Γράφει ο Ιωάννης Σ. Θεοδωράτος Δημοσιογράφος – Αμυντικός Αναλυτής.
Ένα αφιέρωμα με αφορμή την συμπλήρωση 70 χρόνων από την βύθιση του Υ/Π ''ΚΑΤΣΩΝΗΣ''αναδημοσιεύουμαι το περσινό άρθρο του Ι.Θεοδωράτου τιμής ένεκεν στον κυβερνήτη Βασίλειο Λάσκο καί στο πλήρωμά του.
Στις 14 Σεπτεμβρίου συμπληρώθηκαν 68 χρόνια από την βύθιση του υποβρυχίου «Κατσώνης» (Υ-1) το 1943 και την τραγική απώλεια του πληρώματος με επικεφαλής τον κυβερνήτη Βασίλειο Λάσκο. Το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού (ΓΕΝ) διοργάνωσε το διήμερο 17 και 18 Σεπτεμβρίου εορταστικές εκδηλώσεις μνήμης στην Σκιάθο, περιοχή βύθισης του υποβρυχίου, με την συμμετοχή της κανονιοφόρου «Πολεμιστής». Παρέστησαν ο υφυπουργός Εθνικής Άμυνας Κ. Σπηλιόπουλος και ο διοικητής της Διοίκησης Υποβρυχίων (ΔΥ) πλοίαρχος Α. Καρατζάς, εκπροσωπώντας τον Α/ΓΕΝ.
Το Βασιλικό Ναυτικό (ΒΝ) προχώρησε το 1925 στην παραγγελία δύο υποβρυχίων (τα μετέπειτα «Κατσώνης» και «Παπανικολής») τύπου Shneider-Laubeuf στα γαλλικά ναυπηγεία, εκ των οποίων το πρώτο ναυπηγήθηκε στις εγκαταστάσεις Chantiers de la Gironde στην περιοχή Μπορντώ. Το Υ-1 καθελκύστηκε το 1926 και παραδόθηκε στις 8 Ιουνίου 1928 με παραλαμβάνοντα κυβερνήτη τον αντιπλοίαρχο Κωνσταντίνο Αρβανίτη. Το υποβρύχιο είχε εκτόπισμα 576 τόνων (επιφάνεια) και 775 τόνων (σε κατάδυση), διαστάσεις 62,5/5,3/3,6 μέτρα, για την πρόωσή του χρησιμοποιούσε δύο μηχανές ντίζελ Shneider-Carels (2 x 650 ίππων) και δύο ηλεκτροκινητήρες των 500 ίππων. Ανέπτυσσε ταχύτητα 14 κόμβων στην επιφάνεια και 9 σε κατάδυση. Η ακτίνα δράσης του ήταν 3.500 ν. μίλια με ταχύτητα 10 κόμβων. Μπορούσε να καταδυθεί σε βάθος 80 μέτρων και έφερε έξι τορπιλοσωλήνες των 21 ιντσών με 13 τορπίλες τύπου Whitehead. Για την άμυνά του διέθετε αρχικά ένα πυροβόλο των 100 χλστ και ένα των 40 χλστ, τα οποία το 1934 αντικαταστάθηκαν από δύο βαρέα πολυβόλα Breda των 13,2 χλστ. Το πλήρωμά του αποτελείτο από πέντε αξιωματικούς και 41 υπαξιωματικούς και ναύτες.
Ο ΥΠΑΡΧΟΣ ΤΟΥ Υ/Β ''ΚΑΤΣΩΝΗΣ'' (Υ1) ΟΤΑΝ ΑΥΤΟ ΒΥΘΙΣΤΗΚΕ ΣΤΙΣ 14/9/1943
ΣΤΟ ΣΤΕΝΟ ΣΚΙΑΘΟΥ- ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ.
