ΠΝΟΗ ΖΩΗΣ ΣΤΗΝ ΞΕΧΑΣΜΕΝΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ

Του Πέτρου Στ. Μεχτίδη 

Αρχαιολόγου – Συντηρητή έργων τέχνης (Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού).

Το ερειπωμένο ελληνικό χωριό Λιβίσι αντιμέτωπο με δύο προσεγγίσεις, ιστορική ανάδειξη ή τουριστικό κέλυφος

Το Λιβίσι βρίσκεται στη νοτιοδυτική Μ. Ασία και υπήρξε μία από τις σημαντικότερες ελληνικές κοινότητες της περιοχής με πληθυσμό που έφτανε τις 6.000 κατοίκους. Μετά την Καταστροφή δεν κατοικήθηκε και παραμένει έως σήμερα ερειπωμένο, περιμένοντας την αναστήλωση και την προστασία του.

Αποτελεί σημείο αναφοράς της έρευνάς μου για τον μικρασιατικό ελληνισμό από την πρώτη φορά που το επισκέφτηκα το 2000. Ετσι αποδέχθηκα με μεγάλη χαρά την πρόσκληση της Ομάδας Αναστήλωσης Λιβισίου (υπεύθυνη Sema Kumyol) για να συμμετέχω στο διεθνές συνέδριο που θα γινόταν στην περιοχή με θέμα την ιστορία και τις προοπτικές του Λιβισίου. Στο συνέδριο συμμετείχαν Τούρκοι αρχαιολόγοι και αρχιτέκτονες (Halik Cetinkaya, Nezih Aysel, Ozgur Ediz), ο ξεναγός Naci Dincer, ο Γάλλος Jacgues Pochoy και από την Ελλάδα -εκτός από εμένα- η καθηγήτρια Λαογραφίας του ΔΠΘ Δέσποινα Δαμιανού.

Από τις εισηγήσεις των συνέδρων, τις συζητήσεις με τους κατοίκους της περιοχής και με τις τοπικές αρχές ενημερώθηκα για τις προσπάθειες ήδη από το 1988 για τη διαφύλαξη του ιστορικού λιθόκτιστου ελληνικού οικισμού από τη τουριστική λαίλαπα που σαρώνει τα παράλια της Τουρκίας.

Στο Λιβίσι (Kayakoy) σήμερα συγκρούονται δύο ιδεολογίες: από τη μία η ήπια ανάπτυξη ενός τόπου- συμβόλου ειρήνης και φιλίας (και για τους Τούρκους Ανταλλαχθέντες) με την αναστήλωση κάποιων εκκλησιών και σπιτιών και από την άλλη η επιθυμία των κατοίκων να κερδίσουν από τους χιλιάδες τουρίστες, όπως γίνεται στην κοντινή διάσημη παραλία Oludeniz.

Οπως έγραψε και η δημοσιογράφος της Hurriyet, Jane Akatay, με την οποία συζητήσαμε επί μακρόν: «Σήμερα η ερειπωμένη πόλη σημαίνει διαφορετικά πράγματα σε διαφορετικούς ανθρώπους. Για κάποιους είναι μια πιθανή αποδοτική επενδυτική ευκαιρία και για άλλους ένα σύμβολο της Ιστορίας».

Οι περισσότεροι από τους ομιλητές προσπαθήσαμε να δείξουμε στους κατοίκους ότι το Λιβίσι αποτελεί μοναδικό παράδειγμα, όχι μόνο για την Τουρκία, αλλά για ολόκληρη τη Μεσόγειο και ότι η ανεξέλεγκτη χρήση του ως «χωριό διακοπών» απλώς θα διώξει τους μελετητές και όλους αυτούς που το προτιμάνε από την τουριστική Εφεσο και την Ιεράπολη/ Pamukkale.

Μάθαμε ότι το χωριό ανήκει κατά 97% στο υπουργείο Οικονομικών της Τουρκίας και ότι θα περιέλθει σύντομα στο υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο σχεδιάζει την αναστήλωση του 30% του οικισμού (!) και τη μεταμόρφωσή του ουσιαστικά σε ξενοδοχείο. Παραθέτω την άποψη ενός παρισταμένου: «Το υπουργείο δεν θέλει να προστατέψει, θέλει να “σκοτώσει”. Δεν πρέπει να χαθεί το πνεύμα του τόπου». Συμφωνώ απόλυτα.

Θεωρώ ότι το Λιβίσι αντιμετωπίζεται από κάποιους φορείς στην Τουρκία με λάθος τρόπο. Δεν αντιμετωπίζεται ως αρχαιολογικός χώρος που πρέπει να προστατευθεί, αλλά ως μια ακόμη ευκαιρία για επενδύσεις. Ομως αυτό που φέρνει τους τουρίστες, αλλά και τους επιστήμονες στο Λιβίσι δεν είναι ένα καλό ξενοδοχείο ή μια τοπική σπεσιαλιτέ, αλλά η ιδιότυπη ιστορία του, η σημαντική αρχιτεκτονική του και προφανώς το γεγονός ότι διατηρήθηκε έως σήμερα χωρίς να «χαλάσει».

Η τουριστική ανάπτυξη -όπως τη σχεδιάζει το τουρκικό υπουργείο Πολιτισμού- μπορεί πρόσκαιρα να φέρει περισσότερους τουρίστες, αλλά μακροπρόθεσμα θα διώξει τους επισκέπτες. Δεν είναι τυχαίο που υπάρχουν πολλοί Ελληνες, Τούρκοι και Ευρωπαίοι που επισκέπτονται κάθε χρόνο το Λιβίσι ακριβώς γι’ αυτό που είναι: ένας εγκαταλελειμμένος ελληνικός οικισμός.

Εύχομαι να επικρατήσει η ιστορική/ αρχιτεκτονική προσέγγιση της «ανάδειξης» του Λιβισίου. Φοβάμαι όμως ότι αυτά είναι ψιλά γράμματα για τους ιθύνοντες στην Αγκυρα. Μακάρι να διαψευστώ.

http://mikrasiatis.gr/?p=6158