ΣΗΜΑΔΕΜΕΝΑ ΧΑΡΤΙΑ

Ο Καρλ Λέβιν περιγράφει με αποκαλυπτικό και γλαφυρό τρόπο τον ρόλο των επενδυτικών τραπεζών αλλά και των οίκων αξιολόγησης, χωρίς τη συμβολή των οποίων η πυραμίδα των στεγαστικών δεν θα μπορούσε να έχει στηθεί. Όπως δεν θα μπορούσε να οργανωθεί και η κερδοσκοπική επίθεση κατά της Ελλάδος. Αφού τονίζει ότι η εμπιστοσύνη στους οίκους αξιολόγησης «εξανεμίστηκε πια», σημειώνει :
«… Χρησιμοποιήσαμε σαν παράδειγμα τις δύο μεγαλύτερες Αμερικανικές εταιρίες αξιολόγησης, την Moody’s και την Standard & Poor. Εξετάσαμε την βαθμολογία που έδωσαν στα χρεόγραφα που φούντωσαν την οικονομική κρίση. Ήταν δηλαδή τα χρεόγραφα που είχαν αντίκρισμα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια, τα RMBS (Residential Mortgage Backed Securities), καθώς και τα χρεόγραφα με συλλογικό εμπράγματο αντίκρισμα, τα CDO(Collateralized Debt Obligations). Η έρευνά μας διαπίστωσε ότι οι εταιρίες αξιολόγησης αξιοπιστίας επέτρεψαν στην Ουώλ Στρήτ να επηρεάσει τις αναλύσεις τους, την αντικειμενικότητά τους και την καλή τους φήμη ότι προσφέρουν ασφάλεια. Και το έκαναν αυτό για να βγάλουν μεγαλύτερες αμοιβές. Οι εταιρίες αξιολόγησης λειτουργούσαν μέσα σε ένα κλίμα καταφανούς σύγκρουσης συμφερόντων, γιατί οι αμοιβές τους προέρχονταν από τις χρηματομεσιτικές εταιρίες που ήθελαν ευνοϊκό πόρισμα για τα χρεόγραφά τους, ώστε να μπορέσουν να τα πουλήσουν. Είναι σαν να πηγαίνεις στο δικαστήριο για να βρεις το δίκιο σου, αλλά ο μισθός του δικαστή πληρώνεται από τον αντίδικό σου. Ή πηγαίνεις στο ποδόσφαιρο και περιμένεις έντιμη διαιτησία, αλλά τον μισθό του διαιτητή τον πληρώνει η αντίπαλη ομάδα… Στα τελευταία δέκα χρόνια η Γουώλ Στρήτ εξέδιδε όλο και πιο πολύπλοκα χρεόγραφα προς πώληση σε επενδυτές...Τα λεγόμενα «δομημένα επενδυτικά προϊόντα» είναι τόσο δυσνόητα, που οι επενδυτές αναγκάζονταν να βασιστούν υπερβολικά στην βαθμολογία αξιοπιστίας των χρεωγράφων αυτών για να αποφασίσουν αν θα τα αγοράσουν ή όχι… Αν δεν υπήρχαν οι (δύο-τρείς μεγάλες) εταιρίες αξιολόγησης και βαθμολόγησης αξιοπιστίας χρεογράφων, οι χρηματιστηριακές εταιρίες της Γουώλ Στρήτ θα είχαν δυσκολευτεί πολύ να πουλήσουν τα «προϊόντα» τους αυτά, γιατί ο κάθε επενδυτής θα αναγκαζόταν να βασιστεί μόνο στην προσωπική του ικανότητα να κρίνει την αξιοπιστία των προσφερόμενων στην αγορά χρεογράφων. Η παραμόρφωση της αγοράς προχώρησε σε σημείο που οι χρηματιστηριακές εταιρίες «σχεδίαζαν» χρεόγραφα κατά παραγγελία, βάζοντας στο πακέτο αντικρίσματος μερικά ασφαλή ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια και πολλά χαμηλής ποιότητας… Όταν οι εταιρίες αξιολόγησης αξιοπιστίας άρχισαν να βαθμολογούν με ΑΑΑ τέτοια χρεόγραφα, η ζήτηση αυξήθηκε τόσο που οι μεσίτες δεν πρόφταιναν να πουλάνε…»

ΕΞΟΔΟΣ ΣΤΙΣ ΑΓΟΡΕΣ

Με βάση τα παραπάνω αλλά και πλήθος άλλων στοιχείων που ήδη έχει συλλέξει η Επιτροπή η οποία θα παραδώσει το πόρισμά της στο τέλος του έτους δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς τι έγινε και στην ελληνική περίπτωση. Δεν μπορεί πάντως να παραβλέψει κάποιος ότι μόλις τον περασμένο Οκτώβριο, μεσούσης της κρίσης, η ΕΕ όρισε επισήμως τους τρεις μεγάλου οίκους (Moody’s, S&P, Fitch) αρμόδιους για την αξιολόγηση του χρέους των κρατών μελών… Είναι ζήτημα πολιτικής επιλογής και συμμαχιών για το πώς θα κινηθεί η ελληνική κυβέρνηση όσον αφορά στο ενδεχόμενο δικαστικής προσφυγής. Επειδή στόχος της χώρας είναι να ξαναβγεί στις αγορές για δανεισμό το συντομότερο δυνατόν και με δεδομένο ότι μπροστά της πάλι τους ίδιους οίκους θα βρει, έχουν σημασία οι όροι που θα έχουν διαμορφωθεί στην επόμενη συνάντηση.