Όταν εξερράγη το Β΄ΠΠ και με δεδομένο ότι το υλικό υποστήριξης των υποβρυχίων προερχόταν από τη Γαλλία, εμφανίστηκαν τα πρώτα προβλήματα, τα οποία επιδεινώθηκαν με τη γαλλική παράδοση. Τις παραμονές της ιταλικής επίθεσης το υποβρύχιο «Κατσώνης» αντιμετώπιζε σειρά τεχνικών προβλημάτων σχετικών με την υποστήριξη των μηχανών, καθώς και άλλων ζωτικής σημασίας συστημάτων. Παρά τα διαπιστωμένα επιχειρησιακά μειονεκτήματα, το σκάφος μαζί με τα υπόλοιπα υποβρύχια χάρη στις άοκνες προσπάθειες των ανδρών του ΒΝ ήταν έτοιμα να αναλάβουν δράση.
Το υποβρύχιο «Κατσώνης» (Υ-1) ανήκε στα πλοία του Στόλου που κατόρθωσαν να διαφύγουν στην Μέση Ανατολή μετά από την κατάρρευση της άμυνας της χώρας τον Απρίλιο του 1941, λόγω της γερμανικής εισβολής. Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων κατά των Ιταλών, με κυβερνήτη τον υποπλοίαρχο Αθανάσιο Σπανίδη, βύθισε στις 31 Δεκεμβρίου 1940 το ιταλικό βοηθητικό στόλου «Quinto» 531 τόνων. Η επιχείρηση διεξήχθη βορείως του λιμένος του Δυρραχίου και εξετελέσθη αφού το υποβρύχιο αναδύθηκε, προσβάλλοντας τον στόχο με 30 βολές πυροβόλου.
Υπό τις διαταγές του κυβερνήτη αντιπλοίαρχου Βασίλειου Λάσκου το υποβρύχιο «Κατσώνης» τορπίλισε την 1η Απριλίου 1943 στο λιμάνι του Γυθείου μια γερμανική ναρκοθέτιδα 1.200 τόνων, κατά της οποίας έβαλλε τρεις τορπίλες, με αποτέλεσμα να ανατιναχθούν επίσης και δύο φορτηγίδες
που μετέφεραν πυρομαχικά που ήσαν παραβεβλημένες δίπλα της. Επρόκειτο για μια «καταδρομική» επιχείρηση η οποία διήρκησε μόλις πέντε λεπτά αιφνιδιάζοντας τον έκπληκτο αντίπαλο. Στις 29 Μαΐου το υποβρύχιο αφού απέτυχε να βυθίσει με τορπίλες το επιταγμένο ισπανικό φορτηγό «Rigel» 1.000 τόνων, αναδύθηκε και το αχρήστευσε βάλλοντας με το πυροβόλο του. Η επιτυχία αυτή πραγματοποιήθηκε μεταξύ Ευβοίας και Σκιάθου, γεγονός που ανάγκασε τις γερμανικές δυνάμεις να αντιδράσουν. Λίγους μήνες αργότερα το καταδιωκτικό υποβρυχίων UJ2101, το οποίο ήταν το πρώην ναρκαλιευτικό «Στρυμών», περιπολούσε στην περιοχή των Βορείων Σποράδων προς αναζήτηση υποβρυχίων. Το υποβρύχιο «Κατσώνης» έπλεε σε ανάδυση το βράδυ (περί τις 20.30) της 14ης Σεπτεμβρίου και ενώ βρισκόταν βόρεια του στενού της Σκιάθου, συναντήθηκε με το καταδιωκτικό υποβρυχίων UJ2101. Το ελληνικό σκάφος βρισκόταν σε δυσμενή θέση, καθώς έπλεε λόγω βλάβης με έναν μόνον ηλεκτροκινητήρα. Το γερμανικό καταδιωκτικό αφού εντόπισε οπτικά το σκάφος, κινήθηκε εναντίον του. 
1943.- ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΕΠΙΘΕΤΙΚΗΣΠΕΡΙΠΟΛΙΑΣ ΚΥΒΕΡΝΗΤΟΥ Υ/Β ΚΑΤΣΩΝΗΣ (Y1)
ΑΝΤΙΠΛΟΙΑΡΧΟΥ Β.ΛΑΣΚΟΥ.
