Σάββατο 26 Μαΐου 2012

Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΑΙΩΝΑΣ (1354-1453)


Tό έτος 1354 στό θρόνο της Βασιλεύουσας βρίσκεται ο Ιωάννης Ε' Παλαιολόγος, γιός του Ανδρόνικου Γ' καί της Άννας της Σαβοΐας. Όμως τό κράτος πού διοικεί είναι μόνο κατ'όνομα αυτοκρατορία καί στήν πραγματικότητα είναι υποτελές στούς Τούρκους. Η παρακμή είναι αποκαρδιωτική. Η ηγεσία είναι ανάξια, διεφθαρμένη, άτολμη, εκλιπαρεί τή Δύση γιά βοήθεια καί υπακούει τυφλά στόν Οθωμανό σουλτάνο. Ο λαός είναι μαλθακός, χωρίς εθνική συνείδηση, δέν μάχεται τόν εισβολέα ο οποίος κατακτά τήν μία πόλη μετά τήν άλλη καί έχει πλέον εισβάλει καί στά ευρωπαϊκά εδάφη του Βυζαντίου.

(Η κατάσταση των παραγμάτων του 14ου αιώνα αυτόματα παραπέμπει τόν αναγνώστη στήν σημερινή πραγματικότητα. Καί σήμερα έχουμε ένα διεφθαρμένο κράτος χωρίς θαρραλέα ηγεσία πού υπακούει τυφλά τήν Δύση καί ασπάζεται τίς επιθυμίες των Οθωμανών οι οποίοι διακαώς επιζητούν νά εισχωρήσουν στήν Ευρώπη. Ο λαός είναι ανιστόρητος, αδιάφορος, τόν ενδιαφέρει η καλοπέραση, η ευκαιριακή αύξηση του μισθού καί σάν υπνωτισμένος παρακολουθεί τίς εξελίξεις. Οι ηγέτες του επιθυμούν δυνατή καί Ευρωπαϊκή Τουρκία, αλλά δύσμοιρη Ρωμιοσύνη, ισχυρά Τουρκία σημαίνει ασθενής Ελλάδα. Οι ηγέτες επιθυμούν παγκοσμοιοποίηση καί πολιπολιτισμό, αλλά δύσμοιρε λαέ ο πολυπολιτισμός πού σου υπόσχονται είναι αντίστοιχος του πολιπολιτισμού πού ζήσαμε στά χρόνια της Τουρκοκρατίας. Ανελεύθερος, δεσποτικός καί βάρβαρος. Σου λένε νά ζήσουμε χωρίς σύνορα, χωρίς σημαίες, χωρίς θρησκείες, χωρίς εθνικότητα, νά συνυπάρξουμε πολλοί λαοί μαζί, όπως τότε, μόνο πού τώρα θά είμαστε όχι κάτω από τήν σκέπη του σουλτάνου αλλά κάτω από τήν σκέπη των πολυεθνικών, των εταιρειών πετρελαίου, των βιομηχανιών του πολέμου, του αμπεπλουτισμένου ουρανίου καί του λευκού φωσφόρου, του Αμερικανικού Πενταγώνου, των υποκριτών της Ευρωπαϊκής Επιτροπης. Ξεχνούν νά σου πούνε μία λεπτομέρεια. Οτι μαζί μέ τόν εθνισμό μας καί τήν ταυτότητά μας θά χάσουμε τήν Δημοκρατία καί μαζί μέ αυτή τήν Eλευθερία μας. Ελευθερία καί Δημοκρατία πού κερδίσαμε όταν κάναμε τήν Eθνικιστική μας Eπανάσταση καί επαναφέραμε τήν σημαία μας, τήν θρησκεία μας, τά σύνορά μας καί τίς παραδόσεις μας. Νά μήν ξεχνάμε ότι η παγκοσμοιοποιήση εφαρμόστηκε μέ τό όνομα διεθνισμός από τούς κομμουνιστές καί οδήγησε σέ ένα σύστημα πού παρήγαγε σκλάβους. Θά πετύχουν τώρα οι καπιταλιστές πιό δίκαιο διεθνιστικό σύστημα;)

