Η ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΥΠΟΥΡΓΩΝ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

 

Του Γιάννη Δ. Αδαμόπουλου*

Tην περίοδο 1874-1875 η Αθήνα συνταράσσεται από τα επονομαζόμενα «στηλιτικά» πολιτικά επεισόδια, με αποκορύφωμα τους προπηλακισμούς κυβερνητικών βουλευτών από εξεγερμένους πολίτες λόγω επαναλαμβανόμενων συνταγματικών παραβάσεων οι οποίες συνίστανται στη λήψη κοινοβουλευτικών αποφάσεων- και ιδίως στην ψήφιση του προϋπολογισμού- χωρίς την ύπαρξη της απαρτίας που επιβάλλει το Σύνταγμα του 1864. 
Τις μεθοδεύσεις αυτές καταδικάζει ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών και η Νομική Σχολή Αθηνών, με τις αντιπολιτευόμενες εφημερίδες να ξεσηκώνουν την κοινή γνώμη δημοσιεύοντας σε πρωτοσέλιδες ατιμωτικές «στήλες» τα ονόματα των βουλευτών που υπερψηφίζουν τα αντίστοιχα νομοσχέδια.

 *Ο βασιλεύς Γεώργιος Α΄

Λαμβάνοντας υπόψη τη λαϊκή οργή και την έκρυθμη κατάσταση που είχε δημιουργηθεί, τον Απρίλιο του 1875 με παρέμβαση του βασιλιά Γεωργίου Α΄, ο πρωθυπουργός Δημήτριος Βούλγαρης εξαναγκάζεται σε παραίτηση, και εντολή σχηματισμού κυβέρνησης λαμβάνει ο τότε εξωκοινοβουλευτικός Χαρίλαος Τρικούπης, προκειμένου να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές.
Απόρροια των «στηλιτικών» είναι αφενός η καθιέρωση της αρχής της δεδηλωμένης με τον λόγο του θρόνου τον οποίο συντάσσει ο Χαρίλαος Τρικούπης και εκφωνεί ο βασιλιάς Γεώργιος στις 11 Αυγούστου 1875 κατά την εναρκτήρια συνεδρίαση της νέας Βουλής και αφετέρου η παραπομπή της κυβέρνησης του Δημητρίου Βούλγαρη στο Ειδικό Δικαστήριο για πλαστογραφία, αντιποίηση αρχής και νόθευση εκλογών. Και ναι μεν για τα αδικήματα αυτά το Ειδικό Δικαστήριο δεν καταλήγει σε καταδικαστικές αποφάσεις, όμως οι υπουργοί Δικαιοσύνης και Παιδείας & Εκκλησιαστικών παραπέμπονται και καταδικάζονται τελικά για ένα επιμέρους πολιτικό και εκκλησιαστικό σκάνδαλο, γνωστό ως «σιμωνιακά», και συγκεκριμένα επειδή δωροδοκήθηκαν από τέσσερις ιερωμένους προκειμένου να πιέσουν την Ιερά Σύνοδο να τους εκλέξει μητροπολίτες.

*Ο Δημήτριος Βούλγαρης

Σήμερα, εκατόν τριάντα και πλέον χρόνια μετά, με την Ελλάδα να βρίσκεται στα πρόθυρα της οικονομικής κατάρρευσης και παρά το γεγονός ότι τα σκάνδαλα διαδέχονται το ένα το άλλο, δεν παραπέμπεται και δεν καταδικάζεται κανείς. Ιδίως μετά τη συνταγματική αναθεώρηση του 2001, οπότε η παραπομπή μελών της κυβέρνησης στο Ειδικό Δικαστήριο κατέστη ακόμα δυσχερέστερη, για τα δεκάδες σκάνδαλα που έχουν κατά καιρούς συγκλονίσει την κοινή γνώμη δεν έχουν αποδοθεί ποινικές ευθύνες ούτε σε έναν υπουργό. Χωρίς άρση της ατιμωρησίας και καταπολέμηση της διαφθοράς, πολύ φοβάμαι, ότι θα ζήσουμε καταστάσεις, που θα ξεπερνούν κατά πολύ τα «στηλιτικά» του 1874-1875, ακόμη κι αν η συνταγματική τάξη είναι πλέον κεκτημένη πραγματικότητα. Χωρίς τη δίκαιη απόδοση ευθυνών, όχι μόνο δεν θα ανακτηθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών στους συνταγματικούς θεσμούς, αλλά αντιθέτως οι «Αγανακτισμένοι» από την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα μας ολοένα και θα αυξάνονται, με όποιες συνέπειες μπορεί να συνεπάγεται μια τέτοια εξέλιξη για το πολιτικό σύστημα συνολικά. Ενόψει τούτου, επιβάλλεται η ριζική αναθεώρηση του συνταγματικού καθεστώτος της υπουργικής ευθύνης, ώστε να καθίσταται ευχερέστερος ο δικαστικός έλεγχός της. Οχι βέβαια ως μέσο στοχοποίησης πολιτικών προσώπων ή εκτόνωσης της λαϊκής οργής, αλλά ως εργαλείο ποιοτικής αναβάθμισης της Δημοκρατίας στην πράξη.


*Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών.

"Στηλιτικά". Βάση στήλης αιωνίου αναθέματος.