Το «Κατσώνης» καταδύθηκε, ενώ το UJ2101 προετοιμάστηκε να βάλλει εναντίον του βόμβες βυθού. Ξεκίνησε μια σκληρή καταδίωξη η οποία στη συνέχεια έφερε σε πλεονεκτική θέση το γερμανικό σκάφος. Οι βόμβες βυθού προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στο σκάφος, από τα ρήγματα εισερχόταν θαλασσινό νερό, τα πηδάλια βάθους τέθηκαν εκτός λειτουργίας και το χειρότερο από το χώρο των συσσωρευτών εκλυόταν χλώριο. Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημανθεί ότι το υποβρύχιο δεν διέθετε διπλή κάθοδο (ασφάλειας), ούτε δεξαμενή ταχείας κατάδυσης, ενώ τα πρωραία πηδάλια δεν αναδιπλώνονταν με αποτέλεσμα την συχνή πρόκληση βλαβών, ακόμη και από κυματισμό!
Η κατάσταση ήταν απελπιστική και ήταν σαφές ότι το υποβρύχιο δεν μπορούσε να παραμείνει σε κατάδυση, γεγονός που θα σήμαινε τον βέβαιο θάνατο του πληρώματος. Η απόφαση ήταν μία και ο κυβερνήτης Β. Λάσκος διέταξε «ταχεία άνοδο» ελπίζοντας να συνεχίσει την εμπλοκή με το πυροβόλο του υποβρυχίου! Ακολούθησε σκληρή μάχη με το κτυπημένο υποβρύχιο να προσπαθεί να προσβάλλει το καταδιωκτικό σκάφος, το οποίο χρησιμοποίησε την τακτική του εμβολισμού για να τερματίσει την σύγκρουση.
5/8/1943.- ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΝΟΜΗ ΠΑΡΑΣΗΜΩΝ ΣΕ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΥΣ. ΑΡΙΣΤΕΡΑ Ο ΑΝΘΥΠΟΠΛΟΙΑΡΧΟΣ ΤΡΟΥΠΑΚΗΣ ΠΟΥ 39 ΗΜΕΡΕΣ ΑΡΓΟΤΕΡΑ ΣΤΙΣ 14/9/1943 ΘΑ ΧΑΘΕΙ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟ Υ/Β ΚΑΤΣΩΝΗΣ (Υ1) ΒΔ ΣΚΙΑΘΟΥ. ΦΩΤΟ: Αρχείο Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος Το υποβρύχιο «Κατσώνης» βυθίστηκε ενώ 32 άνδρες του πληρώματος (πέντε αξιωματικοί και 26 υπαξιωματικοί και ναύτες) κείτονταν νεκροί, μεταξύ των οποίων περιλαμβανόταν και ο κυβερνήτης. Ο Λάσκος βρήκε ηρωικό θάνατο από τα εχθρικά πυρά, πέφτοντας μαχόμενος στο καθήκον δίπλα από το πυροβόλο. Οι Γερμανοί συνέλαβαν 19 επιζώντες από τα μέλη του πληρώματος, ενώ αξιοσημείωτο γεγονός αποτελεί η διαφυγή τριών μελών του πληρώματος, που κατάφεραν να απομακρυνθούν κολυμπώντας και να διαφύγουν μετά από περιπέτειες στην Μέση Ανατολή!
Σήμερα ο υγρός τάφος του υποβρυχίου μαζί με τον ηρωικό κυβερνήτη Βασίλειο Λάσκο βρίσκεται σε σε στίγμα Φ 39° 20,5΄Β και Λ 023° 23΄Α.
Πηγή:http://perialos.blogspot.gr/2011/09/blog-post_21.html
istorikathemata.com
πολυ καλο αρθρο,
ΑπάντησηΔιαγραφή