Έλληνες  στην  υπερπόντια  εξάπλωσή  τους » Αθήνα  1996.

Κοκορού – Αλευρά  Γ.     » Η  τέχνη  της  αρχαίας  Ελλάδας  ( 1050 – 50 π.Χ ) » Αθήνα  1994.

Wilcken   U.          » Αρχαία  ελληνική  ιστορία » ,  Αθήνα ά .χ.

Κανατσούλη  Δ.   » Οι  απελευθερωτικοί  αγώνες  των  Μικρασιατών  Ιώνων  και  οι κοσμοιστορικές  συνέπειες  αυτών » , Θεσ/νίκη  1974.

Cook   M.      » The  Greeks  in  Ionia  and  the  East » , ancient  peoples  and  places London , England  1962.

ΥΠΕΠΘ    -    Παιδαγωγικό  Ινστιτούτο  » Ανθολόγιο  αρχαίας  λυρικής  ποίησης » Β ‘  Λυκείου ,  Αθήνα  2001.

Κορομηλά   Μ.      » Οι  Έλληνες  στη  Μαύρη  Θάλασσα » από  την  εποχή  του χαλκού  ως  τις  αρχές  του  20ού  αιώνα ,  Αθήνα  2001.

Σπύρου   Ν.       » Ίωνες  φιλόσοφοι  και  κοσμογονική  επιστήμη » ,  Αθήνα  1998

Μπαμπινιώτη  Γ.  » Συνοπτική  ιστορία  της  ελληνικής  γλώσσας » , Αθήνα  1985

Στράβωνος          » Άπαντα 14  Γεωγραφικά 14  από  την  Ιωνία  στην  Κιλικία » μετάφραση  Π. Θεοδωρίδης , Εκδόσεις  Κάκτος , Αθήνα  1990.

Πίκουλα   Γ.    » Εισαγωγή  στην  αρχαία  ελληνική  ιστορία  και  αρχαιογνωσία » Αθήνα  2007.

Στάϊκου   Κ.    » Βιβλιοθήκη -  από  την  αρχαιότητα  ως  την  αναγέννηση » ( 3000 π.Χ  -  1600  μ.Χ )  ,  Αθήνα  1996.

Schuller   W.   » Ιστορία  της  αρχαίας  Ελλάδας »  , Αθήνα  2001.

Stuber    K.      » Zur  dialektalen  Einheit  des  Ostionischen » Innsbruck , 1996.

Muss    U.      » Der  kosmos  der  Artemis  von  Ephesos » Wien , Osterreich , 2001.

Ίδρυμα  Μείζονος  Ελληνισμού » ΠΡΙΗΝΗ », Επιμέλεια  Κωνσταντόπουλος  Θ. Αθήνα   2000.

http://mikrasiatis.gr/?p=9085