Υστερόγραφο 1. Για την αρχή της δεδηλωμένης, βλέπε στο http://sitalkisking.blogspot.com/2010/05/blog-post_26.html


Υστερόγραφο 2. Για τα στηλιτικά διάβασε στο http://sitalkisking.blogspot.com/2011/03/12.html


Υστερόγραφο 3 Από την ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ.  Η Βουλή τελικά παρέπεμψε με βάση τον νέο τότε «νόμο περί ευθύνης υπουργών» στις 22 Δεκεμβρίου 1875 τους δύο Υπουργούς μαζί με τους εν τω μεταξύ εκλεγέντες μητροπολίτες Κεφαλληνίας Σπυρίδωνα Κομποθέκρα, Πατρών και Ηλείας Αβέρκιο Λαμπίρη και Μεσσηνίας Στέφανο Αργυριάδη στο Υπουργοδικείο: τον Ι. Βαλασόπουλο με τις κατηγορίες της δωροδοκίας και της εκβίασης, τον Β. Νικολόπουλο με την κατηγορία της συναυτουργίας σε δωροδοκία και τους μητροπολίτες με την κατηγορία της σιμωνίας. Οι υπουργοί μάλιστα προφυλακίστηκαν.

Η δίκη ξεκίνησε στις 26 Ιανουαρίου 1876 και ολοκληρώθηκε δύο μήνες μετά, στις 31 Μαρτίου. Συνολικά κατέθεσαν 109 μάρτυρες. Κατά τη διάρκεια της δίκης, οι δύο αλληλοκατηγορούμενοι υπουργοί έφτασαν έως του σημείου να ανταλλάσσουν ύβρεις και τελικά να γρονθοκοπηθούν. Όλοι οι κατηγορούμενοι, πλην ενός, κρίθηκαν ένοχοι κατά το κατηγορητήριο και καταδικάστηκαν: ο Ι. Βαλασόπουλος σε ποινή φυλάκισης ενός έτους, τριετή στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων και στην καταβολή 56.200 δραχμών υπέρ του πτωχοκομείου, ο Νικολόπουλος σε φυλάκιση δέκα μηνών και οι μητροπολίτες σε πρόστιμο διπλάσιο από το ποσό που ο καθένας είχε καταβάλει ως δωροδοκία. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες, ο επίσκοπος της Αργολίδας Τερζόπουλος είχε δώσει στον υπουργό Εκκλησιαστικών Βαλασόπουλο 42.000 δρχ για να εξασφαλίσει την έδρα του. Ο διευθυντής της Ιερατικής Σχολής Χαλκίδος Βαρθολομαίος Γεωργιάδης έδωσε 9.000 δρχ σε μεσάζοντα για να μιλήσει στον υπουργό. Ο επίσκοπος Κομποθέκρας έδωσε στο Βαλασόπουλο 10.000 δρχ για να πάρει την έδρα, άλλα για να υπογράψει το διάταγμα τού έδωσε άλλες 8.000 δρχ. Ένας από τους μητροπολίτες αντί για χρήματα είχε δώσει ένα ζευγάρι σκουλαρίκια και μια χρυσή καρφίτσα. Κάποιοι μητροπολίτες, μάλιστα, φυλακίστηκαν μέχρι να καταβάλουν τα ποσά που τους επιδικάστηκαν —τα οποία έφταναν συνολικά τις 92.400 δρχ, μεγάλο ποσό για τα δεδομένα της εποχής.

Η απόφαση του δικαστηρίου διαβιβάστηκε στην Ιερά Σύνοδο για να επιληφθεί της υπόθεσης από την πλευρά του Εκκλησιαστικού Δικαίου. Η Σύνοδος αποφάσισε στις 19 Απριλίου 1876 ότι δεν θεωρούσε μεν τις πράξεις αυτές σιμωνία κατά τους Ιερούς Κανόνες, έθεσε όμως παρ' όλα αυτά τους μητροπολίτες σε τριετή αργία από κάθε ιεροπραξία. Ο τότε Βασιλικός Επίτροπος (όπως λέγονταν τότε ο Εισαγγελέας) στη Σύνοδο, χωρίς τη σύμπραξη του οποίου δεν μπορούσε να ληφθεί καμιά απόφαση) Νικόλαος Δαμαλάς, καθηγητής Θεολογίας, αρνήθηκε να υπογράψει την απόφαση.

Το Υπουργείο Εκκλησιαστικών όμως έθεσε εκ νέου το ζήτημα στην Ιερά Σύνοδο και ύστερα από ενάμιση χρόνο, στις 19 Οκτωβρίου 1877, συνήλθε η τελευταία εκ νέου και ανέθεσε στον ΕπίσκοποΦωκίδος να προτρέψει εν ονόματί της τους τρεις Αρχιερείς να υποβάλουν τις παραιτήσεις τους. Τελικά, όπως δήλωσαν στα σχετικά τους κείμενα, «οικεία βουλήσει και προαιρέσει προς κατάπαυσιν των σκανδάλων μεταξύ της Εκκλησίας και της Πολιτείας» παραιτήθηκαν στις 18 Νοεμβρίου 1877.

Τα Σιμωνιακά αποτελούσαν μέρος των πολιτικών σκανδάλων της εποχής, που χαρακτηρίστηκαν Στηλιτικά, επειδή ως «στηλίτες» κατηγορήθηκαν οι οπαδοί του Βούλγαρη, στιγματισμένοι δηλαδή κατά συνέχεια της αναγραφής ονομάτων στην ατιμωτική στήλη κατά σχετικό νόμο στην Αρχαία Αθήνα.

Υστερόγραφο 4. Στις μέρες μας, δεν βλεπουμε κανένα πολιτικό στο σκαμνί!!!

Από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_1_18/06/2011_446216

 

ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