ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟ-ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ κ ΓΕΩΡΓΙΟ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗ

Κριτική παρουσίαση, από τον δημοσιογράφο-ιστορικό συγγραφέα  ΓΙΩΡΓΟ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗ

«Τα καύσιμα ετελείωσαν…»

(Ένα συγκλονιστικό ιστορικό ντοκουμέντο, του κ. Γ. Κάρτερ,
που αποκαλύπτει τα παρασκήνια, από την πολιτικοποίηση
του Γ. Παπαδοπούλου, μέχρι την Μεταπολίτευση του Καραμανλή)

Το κεφάλαιον της «21^ης Απριλίου», εξακολουθεί να παραμένει κατ’ ουσίαν άγνωστον για τους πολλούς. Το διέγραψαν και το απαξίωσαν με μια μονοκονδυλιά, το αναθεμάτισαν, και όποιος τολμήσει να προβεί σε μια νηφάλια εκτίμηση, αναδρομή, και διατυπώσει προβληματισμούς για όσα συνέβησαν τότε, χαρακτηρίζεται αμέσως… «Χουντικός», και λήγει το θέμα! Βέβαια, με την πάροδον του χρόνου και με το θλιβερόν κατάντημα της Μεταπολιτεύσεως, δεν είναι λίγοι εκείνοι που προβαίνουν σε συγκρίσεις – έστω και μόνον από οικονομικής πλευράς – και αναφωνούν αγανακτισμένοι: «Πού είσαι Παπαδόπουλε…»! Όμως, όσοι ενδιαφέρονται για την νεωτέραν Ιστορίαν του τόπου, το ζήτημα δεν εξαντλείται στις κολοσσιαίες διαφορές της οικονομικής αναπτύξεως εκείνης της εποχής, με τον «Τιτανικόν» που βιώνουμε τώρα. Για τους σοβαρούς μελετητές, πρωτίστως, έχει σημασία η καταγραφή των πραγματικών γεγονότων και η γνώση των παρασκηνίων που έχουν μείνει στο σκότος. Είτε είμαστε αντίθετοι με το καθεστώς των «Απριλιανών», είτε φιλικά διακείμενοι, δεν μπορούμε να διατυπώσουμε σωστές εκτιμήσεις και να προβάλλουμε επιχειρήματα, εάν δεν έχουμε γνώσιν των όσων διαδραματίσθηκαν κατά την «Επταετίαν». Αλλωστε και οι περισσότεροι εξ όσων εζήσαμε εκείνην την περίοδο, αγνοούσαμε τα παρασκήνια, και μέναμε με την εικόνα ενός καθεστώτος το οποίο ήταν ολοκληρωτικόν και μας ενδιέφερε μόνον, το πότε θα αποκατασταθεί η δημοκρατική ομαλότης. Αναμφισβητήτως, η σκληρή και αυταρχική δύναμις της  πλευράς Ιωαννίδη, που αποτελούσε τον τρόμον των πολιτών, όχι μόνον ήταν ανόητη και άχρηστη, αλλά έβλαψε τα μέγιστα το έργον που επραγματοποίησε η κυβέρνησις σε πολλούς τομείς, από το 1967 μέχρι το 1973. Θετικά επιτεύγματα επεσκιάζοντο από τον ζόφον του κολαστηρίου της ΕΣΑ και της Μπουμπουλίνας. Η μεγάλη αδυναμία της Επαναστάσεως των Συνταγματαρχών, ήταν ότι και δεν είχεν ενιαία αντίληψιν στόχων, μεθόδων γραμμής και προγράμματος. Διάφορες ομάδες και άτομα, εκτιμούσαν τελείως διαφορετικά την αποστολήν του στρατιωτικού κινήματος που επεβλήθη δυναμικά τα ξημερώματα της 21^ης Απριλίου 1967. Απουσίαζε η ομοιογένεια, ακόμη και μεταξύ των πρωταγωνιστών της επαναστατικής ηγεσίας.