Ο ΓΕΡΟΥΣΙΑΣΤΗΣ ΚΑΡΛ ΛΕΒΙΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΙ ΤΟΝ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟ ΤΗΣ ΑΠΑΤΗΣ

Τα «σκουπίδια που έγιναν» ευκαιρίες

«Χρεώγραφα με αντίκρυσμα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια, τα RMBS,είναι ένα απο τα παλιότερα είδη δομημένων χρεωγράφων. Για να εκδώσουν τέτοια «χαρτιά», συγκεντρώνουν σε πακέτο πολλά στεγαστικά δάνεια, υπολογίζουν το συνολικό εισόδημα που παράγει το κάθε συγκεκριμένο πακέττο, και κατόπι μοιράζουν το εισόδημα αυτό σε μερίδες που τις ονομάζουν «tranches». Δηλαδή δεν πρόκειται για πακέττα ενυπόθηκων δανείων, αλλά απλώς για μερίδια εισοδήματος απο το «ρεύμα» εισοδήματος που «τρέχει» απο το συνολικό πακέττο δανείων. Κάθε «tranche» αποτελεί το αντίκρυσμα ενός χρεωγράφου που εκδίδεται, βαθμολογείται απο τις εταιρίες αξιολόγησης αξιοπιστίας, και ρίχνεται στην ελεύθερη αγορά των επενδυτών. Τα πρώτα στην σειρά «tranches» αντιπροσωπεύουν τα ασφαλέστερα δάνεια του συγκεκριμένου πακέτου, γιατί είναι διαλεγμένα να ανήκουν στους πιο αξιόπιστους δανειολήπτες στεγαστικών δανείων και βαθμολογούνται με 3Α. Τα επόμενα «tranches» είναι κάπως πιό επισφαλή, και έχουν χαμηλότερη βαθμολογία. Τα τελευταία είναι εντελώς επισφαλή, έχουν πολύ χαμηλή βαθμολογία και οι αγοραστές τους παίρνουν μερίδιο από το συνολικό κέρδος του πακέτου μόνο αφού πληρωθούν πρώτα τα υψηλόβαθμα «tranches». Η Γουώλ Στρήτ όμως δεν σταμάτησε στο σημείο αυτό. Ξαναγόραζε κάποια απο αυτά τα δομημένα χρεόγραφα που είχαν έμμεσο αντίκρισμα σε ενυπόθηκα δάνεια και που είχαν ήδη πουληθεί νωρίτερα, τα ξανα-πακετάριζε και τα βάφτιζε CDO, δηλαδή Χρεόγραφα Συλλογικού Εμπράγματου Αντικρίσματος. Ένα τέτοιο χρεόγραφο μπορούσε να περιέχει «χαρτιά» απο 100 διαφορετικά προηγούμενα «tranches» που ήταν βαθμολογημένα απο τις εταιρίες αξιολόγησης σαν 3Β. Μπορούσε όμως συχνά και να περιέχει και άλλα «χαρτιά», όπως ομόλογα κάποιων εταιριών, ή και ομόλογα ανταλλαγής χρεωκοπημένων χρεογράφων με άλλα. Οι εταιρίες της Γουώλ Στρήτ δημιούργησαν και τρίτο όροφο χρεογράφων που τα ονομάσανε «συνθετικά CDO» και τα οποία δεν περιείχαν κανένα πλέον αντίκρυσμα. Ακόμη και αυτά όμως τα κόβανε σε «tranches», δηλαδή μερίδες, και εξέδιδαν νέα χρεόγραφα με βάση τα «tranches», έβαζαν τις εταιρίες αξιολόγησης να τα βαθμολογήσουν ακόμα και ΑΑΑ, και κατόπιν τα πουλούσαν σε επενδυτές.»

Τα e- mail που έκαψαν τους βαθμολογητές

“Υπάρχουν email που αντάλλαξαν βαθμολογητές της Moody’s με την
επενδυτική εταιρία Merrill Lynch. H Moody’s ζητούσε μεγαλύτερη
αμοιβή, και η Merrill Lynch απαντούσε:
«ΣΥΜΦΩΝΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΜΕΝΗ ΑΜΟΙΒΗ ΣΑΣ ΣΤΗΝ
ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΔΟΣΟΛΗΨΙΑ, ΑΛΛΑ ΜΕ ΤΟΝ ΟΡΟ ΟΤΙ ΘΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΤΕΙΤΕ
ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΜΑΖΙ ΜΑΣ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΩΣΤΕ «ΝΑ ΤΑ ΒΡΟΥΜΕ» ΓΙΑ ΤΗΝ
ΑΜΟΙΒΗ ΣΑΣ ΑΝΑΛΟΓΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΒΑΘΜΟΛΟΓΊΑ ΣΑΣ.»”

“Ο βαθμολογητής της S&P, σ’ένα ηλεκτρονικό μήνυμα που κατασχέθηκε
και βρίσκεται τώρα στα χέρια της γερουσιαστικής επιτροπής, γράφει:
ΔΕΝ ΒΛΕΠΩ ΓΙΑ ΠΟΙΟ ΛΟΓΟ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΕΧΘΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΠΡΟΘΥΜΙΑ
ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΝΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΤΕΙ. ΤΟ ΧΡΕΩΓΡΑΦΟ ΤΗΣ ΚΑΤΑ ΠΑΣΑ
ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΔΕΝ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΝΑ ΕΠΙΒΙΩΣΕΙ.
Παρά την γνωμοδότηση του υπαλλήλου, και η MOODY’s και η S&P,
βαθμολόγησαν το επίμαχο χρεόγραφο με ΑΑΑ και εισέπραξαν την
αμοιβή. Αυτά τον Απρίλη του 2007. Έξη μήνες αργότερα το
υποβίβασαν και το χρεόγραφο αποσύρθηκε…”

Το ρεπορταζ του Λάμπρου Καλαρύτη δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΠΕΝΔΥΤΗ"