334 π.Χ. Η ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΗΣ ΜΙΛΗΤΟΥ

(Διόδωρος ΙΖ.22.5-23.)

Ο Μέμνων εγκατέλειψε στην τύχη της την ακέφαλη σατραπεία της Λυδίας, άρχισε αμέσως να οργανώνει την άμυνα στην όμορη σατραπεία της Καρίας και παράλληλα να προετοιμάζει αντεπίθεση στα ελληνικά εδάφη. Ο Ηγησίστρατος, στον οποίο είχε αναθέσει ο Μέγας Βασιλεύς τη φρούρηση της Μιλήτου, της πρωτεύουσας της Ιωνίας, έστειλε επιστολή στον Αλέξανδρο ότι του παρέδιδε την πόλη. Ο Μέμνων βρισκόταν περί τα 120 χμ νοτιότερα, στην γειτονική Αλικαρνασσό, και οργάνωνε την άμυνα της περιοχής, αλλά ο Ηγησίστρατος μη έχοντας λάβει ενισχύσεις, προτίμησε να αποφύγει τους κινδύνους μίας μάταιης αντίστασης και να επωφεληθεί, όπως ο Μιθρήνης στις Σάρδεις. Ο Αλέξανδρος μια μέρα μετά την κατάληψη της Εφέσου έσπευσε να καταλάβει τη Μίλητο, πριν προλάβει ο Μέμνων να ανατρέψει την ευνοϊκή κατάσταση. Είχε μαζί του όλο το πεζικό, τους τοξότες, τους Αγριάνες, το θρακικό ιππικό, και τέσσερις ίλες ιππικού μεταξύ των οποίων και τη βασιλική. Προς τη Μίλητο επίσης κατευθύνονταν τόσο ο ελληνικός όσο και ο περσικός στόλος. Μόλις πληροφορήθηκε ο Ηγησίστρατος, ότι ο Μέμνων έστελνε επιτέλους ισχυρή ναυτική δύναμη, 2½ φορές μεγαλύτερη από την ελληνική, αποφάσισε να αντισταθεί. Απέσυρε τη φρουρά από τη λεγόμενη εξωτερική πόλη και οχυρώθηκε στην εσωτερική.

Όμως ο Νικάνωρ με τα 160 πλοία του, δηλαδή ολόκληρο τον στόλο του Κοινού Συνεδρίου των Ελλήνων, πρόλαβε να φτάσει στη Μίλητο 3 ημέρες πριν τους Πέρσες. Ο Αλέξανδρος κέρδισε αυτόν τον αγώνα δρόμου, κατέλαβε με έφοδο την εξωτερική πόλη και ξεκίνησε την πολιορκία της εσωτερικής. Οι Πέρσες με τα 400 πλοία τους σταμάτησαν κάτω από το βουνό Μυκάλη (Ντιλέκ), διότι έμαθαν ότι στο νησάκι Λάδη κοντά στη Μίλητο είχαν αποβιβασθεί οι Θράκες και 4.000 μισθοφόροι.

Οι Μιλήσιοι έστειλαν αγγελιαφόρο στον Αλέξανδρο προτείνοντάς του να λύσει την πολιορκία και να συμβιβαστεί με κοινή ελληνοπερσική διοίκηση στα λιμάνια τους. Ο Αλέξανδρος απέρριψε το αίτημα ουδετερότητας και έδιωξε τον αγγελιαφόρο, παραγγέλλοντας στους Μιλήσιους να ετοιμαστούν για πολιορκία. Ενώ οι πολιορκητικές μηχανές των Μακεδόνων γκρέμιζαν τα τείχη της Μιλήτου, ο Νικάνωρ τοποθέτησε τις τριήρεις του στην είσοδο του λιμανιού με τις πλώρες προς την ανοιχτή θάλασσα και απέκλεισε το λιμάνι της. Έτσι ο Περσικός στόλος δεν μπορούσε να βοηθήσει καθόλου. Οι περισσότεροι από τους υπερασπιστές της πόλης σκοτώθηκαν και οι υπόλοιποι αιχμαλωτίσθηκαν, εκτός από 300 Έλληνες μισθοφόρους, που ξεγλίστρησαν σε ένα κοντινό νησάκι. Ο Αλέξανδρος τους επετέθη, αλλά όταν τους είδε αποφασισμένους να αντισταθούν, θυμήθηκε τους μισθοφόρους του Γρανικού. Έκανε συμφωνία μαζί τους, όπως ήταν το λογικό, κι εκείνοι τον ακολούθησαν στην εκστρατεία του. Οι Μιλήσιοι (που ήταν Έλληνες) παρέλαβαν την πόλη τους ελεύθερη, διότι θεωρήθηκε ότι εξαναγκάσθηκαν να συνεργασθούν με τους Πέρσες. Όλοι οι υπόλοιποι (που δεν ήταν Έλληνες) εξανδραποδίσθηκαν.

Ο περσικός στόλος δεν τόλμησε να σπάσει τον αποκλεισμό με κατά μέτωπο επίθεση και στη διάρκεια της ημέρας περιοριζόταν σε ανεπιτυχείς προσπάθειες να παρασύρει σε ναυμαχία τον ελληνικό. Εκείνος όμως κρατούσε αποκλεισμένο το λιμάνι της Μιλήτου και οι Πέρσες αναγκάζονταν να πηγαίνουν για υδροδότηση στον ποταμό Μαίανδρο (Μπουγιούκ Μεντερές). Ο Φιλώτας με τρεις τάξεις πεζών έφθασε στη Μυκάλη και εμπόδιζε την προσέγγιση των Περσών, που ξαφνικά βρέθηκαν αποκλεισμένοι στη θάλασσα. Πήγαν στη Σάμο, ανεφοδιάσθηκαν σε νερό και τρόφιμα και ξαναστράφηκαν κατά της Μιλήτου. Απέτυχαν όμως να αιφνιδιάσουν τους Έλληνες, οι οποίοι αντίθετα κατέλαβαν ένα πλοίο τους. Κατέπλευσαν τότε στην Αλικαρνασσό, για να την υπερασπισθούν στην επερχόμενη επίθεση του Αλεξάνδρου.

Στη φάση εκείνη ο Παρμενίων έκρινε σκόπιμο να επιδιώξουν μετωπική σύγκρουση στη θάλασσα. Πίστευε ότι είχαν σημαντικές πιθανότητες να νικήσουν, ενώ τυχόν ήττα τους δεν θα είχε σοβαρό αντίκτυπο, αφού οι Πέρσες ήταν ούτως ή άλλως θαλασσοκράτορες. Για να ενισχύσει τα επιχειρήματά του είχε φροντίσει να δει κι ένα ενθαρρυντικό ενύπνιον. Ο Αλέξανδρος αντίθετα δεν είχε πειστεί ότι θα νικούσαν σε κατά θάλασσα αγώνα και δεν είχε πρόθεση να διακινδυνεύσει στην αρχική αυτή φάση του πολέμου, όπου μία μικρή δική τους αποτυχία θα βάρυνε περισσότερο από μία μεγάλη των Περσών. Προτιμούσε να προελάσει στην ξηρά, όπου ήξερε ότι πλεονεκτεί, και να αχρηστεύσει τον περσικό στόλο αποκόπτοντάς τον από τις βάσεις ανεφοδιασμού του. Έτσι μετά την άλωση της Μιλήτου ο Αλέξανδρος διέλυσε το στόλο, διότι έκρινε ότι κόστιζε περισσότερο από όσο προσέφερε. Κράτησε μόνο μερικά (κυρίως μεταγωγικά) πλοία, μεταξύ δε αυτών και τα 20 Αθηναϊκά. Αυτά τα επέλεξε αφενός επειδή ήταν τα καλύτερα και αφετέρου, για να τα στερήσει από τους ανήσυχους Αθηναίους. Υπολόγιζε όμως χωρίς τον Μέμνονα, ο οποίος λίγο αργότερα θα ανέπτυσσε επικίνδυνη δράση στο Αιγαίο και θα τον υποχρέωνε να διατάξει την άμεση συγκρότηση όχι ενός, αλλά δύο στόλων.

Τα αρχικά χρέη του Αλεξάνδρου και οι δαπάνες της εκστρατείας ήταν τέτοια, ώστε το θησαυροφυλάκιο των Σάρδεων, το μεγαλύτερο σε όλη τη Μικρά Ασία, δεν έλυσε ριζικά το οικονομικό πρόβλημα. Πρέπει να σημειώσουμε ότι από τις συνήθεις μεθόδους χρηματοδότησης μίας εκστρατείας, οι λεηλασίες πόλεων και ιερών δεν μπορούσαν να εφαρμοσθούν, επειδή οι συγκεκριμένες περιοχές και ειδικά οι ελληνικές πόλεις απελευθερώνονταν από φιλικές δυνάμεις και δεν κατακτώνταν από εχθρικές. Η άλλη μέθοδος χρηματοδότησης, ο εξανδραποδισμός, εφαρμόσθηκε για πρώτη φορά στην κατάληψη της Μιλήτου σε περιορισμένη έκταση και με μικρή απόδοση. Στο σημείο αυτό η εκστρατεία του Αλεξάνδρου έφτασε στο κρισιμότερο ίσως σημείο της. Η νικηφόρα προέλασή του θα μπορούσε να ανακοπεί ελλείψει χρημάτων και το στράτευμά του να υποχρεωθεί σε μία νέα κάθοδο όπως οι Μύριοι. Αυτονόητο είναι πως τότε θα τερματιζόταν τόσο το Κοινό Συνέδριο των Ελλήνων όσο και η Μακεδονική Ηγεμονία της Ελλάδας.

Ο Διόδωρος αποδίδει τη διάλυση του στόλου σε στρατήγημα, ώστε μη έχοντας δρόμο διαφυγής οι άντρες του Αλεξάνδρου να πολεμούν γενναιότερα. Κάτι ανάλογο αναφέρει και για τη μάχη του Γρανικού, όμως εν φαίνεται λογικός ο ισχυρισμός του, διότι η προέλαση μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν ταχύτατη, νικηφόρα και εντυπωσιακότατη, το δε ηθικό των στρατιωτών πολύ υψηλό. Τα προβλήματα, που πραγματικά αντιμετώπιζε ο Αλέξανδρος, δεν είχαν καμία σχέση με την ψυχολογία του στρατεύματος, ήταν πρωτίστως πολιτικά και οικονομικά. Όσοι θεωρούν τη διάλυση του στόλου ως στρατήγημα, ίσως θέλουν να προσφέρουν ακόμη μία απόδειξη της αποφασιστικότητας του Αλεξάνδρου, αλλά δεν φαίνεται καθόλου λογικό να υποθέσουμε ότι ο Αλέξανδρος πράγματι σκέφτηκε έτσι.

http://www.alexanderofmacedon.info/greek/B1gr.htm#miletus