Ο μόνος που είχε στο νου του σαφές χρονοδιάγραμμα, ξεκάθαρους στόχους και συγκεκριμένον πρόγραμμα, ήταν ο Γεώργιος Παπαδόπουλος. Ουδείς, όμως, μπορούσε τότε να φαντασθεί, ότι ο αδιαμφισβήτητος αρχηγός των «Απριλιανών», ούτε τόσον ισχυρός ήταν, όσον ενομίζαμε, αλλά τον υπέσκαπταν ακόμη και στενοί συνεργάτες του. Άλλη θα ήταν η μοίρα αυτού του τόπου, εάν ο Γ. Παπαδόπουλος μπορούσε απερίσπαστος να εφαρμόσει το πρόγραμμά του και όσα είχεν οραματιστεί. Όταν τα νέφη των παθών διαλυθούν, θα έχουμε την δυνατότητα να δούμε με ψυχρή αντικειμενικότητα τα όσα διαδραματίσθηκαν την κρίσιμο περίοδον 1967-1974. Τώρα που έγινε εμφανής απ’ όλους η χρεοκοπία του μεταπολιτευτικού συστήματος, και φθάσαμε σε πρωτοφανή σήψη και παρακμή, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει το Εθνος μας με αφανισμόν, είναι η κατάλληλη στιγμή να δούμε νηφάλιοι το «χθες».

Μαρτυρίες για την «21^η Απριλίου» από πλευράς των θιασωτών της, έχουμε από τους Στ. Παττακόν, Νικ. Μακαρέζον, Κων. Κόλλιαν, από εκπροσώπους της τότε ηγεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων (Μπονάνος, Αραπάκης, κ.ά.) ενώ ο γνωστός ιστορικός συγγραφέας και ακούραστος ερευνητής Μάνος Χατζηδάκης, είναι ο πρώτος που σε ένα ογκώδη τόμον κατέγραψε λεπτομερώς, με πλήρη ανάλυσιν, την «Ιδεολογίαν της 21^ης Απριλίου». Υπάρχουν και άλλες εργασίες, και ας μου επιτραπεί να προσθέσω και το δικό μου βιβλίο με τον τίτλον: «Βασιλεύς και Γ. Παπαδόπουλος». Τώρα, όμως, έρχεται στο φως της δημοσιότητας, ένα εξαιρετικόν έργον, που αφορά την περίοδον από την πολιτικοποίησιν Παπαδοπούλου μέχρι την «Μεταπολίτευση» του Καραμανλή. Πρόκειται για το βιβλίον του κ. Γεωργίου Κάρτερ με τον τίτλον: «Τα καύσιμα ετελείωσαν» (από τις εκδόσεις «Πελασγός» του κ. Ιω. Γιαννάκενα και επιμέλεια του Μάνου Χατζηδάκη). Θα εξηγήσουμε στην συνέχεια την σημασία του τίτλου, που πιθανώς να ξενίζει τον αναγνώστη. Πρώτα όμως, λίγα λόγια για τον συγγραφέα:  Ο κ. Γ. Κάρτερ είναι διακεκριμένος επιστήμων με μακράν εθνικήν και κοινωνικήν δράσιν. Εσπούδασε Νομικά (Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω Αθηνών), πολιτικές και οικονομικές επιστήμες. Ελαβε μέρος στους εθνικούς αγώνες και μετά την Απελευθέρωσιν ανέπτυξε πολυσχιδή επιστημονικήν και κοινωνικήν δραστηριότητα. Διετέλεσε σύμβουλος παρά τω Πρωθυπουργώ κατά τα έτη 1946 – 1948, το 1958 και 1972 – 1973.

Επίσης ο κ. Κάρτερ  υπήρξεν υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας κατά το διάστημα 1971-1972, Γενικός Γραμματέας του υπουργείου Εργασίας (1969 – 1971), Μέλος της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής (1968-1969) κλπ.

Ο κ. Γ. Κάρτερ έζησε πολύ κοντά στον Γ. Παπαδόπουλον, γνωρίζει από «πρώτο χέρι» πρόσωπα και πράγματα, και έχει ιδίαν αντίληψιν των κρισίμων γεγονότων της «Επταετίας». Το μέγα προσόν του βιβλίου του, είναι ότι σύρει την αυλαίαν εκείνης της περιόδου και αποκαλύπτει – για πρώτην φοράν – με αντικειμενικότητα τα άγνωστα παρασκήνια που εσφράγισαν την πορείαν της χώρας στα δύσκολα εκείνα χρόνια. Δεν έρχεται ούτε ως απολογητής των «Απριλιανών», ούτε επιχειρεί να εξιδανικεύσει πρόσωπα. Με το βλέμμα επιστήμονος και ιστορικού, αποκαλύπτει γεγονότα, σκιαγραφεί τα αυθεντικά «πορτραίτα» των πρωταγωνιστών, προβαίνει σε εκτιμήσεις που προκύπτουν από την άμεσον γνώσιν των γεγονότων  και συχνά μας εκπλήσσει με όσα αγνοούσαμε τότε, και που δίνουν άλλην διάστασιν σε όσα διαδραματίσθηκαν από το 1967 μέχρι και μετά την Μεταπολίτευσιν.