Εν τω μεταξύ, στόν 14ο αιώνα μεγάλο ποσοστό των Ελλήνων ξεπουλά τήν πίστη του καί εξισλαμίζεται γιά νά ζήσει μέ άνεση καί ασφάλεια κάτω από τήν αιγίδα της νέας αυτοκρατορίας πού γεννιέται πάνω στό σώμα της παλιάς πού αργοπεθαίνει. Η Εκκλησία αγκυλωμένη στά δόγματα της, ενδιαφέρεται μόνο νά διατηρήσει τά κτήματά της καί τόν πλούτο των μοναστηριών της, μοναστήρια πού είναι γεμάτα από νέους ανθρώπους οι οποίοι αντί νά πολεμήσουν γιά τό χώμα των πατεράδων τους, ζούν άνετα από τόν κόπο των αγροτών πού καλλιεργούν τά απέραντα εκκλησιαστικά κτήματα.

Ο Ιωάννης ήταν πεπεισμένος πως μόνο μέ βοήθεια από τήν χριστιανική Δύση θά μπορούσε νά διώξει τους Τούρκους εισβολείς. (Ένα ολέθριο λάθος τό οποίο τό πληρώνε καί τό πληρώνει ακριβά η Ρωμιοσύνη). Έτσι άρχισε νά μεταβιβάζει τμήματα της αυτοκρατορίας του στούς δυτικούς. Τό 1355 παρεχώρησε τή Λέσβο στόν Γενουάτη Gattilusio καί τήν Χίο στή οικογένεια του επίσης Γενουάτη Ιουστινιάνη. Τό ίδιο έτος έστειλε επιστολή στόν πάπα Ιννοκέντιο ΣΤ' ζητώντας ενισχύσεις καί δίδοντας ταυτόχρονα υπόσχεση γιά τήν υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στήν εξουσία της Ρώμης. Στό μεταξύ στή Θράκη η πίεση των Τούρκων γίνoταν πιό αισθητή. Ο γιός του σουλτάνου Ορχάν, Σουλεϊμάν, λεηλατούσε τίς πόλεις της Θράκης, παίρνοντας μαζί του αιχμαλώτους καί γυναίκες γιά τά χαρέμια του, ενώ τό 1360 κατέλαβε τό Διδυμότειχο, τό 1362 τήν Αδριανούπολη, καί τό 1363 τή Φιλιππούπολη. Είχε προηγηθεί η Καλλίπολη τό 1354, όταν επωφελούμενος από ένα ισχυρό σεισμό πού κατέστρεψε τά τείχη της, επιτέθηκε αιφνιδιαστικά, τήν κατέλαβε καί εγκαταστάθηκε φέρνοντας μαζί του πολλούς Τούρκους εποίκους. Η επίκοιση συνηθίζονταν από τους Οθωμανούς ώστε νά οικοιοποιούνται ευκολότερα τίς περιοχές πού κυρίευαν. Τό 1362 πέθανε ο Ορχάν καί τόν διαδέχτηκε ο επίσης δραστήριος γιός του Μουράτ ο οποίος έκανε τήν Αδριανούπολη πρωτεύουσά του καί εγκατέστησε στήν περιοχή Τούρκους διώχνοντας από εκεί τους ντόπιους πού μεταφέρθηκαν βίαια στή Μικρά Ασία.