Κι είναι χαρακτηριστικόν, ότι τα όσα συνέβησαν από την στιγμή που ο Γ. Παπαδόπουλος επεχείρησε να σηματοδοτήσει την επαναφοράν στον κοινοβουλευτικόν βίον, θυμίζουν τις ραδιουργίες βυζαντινών ανακτόρων!
 «Τα καύσιμα τελείωσαν» - όπως προαναφέραμε – είναι ο τίτλος του βιβλίου. Ο συγγραφέας εχρησιμοποίησε αυτήν την φράσιν που του είπεν ο Γ. Παπαδόπουλος στις 7 Ιουλίου 1972, για να του αναγγείλει, ότι ήταν πλέον καιρός να τεθεί τέρμα στην παρένθεσιν των εκτάκτων εξουσιών, και έπρεπε η χώρα να επανέλθει στην ομαλότητα. Ισως εκείνη την στιγμήν, να μην εφαντάζετο ο Παπαδόπουλος πόσες αντιδράσεις θα συναντούσε σ’ αυτήν την απόφασίν του. Διότι η προσπάθεια πολιτικοποιήσεως της επαναστάσεως, δεν ξεκίνησε με το «πείραμα Μαρκεζίνη», αλλά κατέληξε στην πρότασιν προς τον παλαιόν αρχηγόν των «Προοδευτικών», για να ναυαγήσει μετά το «Πολυτεχνείο» από τους «σκληρούς» αλλά και τον αμερικανικόν παράγοντα.

Ο κ. Κάρτερ στο βιβλίον του, δίνει τα «πορτραίτα» όλων των πρωταγωνιστών, με τα προτερήματα και τα ελαττώματά τους. Τις σκέψεις και τις αδυναμίες των.

Καταγράφει τον απίστευτον υπόγειον πόλεμον που εξαπέλυσαν κατά του Παπαδόπουλου οι κοντόφθαλμοι «σκληροί» του καθεστώτος, οι οποίοι ταράχθηκαν και δυσανασχέτησαν όταν είδαν ότι ο αρχηγός είχεν αποφασίσει να περάσει στην δευτέραν φάσιν της επαναστάσεως, προς τον πολιτικό ορίζοντα.

«Αυτόπτης μάρτυς» ο Γ. Κάρτερ περιγράφει όσα κανείς δεν έμαθε από τις ίντριγκες μέσα στον πυρήνα της Επαναστάσεως, και δίνει την εικόνα του πραγματικού Γ. Παπαδοπούλου, κι όχι την πλαστήν που για λόγους πολεμικής και μισαλλοδοξίας «πλασάρουν» διάφοροι «επαγγελματίες αντιστασιακοί».

Ο Γ. Παπαδόπουλος ήξερε να επιλέγει συνεργάτες. Δεν στηρίχθηκε σε στρατιωτικούς και σε φατρίες. Επέλεξε κυρίως επιστήμονες και τεχνοκράτες. Ουδείς καλόπιστος δύναται να αμφισβητήσει την ευφυΐαν και τον πολιτικόν νουν που διέθετε ο άνθρωπος εκείνος, πέραν των στρατιωτικών ικανοτήτων του. Ηξερε να ακούει τους γύρω του, έβλεπε περισσότερα, και οι παρατηρήσεις του ήσαν κοφτές και καίριες. Ξεχώριζε την ουσίαν των θεμάτων και δεν πελαγοδρομούσε σε ατέρμονες αναλύσεις. Η ιδεολογία του ήταν πολυδιάστατη «αστική», εμποτισμένη – προς τιμήν του – από ανυπόκριτο πατριωτισμό. Σε πολλές περιπτώσεις, έμοιαζε να αποκλίνει προς ένα εθνικό, δημοκρατικό σοσιαλισμό. Ο ίδιος έφερε βαρέως τον τίτλο του «δικτάτορος», αλλά εγνώριζεν, ότι αι επαναστάσεις, όταν επικρατήσουν, αναγκάζονται να διέλθουν από μιαν περίοδον εκτάκτων εξουσιών για να επιβάλουν τις διακηρύξεις των. Γι’ αυτό και επείγετο να συντμήσει, στον ελάχιστον δυνατόν χρόνον, την διάρκειαν της επαναστατικής περιόδου. Δεν θαμπώθηκε από την εξουσίαν, και τον απασχολούσε πάντοτε η επιστροφή στην ομαλότητα. Ελεγε χαρακτηριστικά: «Όταν ένας Στρατός εξέλθη του στρατώνος, δύσκολα επιστρέφει εις αυτόν…».

Ανέτρεχε στα διδάγματα της Ιστορίας, και γι’ αυτό δεν ήθελε να επαναληφθούν συνθήκες παρόμοιες με τα κινήματα της περιόδου 1920 – 1935.  Ο συγγραφέας δίνει παραστατικά τις διαφορές αντιλήψεων της «τριανδρίας» της Επαναστάσεως, γεγονός που δημιουργούσε προβλήματα.

Ο αναγνώστης θα διαπιστώσει, ότι αντιθέτως απ’ ό,τι συνήθως λέγεται, ο Παπαδόπουλος δεν απέκλειε τα παλαιά κόμματα από την προσπάθειαν πολιτικοποιήσεως του καθεστώτος, και φιλοδοξούσε να συναγωνισθεί μαζί τους στις κάλπες, ως πολιτικός  αρχηγός κόμματος της Επαναστάσεως.

ΤΟ «ΘΡΙΛΕΡ» ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ…

Η  περιοδεία του Γ. Παπαδόπουλου στην Κρήτη, στις 20-22 Δεκεμβρίου 1972, παρουσιάζει όλα τα χαρακτηριστικά ενός πολιτικού «θρίλερ»: Ο «πανίσχυρος» ηγέτης πάει στην Μεγαλόνησο για να σηματοδοτήσει για πρώτη φορά την πορείαν προς την ομαλότητα και τις κάλπες. Η ομιλία του με αυτό το νόημα, προκαλεί θύελλα ενθουσιασμού. Και ξαφνικά, πέφτουν κάποια μυστηριώδη τηλεφωνήματα από την Αθήνα, και το σκηνικό αλλάζει. Ο Παπαδόπουλος φανερά δύσθυμος, αμίλητος και βαρύς, τρώει ελάχιστα στα επίσημα γεύματα, καπνίζει συνεχώς και αποσύρεται ενωρίς στο δωμάτιό του. Κάποια απειλή βαραίνει την ατμόσφαιρα.  Το αντιλαμβάνονται όλοι, καθώς παρατηρούν ότι οι επόμενες ομιλίες του, είναι άνευρες, χωρίς ειδικόν νόημα και τυπικές επαναλήψεις. Οι «σκληροί» από την πρωτεύουσα, είχαν εξαπολύσει τελεσίγραφα. Θα διαβάσει με έκπληξη πολλά ο αναγνώστης από εκείνα τα παρασκήνια. Κι ακόμη, θα δούμε την στάσιν του σιωπηλού και αινιγματικού Οδυσσέως Αγγελή. Μέσα σ’ αυτήν την ηλεκτρισμένη αλλά και θολή ατμόσφαιρα, ο Παπαδόπουλος επιμένει. Με τους τεχνοκράτες του, βάζει μπροστά το ΕΠΟΚ (Ελληνικό Πολιτιστικό Κίνημα) για να δρομολογηθεί η πορεία προς την πολιτικοποίηση. Και παρατηρείται η ακόλουθη τραγελαφική εικόνα: Οι εντολοδόχοι του Παπαδόπουλου που γυρίζουν στην επαρχία για να προωθήσουν το ΕΠΟΚ, παρακολουθούνται, απειλούνται και σαμποτάρονται από τους «σκληρούς» του Ιωαννίδη!
Ο κ. Κάρτερ φωτίζει την χρόνια διένεξη Παπαδοπούλου – Μακαρέζου για το «δέον γενέσθαι». Οσα ακολούθησαν μέχρι την κυβέρνηση Μαρκεζίνη, παρουσιάζουν εξαιρετικόν ενδιαφέρον, όπως και ο ρόλος της Αμερικανικής πρεσβείας και του Τάσκα.

Η κορύφωση της πολιτικής τραγωδίας φθάνει με την σύγκρουση Καραμανλή – Παπαδοπούλου. Πρόκειται, κυριολεκτικά, για μια «μοναμαχία θανάτου» μεταξύ των δύο ηγετών της Δεξιάς! Κι αυτή η κονταρομαχία, δεν είχεν επιπτώσεις μόνον σε δύο πρόσωπα, αλλά σε όλην την παράταξιν. Ουσιαστικά, από εκείνην την μονομαχία, βγήκε βαρύτατα, θανάσιμα τραυματισμένη, η ελληνική Δεξιά. Τις επιπτώσεις τις βιώνουμε ακόμα…

Για πρώτη φορά, ο τόσον ευφυής και διορατικός Παπαδόπουλος, εμφανίζεται επιπόλαια αισιόδοξος. Αυτός που διεκρίνετο για τις σωστές και ρεαλιστικές εκτιμήσεις του, και το «στρατηγικό μυαλό» του, προχώρησε σε άτεχνες κινήσεις στην πολιτική σκακιέρα. Αυτός που ήξερε να ακούει τις απόψεις των τεχνοκρατών φίλων του, στην προκειμένη περίπτωση, αγνόησε τις νουνεχείς προειδοποιήσεις τους, κατά την μυστική σύσκεψη στην Καλλιθέα, στο σπίτι του πρώην υφυπουργού Διομήδους Αγγελοπούλου. Ο Παπαδόπουλος περιχαρής αναγγέλλει στους 12 περίπου παλαιούς φίλους του, την απόφασίν του να κατέλθει στην πολιτικήν, αντίπαλος του Καραμανλή! Ολοι μένουν άφωνοι. Γνωρίζουν ότι ο Καραμανλής με τον Παπαδόπουλον απέναντί του, αποκλείεται να λάβει πλειοψηφίαν. Γι’ αυτό και δεν θα τον άφηνε σε καμμία περίπτωσιν να ηγηθεί Δεξιού κόμματος. Η αισιοδοξία του αρχηγού της Επαναστάσεως, τους προβληματίζει. Θα ακολουθήσουν οι προτάσεις του Καραμανλή να φύγει στο εξωτερικό ο Παπαδόπουλος, και αμέσως μετά η ανοιχτή απειλή στην περίπτωση που ο αντίπαλός του κατέλθει στον πολιτικόν στίβον. Του εζήτησε ο Καραμανλής «να απόσχει των προσεχών εκλογών, για λόγους γενικωτέρου δημοσίου συμφέροντος». Η υπερήφανος απάντησις του Παπαδόπουλου, ήλθε σαν κεραυνός: «Δεν εγεννήθη ακόμη αυτός που θα με διδάξει πατριωτισμόν!»…

Του έριξε το γάντι χωρίς να διστάσει. Κι ο Καραμανλής προχώρησε με την δίκην, την καταδίκην των «πρωταιτίων» και την φυσικήν εξόντωσιν στις φυλακές και στο νοσοκομείον του μεγάλου αντιπάλου του. Αρρωστος βαρειά, στον θάλαμον της εντατικής θεραπείας, επειδή είχεν υποστεί τραχειοτομήν, ο Παπαδόπουλος έγραψε σ’ ένα χαρτί στον κ. Κάρτερ που τον επεσκέφθη: «Είχες δίκαιο! Οι προβλέψεις σου επαληθεύθησαν!»…

Κι εκείνος συγκινημένος, του απήντησε: «Επροτίμησες την εσχάτη των ποινών και τον θάνατον, επιλογή που σε ανύψωσε στα μάτια όλου του κόσμου και αυτών τούτων των εχθρών σου!»..

Ηταν η τελευταία συνάντησις των δύο φίλων.

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΩΡΑ ΤΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟΥ 25 ΙΟΥΝΙΟΥ 2011