Ο Ιωάννης προσπάθησε μέσω συμμαχιών νά αντιμετωπίσει τήν κατάσταση καί έστειλε στίς Σέρρες τόν πατριάρχη Κάλλιστο, νά διαπραγματευτεί μέ τή χήρα του Δουσάν. Ο ξαφνικός όμως θάνατος του πατριάρχη δεν επέτρεψε τήν ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων. Οι συνεννοήσεις επίσης μέ τίς ιταλικές ναυτικές δυνάμεις δέν έφεραν κανένα αποτέλεσμα. Τό μόνο πού πέτυχε στή φάση αυτή ο Ιωάννης Ε' ήταν νά υποκινήσει μία δυτική σταυροφορία μετά από επαφές μέ τόν πάπα Ουρβανό Ε' (1362-70) μέ επικεφαλής τό βασιλιά της Κύπρου, Πέτρο Α'. Η Σταυροφορία όμως πού ξεκίνησε τό 1365 στράφηκε κατά της Αιγύπτου καί όχι εναντίον των Τούρκων απογοητεύοντας έτσι τίς προσδοκίες του Ιωάννη.

Μετά τήν αποτυχία των πρώτων διπλωματικών ενεργειών ο Έλληνας βασιλιάς αποφάσισε νά μεταβεί αυτοπροσώπως στήν Ουγγαρία, γιά νά ζητήσει βοήθεια. Αυτό δέν είχε προηγούμενο γιατί κανένας προηγούμενος Βυζαντινός αυτοκράτορας δέν είχε ρίξει τήν υπερηφάνεια του ή τήν αξιοπρέπεια του σέ τέτοιο βαθμό. Θεωρούταν δεδομένο ανέκαθεν οι μικρότεροι πρίγκιπες νά υποβάλλουν τά σέβη τους στόν ένα καί αληθινό αυτοκράτορα της Κωνσταντινουπόλεως. Ο Ιωάννης Ε' έφτασε στή Βούδα τήν άνοιξη του 1366, οι συζητήσεις όμως με τό βασιλιά της Ουγγαρίας Λουδοβίκο βρήκαν εμπόδιο στο ζήτημα της Ένωσης που ο τελευταίος έθετε ως προϋπόθεση γιά οποιαδήποτε κίνηση εναντίον των Τούρκων. Χωρίς νά πετύχει τίποτε ουσιαστικά ο Ιωάννης Ε' έφυγε από τή Βούδα. Καθώς βάδιζε όμως πρός τήν Κωνσταντινούπολη αναγκάστηκε νά σταματήσει στό Βιδίνιο, επειδή οι Βούλγαροι του απαγόρευσαν τή δίοδο από τά εδάφη τους.

Από τή δύσκολη θέση έβγαλε τό βυζαντινό αυτοκράτορα ο εξάδελφός του κόμης Αμεδαίος Στ' της Σαβοΐας. Ο επονομαζόμενος "πράσινος κόμης" παρουσιάστηκε τόν Ιούλιο του 1366 στόν Ελλήσποντο (Δαρδανέλια), απέσπασε από τους Τούρκους τήν Καλλίπολη καί στή συνέχεια στράφηκε εναντίον της Βουλγαρίας καί υποχρέωσε τους Βουλγάρους νά απελευθερώσουν τον Ιωάννη Ε' καί επιπλέον νά αναγνωρίσουν τήν κυριαρχία των Βυζαντινών στή Σωζόπολη, τή Μεσημβρία καί τήν Αγχίαλο. Στις αρχές του 1367, ο Ιωάννης Ε' γύρισε στήν Κωνσταντινούπολη.  Λίγο αργότερα έφτασε εκεί καί ο Αμεδαίος Στ', γιά νά συνεχίσει τίς στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον των Τούρκων. Δέ διέθετε ωστόσο αρκετές δυνάμεις καί γι' αυτό αναγκάστηκε τό καλοκαίρι του 1367 νά επιστρέψει στή χώρα του, αφού πρώτα παρότρυνε τόν Ιωάννη Ε' νά αποτανθεί γιά βοήθεια στόν πάπα προωθώντας ενωτικές διαπραγματεύσεις.

Για άλλη μια φορά ο Ιωάννης Ε' ανέλαβε νά ταξιδέψει ο ίδιος για νά ζητήσει βοήθεια. Το καλοκαίρι του 1369 ξεκίνησε για τή Ρώμη καί στίς 18 Οκτωβρίου του ίδιου έτους υπέγραψε εκεί τήν ομολογία της καθολικής πίστης. Ο ιστορικός Donald Nicol μάς περιγράφει γλαφυρά τήν τελετή πού έλαβε χώρα: "Ο πάπας περιστοιχιζόμενος απ'όλους τούς Καρδινάλιους, κάθισε στό θρόνο του, στήν κορυφή των σκαλοπατιών του Αγίου Πέτρου γιά νά δεχτεί τήν ταπεινή υποταγή του Αυτοκράτορα των Γραικών. Ο Ιωάννης γονάτισε τρείς φορές καί φίλησε τό πόδι του πάπα, τά χέρια καί τό στόμα."

Οποία αισχύνη γιά τόν διάδοχο των Μακεδόνων καί των Κομνηνών! Οι απόγονοι των αρχόντων έγιναν ζητιάνοι καί οι δικοί τους απόγονοι θά γίνονταν ραγιάδες. Παρ'όλη τήν ντροπή καί τήν ταπείνωση ουδέποτε οργάνωσε η Δύση μία σοβαρή σταυροφορία γιά νά διώξει τούς ασιάτες εισβολείς από τά χώματα της Ελληνικής Αυτοκρατορίας. 

Ο Ιωάννης Ε' τόν Μάρτιο του 1370 άφησε τήν Ρώμη, πέρασε τήν Νεάπολη, τήν Αγκόνα καί έφτασε στήν Βενετία. Ήταν ο πρώτος Βυζαντινός αυτοκράτορας πού επισκέπτοταν τήν Βενετία. Ο Δόγης όμως τόν υποδέχτηκε ψυχρά γιατί ο Γραικός του χρωστούσε ήδη πολλά καί δέν είχε ούτε καί τά χρήματα γιά νά πληρώσει τό ταξίδι της επιστροφής! Ο γιός του, Ανδρόνικος Δ' πού ενεργούσε ως αντιβασιλέας στήν Κωνσταντινούπολη δέν έστελνε χρήματα στόν πατέρα του ο οποίος έταξε στούς Βενετούς τό νησί της Τενέδου προκειμένου νά του δώσουν πλοία καί δουκάτα. Ετσι αφειδώς μοίραζε ο Γραικός ηγέτης τά Αιγαιοπελαγίτικα νησιά. Τελικά ο δεύτερος γιός Μανουήλ έσπευσε στήν Βενετία από τή Θεσσαλονίκη, καταμεσής του χειμώνα, μέ χρήματα καί επέστρεψε μέ τόν πατέρα του στήν Κωνσταντινούπολη τόν Οκτώβριο του 1371.

Υστερα από τή μόνιμη εγκατάστασή τους στή Θράκη οι Οθωμανοί άρχισαν νά απειλούν άμεσα καί τήν περιοχή της Μακεδονίας. Οι μόνοι πού έγραψαν άξιες σελίδες ιστορίας καί έσωσαν τήν τιμή του έθνους τους ήταν οι Σέρβοι. Ο Σέρβος Δεσπότης των Σερρών Ιωάννης Ουγγλέσης (Ugljesa), διάδοχος του Στέφανου Ντουσάν, μαζί μέ τόν αδελφό του Βουκασίν (Vukasin), τό Σεπτέμβριο του 1371 οδήγησαν τά στρατεύματά τους 35 χιλιόμετρα δυτικά της Αδριανουπόλεως. Στόν ποταμό Έβρο (Μαρίτσα), στίς 26 Σεπτεμβρίου 1371, ο τουρκικός στρατός υπό τίς διαταγές του Χατζηλμπέη καί Λαλασαχίν συνέτριψε τούς Σέρβους καί τά δύο ηρωϊκά αδέλφια σκότωθηκαν. Σύμφωνα μέ τόν Donald Nicol ο ποταμός κοκκίνησε από τό αίμα τους. Η ήττα των Σέρβων στόν Έβρο είχε καταστρεπτικές συνέπειες στα κράτη της Βαλκανικής. Τό 1372, οι Σέρβοι, οι Βούλγαροι καί οι Έλληνες αναγνώρισαν την τουρκική επικυριαρχία καί υποχρεώθηκαν νά πληρώνουν φόρο υποτέλειας καί νά προσφέρουν στρατιωτική υπηρεσία στο σουλτάνο. Η είσοδος στήν Μακεδονία ήταν πλέον ανοικτή γιά τούς Τούρκους.

Τό 1373 συνέβη ένα περίεργο γεγονός. Ο γιός του Ιωάννη Ε', Ανδρόνικος Δ' ένωσε τίς δυνάμεις το μέ τό γιό του σουλτάνου Μουράτ, Σαουντζί Κελεμπί, καί στράφηκαν εναντίον των πατεράδων τους. Απέτυχαν όμως καί ο Μουράτ σκότωσε τόν γιό του, ενώ διέταξε τόν Ιωάννη νά κάνει τό ίδιο γιά τό δικό του γιό. Ο Ιωάννης όμως τύφλωσε τόν Ανδρόνικο καί εγγονό του, Ιωάννη Ζ', κατά τέτοιο τρόπο ώστε νά ξαναβρούν τήν όραση τους αργότερα. Ακολούθησαν διαμάχες στήν αυτοκρατορική οικογένεια τίς οποίες υπέθαλπαν Βενετοί, Γενουάτες καί Τούρκοι καί κατέληξαν σέ ακόμα μεγαλύτερη διάσπαση του ήδη περιορισμένου ελληνικού κράτους σέ μικρές ηγεμονίες. Ο Ιωάννης Ε' κράτησε τήν Κωνσταντινούπολη, ο πρωτότοκος γιός του Ανδρόνικος Δ' πήρε μετά από μία σύντομη κατάληψη του θρόνου από το 1376 ως τό 1379 τίς πόλεις της θάλασσας του Μαρμαρά, ο δευτερότοκος γιός του Ιωάννη Ε', Μανουήλ Β' τήν περιοχή της Θεσσαλονίκης καί ο τριτότοκος γιός του Θεόδωρος Α' τό δεσποτάτο του Μοριά.

Οσο οι ανίκανοι καί ματαιόδοξοι ηγεμόνες των Ρωμιών φιλονικούσαν, ο Μουράτ ολοκλήρωνε σταδιακά τήν κατάληψη της Βαλκανικής. Τό 1380 κατέλαβε τήν Οχρίδα καί τό Μοναστήριον, τό 1383 τίς Σέρρες, τό 1385 τή Βέροια, τό 1386 τή Ναϊσσό (Νίς) καί τή Σόφια καί τό 1387 τή Θεσσαλονίκη. Τόση ήταν η έλλειψη εθνικής συνείδης του Ελληνισμού ώστε ο Μανουήλ πού ηγείτο της αμύνης στή Θεσσαλονίκη δέν μπορούσε παρά τούς πύρινους λόγους του νά πείσει τούς Ελληνες υπερασπιστές της Θεσσαλονίκης νά πολεμήσουν. Τούς εγκατέλειψε καί αυτοί άνοιξαν τίς πύλες της πόλεως στίς 9 Απριλίου καί τήν παρέδωσαν στούς Τούρκους.

Πάλι οι Σέρβοι μόνοι προσπάθησαν νά ανακόψουν τήν ορμή των βαρβάρων πού είχαν κατακλύσει πλέον τά Ευρωπαϊκά εδάφη. Υπό τίς διαταγές του πρίγκηπα Λαζάρου καί του Βούκ Βράνκοβιτσ, ηγεμόνα του Κοσσυφοπεδίου, συνάντησαν τόν εχθρό στήν πεδιάδα του Κοσσυφοπεδίου, στίς 15 Ιουνίου 1389. Η μάχη του Κοσσυφοπεδίου έγινε σύντομα μέρος Monastery in Kossovo - the destruction continues των εθνικών παραδόσεων καί των ηρωϊκών θρύλων. Στήν έναρξη της μάχης οι Σέρβοι νικούσαν καί μάλιστα μέ δόλο κατάφεραν νά δολοφονήσουν τόν Μουράτ μέσα στήν ίδια του τή σκηνή (ο Μίλο Κομπιλίτσ παριστάνοντας τόν λιποτάκτη οδηγήθηκε ενώπιον του σουλτάνου καί βύθισε τό εγχειρίδιό του στήν καρδιά του). Όμως ο γιός του Μουράτ, άξιος διάδοχος καί γενναίος μαχητής, ο Βαγιαζήτ, ο επονομαζόμενος Κεραυνός (Γιλδιρίμ) σέ μία ξαφνική αντεπίθεση οδήγησε τό ιππικό, διέσπασε καί τελικά συνέτριψε τούς Σέρβους. Ο Λάζαρος συνελήφθη καί καρατομήθηκε. Οι Σέρβοι έκλεισαν τό τελευταίο κεφάλαιο των ηρωϊκών χρόνων μίας ιστορίας πού είχε ανοίξει μέ τήν άνοδο του Δουσάν. Σερβία, Βουλγαρία καί σχεδόν ολόκληρη η Ελλάδα (Ασιατική καί Ευρωπαϊκή) ήταν υπό Οθωμανικό ζυγό. Μόνο Τραπεζούντα, Φιλαδέλφεια, Κωνσταντινούπολη μερικά νησιά του Αιγαίου καί πόλεις της Συλημβρίας καί του Μωριά, ήταν ακόμα σέ Ελληνικά χέρια. Αμέσως εφαρμόστηκε τό παιδομάζωμα καί ο κεφαλικός φόρος, σύμφωνα μέ τόν οποίο κάθε μή μουσουλμάνος κάτοικος είχε τήν υποχρέωση νά πληρώνει τόν οθωμανικό κεφαλικό φόρο (χαράτσι) γιά νά έχει τό δικαίωμα νά στέκεται τό κεφάλι του στούς ώμους του.

Ο πανίσχυρος Βαγιαζήτ ήταν ακόμα περισσότερο ειδήμων καί ανηλεής απ'ότι ο πατέρας του. Ανάγκασε τούς διεκδικητές του θρόνου Ιωάννη Ζ' καί Μανουήλ νά βοηθήσουν στήν πολιορκία της τελευταίας ελληνικής πόλης της Μικράς Ασίας, της Φιλαδέλφειας, η οποία είχε επίμονα αρνηθεί νά παραδοθεί. Ο ιστορικός του 15ου αιώνα Λαόνικος Χαλκοκονδύλης παρατηρούσε γεμάτος θλίψη καί απογοήτευση: "Οι αυτοκράτορες των Ελλήνων ξεχώριζαν πάνω στά τείχη όταν η τελευταία εναπομείνασα ελληνική πόλη στήν Ασία κυριεύοταν από τούς απίστους". Πεντακόσια χρόνια αργότερα η προσπάθεια των Ελλήνων νά ανακτήσουν τήν Μικρά Ασία θά αποτύγχανε καί αίμα ελληνικό θά πότιζε πάλι εκείνα τά χώματα. Ο Βαγιαζήτ κατόπιν διέταξε τόν Ιωάννη Ε' νά γκρεμίσει τούς οχυρωματικούς πύργους πού είχε φτιάξει κοντά στήν Χρυσή Πύλη. Ήταν η τελευταία προδοτική ενέργεια του εν λόγω ανθρώπου ο οποίος πέθανε στίς 16 Φεβρουαρίου 1391. Η κληρονομιά του ήταν ένα κράτος ακρωτηριασμένο εδαφικά, κατεστραμμένο οικονομικά καί στό εσωτερικό του διαλυμμένο.


http://www.agiasofia.com/greek/alosis1.html 


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου